Βιώνουμε στιγμές στο σύνολο των εκφάνσεων της καθημερινότητας μας των δραστηριοτήτων μας και εν γένει της ζωής μας, για τις οποίες οι ιστορικοί του μέλλοντος θα αφιερώσουν πολύ χρόνο και για να τις αναλύσουν και για να τις περιγράψουν. Αναμφισβήτητα είναι ιστορικές στιγμές γιατί συνέπεσαν ταυτόχρονα δύο γεγονότα με παγκόσμια επίδραση.
1) Η παγκόσμια αλλαγή γεωπολιτικών σφαιρών επιρροής, η αλλαγή ενεργειακών δρόμων και κέντρων ισχύος και η ανάδυση ενός καινούργιου πολυπολικού συστήματος ισχύος.
2) Η πανδημία του covid-19 που επίσπευσε πολλές από τις εξελίξεις αλλά και δημιούργησε καινούργιες απρόβλεπτες, λόγω της δυναμικής που αναπτύσσει η πανδημία σε παγκόσμιο επίπεδο.
Στη δίνη των παραπάνω γεγονότων καλείται να πορευτεί και η Ελληνική δημοκρατία. Μια κρατική οντότητα με φθίνουσα πορεία και σε αποδόμηση.
Προκειμένου να αντιστραφεί η παραπάνω επικίνδυνη ιστορικά πορεία της χώρας μας, πρέπει να ληφθούν άμεσα ριζοσπαστικές αποφάσεις, που θα ανατάξουν το παραγωγικό και κοινωνικό ιστό της χώρας και θα αναμορφώσουν πλήρως τους κρατικούς μηχανισμούς και τη δημόσια διοίκηση.
Στη παρούσα ανάλυση θα περιοριστούμε να αναφέρουμε με στοιχεία τι ακριβώς συμβαίνει σήμερα στην εθνική οικονομία και το τι μπορεί να γίνει με όρους εφικτούς και ρεαλιστικούς.
Για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις των καιρών η Ελλάδα, θα πρέπει να δημιουργήσει μια ισχυρή εξωστρεφή και παραγωγική εθνική οικονομία, που με τη σειρά της θα αναβαθμίσει και θα στηρίξει το αξιόμαχο των ενόπλων δυνάμεων, που με τη σειρά τους θα ενδυναμώσουν τη φωνή της Ελληνικής διπλωματίας.
Η εθνική οικονομία όπως έγκαιρα είχε προβλεφθεί από τον γραφοντα από το Μάρτιο του 2020 και προς τούτο είχε ενημερώσει εγγράφως και τη κυβέρνηση, εισέρχεται σε τροχιά ύφεσης της τάξεως του -10% έως και -15%, σύμφωνα με τα σημερινά ισχύοντα.
Παρατηρείται μια αδυναμία τόσο της Τραπέζης της Ελλάδος όσο και του Υπουργείου Οικονομικών, να αντιληφθούν έγκαιρα τι συμβαίνει στη πραγματική οικονομία, με αποτέλεσμα αντί να δημιουργούν τις εξελίξεις, να τρέχουν πίσω από τις εξελίξεις. Τον Μάρτιο του 2020, στην αρχή της πανδημίας αρχικά μιλούσανε για μηδενική ανάπτυξη, στη συνέχεια για ύφεση της τάξεως του -3% και σήμερα μιλούν για ύφεση της τάξεως του -8%. Το αποτέλεσμα ήταν και είναι να χαθεί κρίσιμος χρόνος για βασικούς τομείς της εθνικής οικονομίας.
Λαμβάνουμε σαν σημείο αναφοράς και κίνησης το γεγονός ότι η κρίση θα συνεχιστεί για τον τουρισμό, την εστίαση , τη διασκέδαση, το λιανεμποριο την ακτοπλοΐα, τις αεροπορικές μεταφορές και τους συναφείς κλάδους πέριξ αυτών.
Τα διαθέσιμα κεφάλαια στήριξης από το νέο Ευρωπαϊκό μηχανισμό SURE θα αρχίσουν να εισρέουν στην καλύτερη από το Σεπτέμβριο του 2021, οπότε το ερώτημα που προκύπτει είναι τι οικονομική δραστηριότητα θα έχει εναπομείνει και διατηρηθεί μέχρι τότε, ώστε να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά τα κονδύλια από το ταμείο ανάκαμψης.
Από τη προσεκτική μελέτη στοιχείων από προηγούμενους κοινοτικούς πόρους που εισέρευσαν στη χώρα μας, πρώτο πακέτο Ντελόρ, δεύτερο πακέτο Ντελόρ (1994-1999), πακέτο Σαντέρ (2000-2006), ΕΣΠΑ (2007-2013), ΕΣΠΑ (2014-2020), ΜΟΠ, προκύπτει το εκπληκτικό συμπέρασμα ότι η Ελλάδα επέστρεψε το 43%-44% των απορροφόμενων κοινοτικών πόρων μέσω των εισαγωγών, στις πλούσιες περιφέρειες της ΕΕ. Επομένως ελλοχεύει ο υπαρκτός κίνδυνος να συμβεί το ίδιο με τα κονδύλια του ταμείου ανάκαμψης SURE.
Επίσης δεν πρέπει να μας διαφεύγει της προσοχής, ότι παρά την απορρόφηση πακτολού κοινοτικών κονδυλίων από το 1985 μέχρι το 2010, δεν καταφέραμε να αποφύγουμε τις αλλεπάλληλες χρεωκοπίες από το 2009 μέχρι και το 2015.
Σύμφωνα με μελέτες και αναλύσεις που έχουν δημοσιευτεί, υπάρχει κίνδυνος κατά το επερχόμενο 12μηνο να κλείσουν οριστικά οι 4 στις 10 μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις με ότι συνεπάγεται αυτό. Σημειώνεται το γεγονός ότι σχεδόν 7 στις 10 επιχειρήσεις κατέγραψαν πτώση των πωλήσεων τους ή ζημίες.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι υποεκτιμάται το επερχόμενο πρόβλημα της ανεργίας, που θα είναι δομικού χαρακτήρα. Οι αρμόδιες αρχές ομιλούν για αύξηση του ποσοστού της ανεργίας κατά 1 έως 2 ποσοστιαίες μονάδες, όταν όλα τα διαθέσιμα στοιχεία συνηγορούν κατά πολύ μεγαλύτερη αύξηση του ποσοστού της ανεργίας και του αριθμού των άνεργων.
Στο τομέα του τουρισμού η διαμορφωμένη κατάσταση είναι τραγική. Ο υπογράφων από το Μάρτιο του 2020 είχε καταθέσει εγγράφως σε όλα τα αρμόδια κυβερνητικά κλιμάκια, σχετική μελέτη που προέβλεπε πτώση των ποσοστών του τουρισμού κατά 90% σε σχέση με το 2019. Έπρεπε να χαθούν 5 πολύτιμοι μήνες για να διαπιστώσουν έκπληκτα τα κυβερνητικά στελέχη ότι τα έσοδα του τουρισμού φέτος θα κυμανθούν περίπου στα 2 με 2,5 δις ευρώ, έναντι περίπου 20 δις ευρώ το 2019. Φυσικά ακόμα δεν έχουν συνειδητοποιήσει και αντιληφθεί ότι θα υπάρχει σοβαρό πρόβλημα για τον ελληνικό τουρισμό και το 2021.
1) Διότι η πανδημία ως φαίνεται επιμένει.
2) Διότι η διάθεση για ταξίδια υπολογίζεται πως θα αργήσει να αποκατασταθεί λόγω του διάχυτου κλίματος ανασφάλειας που επικρατεί παγκοσμίως.
3) Διότι αποτελεσματική και απλή θεραπεία ως φαίνεται θα αργήσει να ανακαλυφθεί. Η εύρεση του εμβολίου από μόνη της δεν αρκεί για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η πανδημία.
Σε πλήρη συνάφεια με τα θέματα του τουρισμού, ανακοινώθηκαν ή δημοσιεύτηκαν γεγονότα και θέματα που απόκλειναν της σοβαρότητας αλλά και της κρισιμότητας των καταστάσεων.
Αναδεικνύουμε δύο:
1) Όλοι μας γίναμε μάρτυρες ρεπορτάζ από τα βόρεια σύνορα της χώρας, όπου ρεπόρτερς τηλεοπτικών σταθμών ανακοίνωναν κύματα Αλβανών, Βουλγάρων και άλλων Βαλκάνιων επισκεπτών που θα έσωναν φέτος το ελληνικό τουριστικό προϊόν.
2) Ανακοινώθηκε από τη τράπεζα της Ελλάδος ότι επειδή φέτος οι Έλληνες δεν θα δαπανήσουν για ταξίδια στο εξωτερικό, τα ποσά αυτά, περίπου 2,5 δις ευρώ θα εισρεύσουν στον ελληνικό εσωτερικό τουρισμό αγνοώντας όμως 3 βασικές παραμέτρους.
i) Τη μεγάλη απώλεια εισοδημάτων των ελληνικών νοικοκυριών.
ii) Το διάχυτο αίσθημα ανασφάλειας.
iii) Ότι ο ελληνικός τουρισμός υπάρχει μόνο για το χρονικό διάστημα 20 Ιουλίου έως 25 Αυγούστου.
Η ελληνική ναυτιλία παρομοίως θα βρεθεί αντιμέτωπη με μεγάλες προκλήσεις.
Η ποντοπόρος ναυτιλία θα βρεθεί αντιμέτωπη :
1) Με αλλαγή και μετατόπιση κέντρων ισχύος.
2) Με τη δημιουργία καινούργιων ενεργειακών ροών και δρόμων θαλάσσιου εμπορίου, με τη ταυτόχρονη αποδόμηση των παλαιών.
3) Με την έλλειψη ικανού αριθμού Ελλήνων ναυτικών για να επανδρωθούν τα ποντοπόρα πλοία.
4) Με την εφαρμογή των κανονισμών για χρήση καυσίμων με χαμηλή περιεκτικότητα σε θείο, με στόχο τη μείωση εκπομπών, βλαβερών ρύπων κατά 50% μέσα στα επόμενα προσεχή χρόνια.
Η ακτοπλοΐα και οι κλάδοι των ημερόπλοιων και σκαφών αναψυχής και κρουαζιέρας αντιμετωπίζουν πρόβλημα άμεσης βιωσιμότητας. Η ακτοπλοϊκή κίνηση σε σχέση με το 2019 συρρικνώθηκε κατά ένα ποσοστό της τάξεως του 55%, ενώ στο κλάδο των ημερόπλοιων και άλλων συναφών η επιβατική κίνηση υποχώρησε κατά ένα ποσοστό της τάξεως του 90%.
Στο τομέα των κόκκινων δανείων η πανδημία του covid-19 επέσπευσε την υλοποίηση του προγράμματος ΗΡΑΚΛΗΣ, που αφορά τη διαδικασία μεταβίβασης, τιτλοποιήσεων κόκκινων δανείων. Οι 4 συστημικές ελληνικές τράπεζες μεταβιβάζουν άμεσα μη εξυπηρετούμενα δάνεια συνολικού ποσού περίπου 32 δις ευρώ. Με τη μεταβίβαση τους στον ΗΡΑΚΛΗΣ τα κόκκινα δάνεια τιτλοποιούνται σε 3 κατηγορίες :
Υψηλής διασφάλισης (senior) , μεσαίας (mezzanine) και χαμηλής (junior). Η εγγύηση του ελληνικού δημοσίου, σύμφωνα με το νόμο 4649/2019 θα δίδεται για το senior κομμάτι και θα ενεργοποιείται μόνο όταν η κάθε τράπεζα θα έχει πουλήσει το 50 συν 1 των junior ομολόγων.
Οι πλειστηριασμοί και οι κατασχέσεις τρέχουν με αμείωτους ρυθμούς, με στόχο και σκοπό την πρακτική υλοποίηση της αναλειφθείσας δέσμευσης προς τους δανειστές της χώρας, για την πραγματοποίηση περίπου 140.000 πλειστηριασμών μέχρι και το 2022.
Στη χώρα μας, δια μέσου του αφελληνισμένου τραπεζικού συστήματος, συντελείται η μεγαλύτερη λεηλασία ιδιωτικού πλούτου και νοικοκυριών που έχει συντελεστεί σε ευρωπαϊκή χώρα εν καιρώ ειρήνης. Παράλληλα ελοχεύει ο ορατός και πραγματικός κίνδυνος συστηματικού αφελληνισμού , εμβληματικών ελληνικών επιχειρήσεων και κρίσιμων κλάδων της εθνικής οικονομίας, χρησιμοποιώντας ως όχημα και δούρειο ίππο τις συστημικές τράπεζες.
Σε αντιδιαστολή με τα ανωτέρω αναφέρουμε παραδείγματα χώρων και μέτρα στήριξης που έλαβαν, είτε για τα νοικοκυριά είτε για τις επιχειρήσεις :
1) ΗΠΑ , εδόθη 2 φορές άνευ προϋποθέσεων, ενίσχυση σε κάθε Αμερικανικό νοικοκυριό της τάξεως των 2.500 usd και 650 usd.
2) Νότιος Κορέα , εδόθη άνευ προϋποθέσεων ενίσχυση σε κάθε Νοτιοκορεατικό νοικοκυριό της τάξεως των 1.800 usd.
3) Γερμανία , εδόθη ενίσχυση στο σύνολο των γερμανικών επιχειρήσεων.
4) Αυστρία , πέραν των άλλων ενισχύσεων κάθε επιχείρηση που ανέστειλε προσωρινά τη λειτουργία της, απαλλάσσεται πλήρως από την υποχρέωση καταβολής ενοικίων.
5) Γκάνα , στη Δυτική Αφρική η κυβέρνηση της χώρας ανέλαβε άνευ όρων και προϋποθέσεων για το σύνολο των νοικοκυριών και επιχειρήσεων την πληρωμή των λογαριασμών ρεύματος και νερού για χρονικό διάστημα 6 μηνών.
Στη χώρα μας βιώνουμε το ιδιόνυμο φαινόμενο, ο δημόσιος τομέας και ο ευρύτερος δημόσιος τομέας να απολαμβάνουν πλήρως προνομίων και μισθών παρά την ύπαρξη της πανδημίας και της πρωτοφανούς ύφεσης και κ ιδιωτικός τομέας που έρχεται αντιμέτωπος σχεδόν με μηδενισμό εσόδων και τζίρου, να καλείται να ανταποκριθεί στο 100% των υποχρεώσεων του, προς το δημόσιο και τους φορείς αυτού, λαμβάνοντας ενισχύσεις που αγγίζουν τα όρια της αστειότητας. Στη πραγματικότητα ο ιδιωτικός τομέας έχει εγκαταληφθεί στη τύχη του. Πολιτικές σαν τις παραπάνω πέραν των άλλων, εμπεριέχουν ισχυρά στοιχεία αντισυνταγματικότητας και άννισης μεταχείρισης. Προτεινόμενες λύσεις :
1) Πάγωμα κάθε είδους και μορφής μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης από τις τράπεζες και το δημόσιο μέχρι τις 30/6/2021.
2) Πάγωμα υποχρεώσεων καταβολών είτε τρεχουσών δόσεων , είτε ρυθμίσεων προς δημόσιο και τράπεζες μέχρι τις 30/6/2021.
3) Για επιχειρήσεις που αναστέλλουν προσωρινά τη λειτουργία τους, πάγωμα υποχρέωσης καταβολής ενοικίων.
4) Ενίσχυση με εφάπαξ πάγιο ποσό άνευ προυποθεσεων και όρων του συνόλου των επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών στον ιδιωτικό τομέα.
5) Οι όποιες ενισχύσεις στον ιδιωτικό τομέα και εκταμιεύσεις ποσών, να γίνονται δια μέσου των κατά τόπων δημοσίων ταμείων και ουχί διαμέσου των 4 συστημικών τραπεζών που επιδεικνύουν αντικοινωνική , αντιπαραγωγική και αντιαναπτυξιακή συμπεριφορά.
Επισημαίνουμε το γεγονός ότι τα εν Ελλάδι τραπεζικά ιδρύματα έχουν ανακεφαλοποιηθεί, είτε από το ελληνικό δημόσιο, είτε με εγγυήσεις του ελληνικού δημοσίου με πόσα της τάξεως των 230 δις ευρώ.
Εύρεση πόρων και πηγές άντλησης αυτών προς χρηματοδότηση των ανωτέρω :
1) Ευρωπαϊκό πρόγραμμα στήριξης SURE.
2) Μαξιλάρι ασφαλείας 37 δις ευρώ.
3) Προγράμματα ΕΣΠΑ.
4) Ευρωπαϊκή τράπεζα επενδύσεων.
5) Άντληση ρευστότητας των συστημικών τραπεζών από την ΕΚΤ.
6) Άντληση κεφαλαίων από την ελληνική κυβέρνηση, από τις διεθνείς αγορές κ.λ.π.
Κρητικός Σ.Ευαγγελος
Οικονομολόγος
CEO KRITIKOS SHIPPING LINES MARETIME COMPANY
