ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΕΙΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ – κ. ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΣΚΑΡΑΜΑΓΚΑ

Στον Διονύση Πολίτη

Κύριε Πρόεδρε θέλετε να μας πείτε την ιστορία του Χατζηκυριάκειου Ιδρύματος Παιδικής Προστασίας;

Καταλαβαίνετε ότι δεν είναι δυνατό να πει κανείς την Ιστορία ενός Ιδρύματος σχεδόν 130 ετών με δύο λέξεις.

Το ΧΙ υπήρξε η υλοποίηση της πρόθεσης ενός Έλληνα εμπόρου από τη Σμύρνη μαζί με τη σύζυγό του, του Ιωάννη και της Μαριγούς Χατζηκυριακού, να καλύψει, μετά από προτροπή του τότε Δημοτικού Συμβούλου και αργότερα Δημάρχου της Πόλης του Πειραιά Τρύφωνος Μουτζόπουλου, το κενό που τότε υπήρχε στην Παιδική Προστασία των ορφανών κοριτσιών δίνοντας για το σκοπό αυτό όλη του την περιουσία.

Το 1888 ο Χατζηκυριακός δηλώνει την πρόθεσή του στον τότε Δήμαρχο Θεόδωρο Ρετσίνα με προϋπόθεση να του διατεθεί ο κατάλληλος γι αυτό χώρος. Η Βασιλική Οικογένεια μέσω του Δήμου Πειραιώς παρέχει την έκταση, όπου και σήμερα βρίσκεται το ΧΙ κι έτσι αρχίζει η υλοποίηση του μεγάλου έργου.

Το έργο αυτό ήταν τόσο μεγάλο εκείνη την εποχή, που για τον λόγο αυτό η περιοχή πήρε το όνομά της από τον Ιδρυτή Ι. Χατζηκυριακό.

Το 1889 (30.4.89) θεμελίωση του κτιρίου από την  Βασίλισσα Όλγα.

Το 1898 (Απρίλιο και Αύγουστο) αποβιώνουν η Μαριγώ και ο Ιωάννης Χατζηκυριακός αντίστοιχα.

Το 1904  (Ιανουάριο) πραγματοποιούνται τα εγκαίνια του Κτιρίου και αρχίζει η λειτουργία του.

Το 1905  γίνεται η πρώτη λειτουργία του Ναού του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, μέσα στον περίβολο του Ιδρύματος.

Από το 1913-1959  το Ίδρυμα συνεχίζει το έργο του, αλλά κατ’ επανάληψη το κτίριό του επιτάσσεται για διάφορους λόγους:

• 1913 επιτάσσεται ως Νοσοκομείο συνεπεία του πολέμου. Τα κορίτσια μετοικούν στην Έπαυλη Σκουλούδη, σημερινό Διαγνωστικό και Θεραπευτικό Ινστιτούτο Μεταξά.
• 1922 επιτάσσεται ως Νοσοκομείο και κέντρο περίθαλψης προσφύγων. Τα κορίτσια μετοικούν στην «Χαροκόπειο Σχολή» στις εγκαταστάσεις του ΠΙΚΠΑ στη Βούλα και στη Σχολή Λασκαρίδου στην Καλλιθέα.
• 1940 (28 Οκτωβρίου) επιτάσσεται από την Υγειονομική Υπηρεσία του Στρατού και τα κορίτσια μετακινούνται στις Παιδικές Kατασκηνώσεις ΠΙΚΠΑ και αργότερα στο Διδασκαλείο Νηπιαγωγών στην Καλλιθέα.
  1941 επιτάσσεται από τις Ιταλικές και Γερμανικές Δυνάμεις Κατοχής. Τα κορίτσια μετοικούν στη Νέα Σμύρνη, στην οδό Ομήρου 47 όπου το 1^ο Δημοτικό Σχολείο.
• 1945 χρησιμοποιείται από τις Βρετανικές Δυνάμεις
  1945 Γίνεται Κέντρο Παλιννοστούντων της ΟΥΝΡΑ από το Υπουργείο Πρόνοιας. Τα κορίτσια μετοικούν στην Πλατεία Αλεξάνδρας στον Πειραιά, στην οδό Σανταρόζα 4.
• Τα κορίτσια και οι υπηρεσίες του Ιδρύματος επανήλθαν οριστικά μέχρι σήμερα στο χώρο τους το 1959.

Σημαντικά γεγονότα στην ιστορία του Χατζηκυριακείου είναι ακόμη:

• Η απαλλοτρίωση του ενός τετάρτου του οικοπέδου του για να κτιστεί ένα συγκρότημα σχολείων (1977) και
• Η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του από το 1980 και μετά, που του έδωσε τη δυνατότητα να σχηματίσει απόθεμα,  με το οποίο ζει εδώ και 10 δύσκολα οικονομικά χρόνια (2010-2020).

Τέλος το Ίδρυμα έχει βραβευθεί για το κοινωνικό του έργο δύο φορές από την Ακαδημία Αθηνών (1987 και 2004) και πάρα πολλές φορές από διαφόρους φορείς της κοινωνίας.

Το ΧΙ διοικείται από επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο (τα μέλη του προσφέρουν άμισθες υπηρεσίες)  και επιτελεί το έργο του βασιζόμενο στα έσοδα από την ακίνητη περιουσία του (ενοίκια)  και  από δωρεές.

Ποια είναι αναλυτικά τα προγράμματα λειτουργίας του ιδρύματος;

Δεκάδες χιλιάδες  κορίτσια έχουν μεγαλώσει στο Χ΄κειο, έχουν ανατραφεί, έχουν «μάθει γράμματα και μια τέχνη» παλαιότερα και «έχουν σπουδάσει» στα πρόσφατα  χρόνια. Το Ίδρυμα πορεύεται συνεχίζοντας την κοινωνική του αποστολή, χωρίς να αγνοεί την  πραγματικότητα κάθε εποχής.  Σήμερα στο Χ΄κειο φροντίζουμε με πληρότητα  110   κορίτσια που έχουν ανάγκη, μέσα από τα ακόλουθα προγράμματα λειτουργίας:

1. Το παλαιότερο πρόγραμμα είναι αυτό που όρισε ο Ιωάννης Χατζηκυριακός με τη Διαθήκη του, δηλαδή η περίθαλψη και προστασία ορφανών κοριτσιών σε μία κλειστού τύπου δομή, η οποία εδώ και πολλά χρόνια έχει μετατραπεί σταδιακά σε μια νέου τύπου φροντίδα που, έχει  ως εξής:    τα κορίτσια ζουν στους χώρους του ιδρύματος, πηγαίνουν στα σχολεία τους, επιστρέφουν, γευματίζουν , μελετούν τα μαθήματά τους , κάνουν τις εξωσχολικές τους δραστηριότητες και επιστρέφουν στις περισσότερες περιπτώσεις στις οικογένειές τους  την Παρασκευή το απόγευμα μέχρι την Δευτέρα το πρωί.    Πρόκειται για κορίτσια υγιή, από 8 έως 18 ετών, στα οποία παρέχεται κάθε δυνατότητα διαβίωσης, αγωγής, μόρφωσης και γενικά προετοιμασίας για να αντιμετωπίσουν τη ζωή, όταν τελειώσουν την παραμονή τους στο ΧΙ, δηλαδή όταν ολοκληρώσουν τις σπουδές τους.  Σημειώνω ότι  με τα χρόνια, έχει εκλείψει το μεγάλο πλήθος των «ορφανών», όπως συνέβαινε την εποχή της ίδρυσης του Χ΄κειου. Το Ίδρυμα σήμερα φροντίζει κυρίως κορίτσια που οι οικογένειές τους αντιμετωπίζουν κοινωνικοοικονομικά προβλήματα.
2. Ένα νεώτερο πρόγραμμα λειτουργίας που ξεκίνησε την δεκαετία του 2000 είναι η ανοιχτή διαβίωση στην οποία εντάσσονται  κορίτσια, όπως και τα προηγούμενα, με τη διαφορά ότι αυτά δεν διανυκτερεύουν στο Ίδρυμα αλλά καθημερινά επιστρέφουν στην οικογένειά τους,  η οποία πληροί τις προϋποθέσεις για να τα δεχτεί.

Με τα δύο παραπάνω βασικά προγράμματα, προσφέρεται στα κορίτσια ό,τι χρειάζεται για την διαβίωσή τους (τροφή, διανυκτέρευση, ένδυση και φροντίδα υγείας σωματικής και ψυχικής) την εκπαίδευσή τους με φροντιστηριακή υποστήριξη αν χρειάζεται,  ξένες γλώσσες , εξωσχολικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες κ.α.

1. Ένα άλλο σημαντικό πρόγραμμα είναι το πρόγραμμα φροντίδας για τις κοπέλες μας άνω των 18, μέσω υποστηριζόμενης διαβίωσης.  Πρόκειται για τη συνέχεια της φροντίδας του Ιδρύματος προς τις μαθήτριες που κατά κύριο λόγο σπουδάζουν  σε διάφορα Πανεπιστήμια και  Σχολές  ανά την Ελλάδα ή ακόμη και το εξωτερικό.  Το πρόγραμμα αυτό χρηματοδοτείται μέσω του ΧΙ από εισφορές ειδικού σκοπού.

Θέλουμε να μας αναφέρετε τους στόχους του Δικτύου συνεργασίας για την υποστήριξη νέων – ΔΙ.Σ.Υ.Ν.

Σημαντική παράμετρο για την επιτέλεση του σκοπού της παιδικής προστασίας, αποτελεί   η δικτύωση  με  ομοειδείς φορείς και υπηρεσίες.  Μέρος αυτής  είναι η συνεργασία μας με το Δίκτυο Συνεργασίας για την Υποστήριξη των Νέων (Δ.Ι.Σ.Υ.Ν.), ένα δίκτυο υπηρεσιών πρόνοιας που συνεργάζονται με σκοπό τη συντονισμένη και συμπληρωματική  δράση φορέων   για την παροχή υπηρεσιών σε νέους μέχρι 25 χρόνων που βρίσκονται σε κίνδυνο.

Στόχοι ανάπτυξης του δικτύου είναι:

1. Η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών για την υποστήριξη των νέων που βρίσκονται σε κίνδυνο.
2. Η άμεση πρόσβαση στις υπηρεσίες για την καλύτερη προώθηση παροχής φροντίδας.
3. Ο επιστημονικός προσδιορισμός αιτημάτων και αναγκών των νέων που βρίσκονται σε κίνδυνο.
4. Η κοινή εκπαίδευση και απόκτηση τεχνογνωσίας των στελεχών των φορέων.
5. Ο αποτελεσματικός σχεδιασμός για κοινή αξιοποίηση πόρων.
6. Ο κοινός σχεδιασμός δράσεων για την άμεση κάλυψη των αναγκών των νέων ανάλογα με το είδος της υπηρεσίας που μπορεί να παρέχει κάθε φορέας.
7. Η κοινή συμμετοχή σε προγράμματα πρόληψης, παροχής εκπαίδευσης συμβουλευτικής και υποστήριξης των νέων τόσο σε εθνικό όσο και σε διακρατικό επίπεδο.
8. Η δημοσιοποίηση των ενεργειών του δικτύου, οργάνωση δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης, ενεργοποίηση της τοπικής κοινωνίας και συνεργασία με εθελοντικές ομάδες.
9. Η εκπόνηση προτάσεων για χρηματοδότηση ολοκληρωμένων προγραμμάτων.
10. Η παρέμβαση σε κοινωνικό επίπεδο για θέματα που αφορούν νέους που βρίσκονται σε κίνδυνο.
11.  Η ανάπτυξη συνεργασιών με άλλα εθνικά και διεθνή δίκτυα.

Μέλη  του Δικτύου ΔΙΣΥΝ είναι:

• Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ε.Κ.Κ.Α)
• Η Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς
• Η Γενική Γραμματεία δια Βίου Μάθησης, Πρόγραμμα Συμβουλευτικής Γονέων
• Η Μονάδα Απεξάρτησης 18 ΆΝΩ-Ψ.Ν.Α.
• Το ΚΕ.ΘΕ.Α
• Η Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων Αθηνών
• Η Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων Πειραιά
• Τα Παιδικά Χωριά SOS Ελλάδος
• Το Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα Παιδικής Προστασίας
• Η ΑΡΣΙΣ Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων
• Ο Σύνδεσμος Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος (Σ.Κ.Λ.Ε.)
• Το Ζάννειο Ίδρυμα Παιδικής Προστασίας και Αγωγής
• Η Μονάδα Εφήβων «Ατραπός» Ο.Κ.Α.ΝΑ.
• Το Τζάνειο Νοσοκομείο, Παιδοψυχιατρικό Τμήμα
• Το Ίδρυμα Χατζηκώνστα Εκπαιδευτικής Μέριμνας Νέων

Με ποιο τρόπο γίνονται οι σπουδές των παιδιών για το Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο;

Στο Χ΄κειο, σεβόμαστε την προσωπικότητα, τα ενδιαφέροντα τις ιδιαιτερότητες και τα προηγούμενα βιώματα κάθε κοριτσιού και  προσαρμόζουμε το πρόγραμμά μας στις ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες κάθε παιδιού με στόχο την ολόπλευρη ανάπτυξή του.

Τα μικρά μας κορίτσια φοιτούν στο δημόσιο δημοτικό σχολείο που βρίσκεται εντός του περιβάλλοντος χώρου του Ιδρύματος στην οδό Κλεισόβης 18. Τα υπόλοιπα φοιτούν σε Γυμνάσια και Λύκεια της περιοχής. Για όσα κορίτσια απαιτηθεί, πραγματοποιείται φοίτηση  σε Ειδικά σχολεία.

Παράλληλα, το ίδρυμα προσφέρει στα κορίτσια του την φροντίδα μελέτης των μαθημάτων τους. Η μελέτη γίνεται από καθηγητές και εκπαιδευμένο προσωπικό επιμελητριών που φροντίζουν τις ανάγκες των κοριτσιών.

Αντίστοιχα υπάρχει σχεδιασμός και φροντίδα για την τριτοβάθμια εκπαίδευση κάθε κοριτσιού μας.

Σημειώνω ότι παλαιότερα –πριν το 1999- εντός του κεντρικού κτιρίου λειτουργίας στεγαζόταν το δημόσιο δημοτικό σχολείο της περιοχής.    Μετά το σεισμό του 1999, όταν εγκαταλείφθηκε το Κεντρικό Κτίριο Λειτουργίας    στήθηκε μέσα στον περίβολο του Ιδρύματος εξατάξιο Δημοτικό, το οποίο λειτουργεί κανονικά ως δημόσιο Δημοτικό σχολείο.  Το συγκεκριμένο κτίσμα ως κατασκευή,   δεν εναρμονίζεται με το κεντρικό κτίριο λειτουργίας του Ιδρύματος που  ως «Μνημείο» της νεότερης  Πολιτιστικής Κληρονομιάς του τόπου μας έχει τον ρυθμό της εποχής του. Χρειάζεται να βρεθεί μια λύση για το Δημοτικό Σχολείο μέσα στον περίβολο του Ιδρύματος  εναρμονισμένη στο περιβάλλον.

Ποια είναι η διαδικασία εάν κάποιος θέλει να προσφέρει στο Ίδρυμα και τι μπορεί να είναι η προσφορά;

Οι χρηματικές δωρεές είναι ο πιο συχνός και βεβαίως ο πιο άμεσος τρόπος για να εκδηλωθεί συμπαράσταση προς το έργο του Χατζηκυριακείου Ιδρύματος.   Οι δωρεές σε χρήμα ενισχύουν την οικονομική λειτουργία του ιδρύματος, την χρηματοδότηση συγκεκριμένων προγραμμάτων και δραστηριοτήτων ή ακόμα,   βοηθούν να καλυφθεί μια συγκεκριμένη ανάγκη ή ένα πρόγραμμα του ιδρύματος.

Στην διάθεση των ενδιαφερομένων βρίσκεται πάντα πίνακας με τις εκάστοτε ανάγκες και τα απαιτούμενα ποσά.

Η πολιτεία αναγνωρίζει τη σημασία των δωρεών αυτών παρέχοντας ορισμένες φορολογικές απαλλαγές.

Το Ίδρυμα τιμάται επίσης από δωρεές μέσω κληροδοσίας.

Δείτε την ιστοσελίδα μας www.xatzikiriakio.gr

Κύριε Σκαραμαγκά σε τι συνίσταται η προσφορά των Εθελοντριών και Εθελοντών στο Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα;

Οι εθελοντές και οι εθελόντριες καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα προσφοράς για το Ίδρυμά μας.  Ξεκινώντας από την διοίκηση του Ιδρύματος όπου  οι επτά Σύμβουλοι του Διοικητικού Συμβουλίου  και οι πέντε κυρίες της Εφορείας Κυριών εκτός από τον χρόνο που διαθέτουν εθελοντικά έχουν και την    μεγάλη ευθύνη της καλής λειτουργίας του Χατζηκυριακείου, οι εθελοντές  βοηθούν και καλύπτουν αρκετές από τις ανάγκες του ιδρύματος.

Το πολυπληθέστερο σώμα εθελοντισμού στο ΧΙ  αποτελούσαν μέχρι τώρα οι εθελόντριες, οι οποίες σε συνεργασία με τους εντεταλμένους υπαλλήλους του Ιδρύματος  προετοίμαζαν και υλοποιούσαν κυρίως  τα δύο μεγάλα παζάρια που γίνονταν προ κορωνοϊού,  Χριστούγεννα και  Πάσχα.

Ακολουθούν οι γιατροί μας  που συντρέχουν ακούραστα όπου χρειαστεί τις ανάγκες φροντίδας των κοριτσιών μας.  Δεν πρέπει να παραλείψω να αναφερθώ στα Νοσοκομεία της περιοχής   που μας προσφέρουν ακούραστα και αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες τους.

Τέλος θα αναφερθώ στους εθελοντές εκπαιδευτικούς που συμπληρώνουν πολλές φορές τη μόνιμη υπαλληλική εκπαιδευτική δραστηριότητα.

Σε όλους αυτούς, αξίζει ένα μεγάλο ευχαριστώ.

Κύριε Πρόεδρε θέλετε να μας πείτε τους μελλοντικούς σας στόχους για το Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα;

Το Χ΄κειο συνεχίζει δυναμικά την λειτουργία του –  όχι χωρίς προβλήματα και δυσκολίες.  Καλούμαστε να διαχειριστούμε εκτός από την καθημερινή διοίκηση του ιδρύματος και δύο μεγάλους στόχους:

• Να ενισχύσουμε την βιωσιμότητα του Χ΄κειου για το μέλλον.
• Να προσαρμόσουμε την λειτουργία του ιδρύματος στις σύγχρονες απαιτήσεις παιδικής προστασίας και στο πλαίσιο της κοινωνικής μας αποστολής, να «ανοίξουμε» την πόρτα μας.

Οι εξελίξεις στην παιδική προστασία τα τελευταία χρόνια, στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο έχουν υπάρξει ραγδαίες, τόσο σε θεσμικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο έρευνας.

Το Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα έχει επιστημονική τεχνογνωσία και έμπρακτη εμπειρία στον κρίσιμο τομέα της παιδικής προστασίας καθώς ακολουθεί τις διεθνείς συμβάσεις και τις Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές ως προς την διασφάλιση των Δικαιωμάτων του Παιδιού και συνεργάζεται με θεσμικούς φορείς όπως ο Συνήγορος του Παιδιού.

Η μετεξέλιξη του Χ΄κειου σε φορέα εναλλακτικών υπηρεσιών φροντίδας παιδικής προστασίας σε μεγαλύτερο πλήθος αποδεκτών και η παράλληλη δημιουργία υπηρεσιών Πρόληψης και Ενδυνάμωσης της Οικογένειας,  αποτελούν για μας κεντρικούς στόχους.

Για κάθε παιδί, που καταφέρνουμε να εξασφαλίσουμε μια ευκαιρία στη ζωή, είναι τεράστιο όφελος για μας.