ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ – Κρητικός Ευάγγελος Πρόεδρος & Διευθ.Σύμβουλος της Ε.Σ.Κρητικός Ναυτ.Γραμμές Ν.Ε.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Κρητικός Ευάγγελος
Πρόεδρος & Διευθ.Σύμβουλος της Ε.Σ.Κρητικός Ναυτ.Γραμμές Ν.Ε.

Συνέντευξη στον Ιωάννη Μεγαριώτη

Κύριε Κρητικέ θα θέλατε να μας πείτε τα πρώτα σας επιχειρηματικά βήματα?

Τα πρώτα μου επιχειρηματικά βήματα έγιναν προς τα τέλη της δεκαετίας του 80 σε πολύ νεαρή ηλικία, ακόμα  φοιτητής στα πρώτα έτη του Οικονομικού Πανεπιστημίου. Έχοντας έντονες παραστάσεις από την τότε πρόσφατη ναυτιλιακή κρίση του 1981 – 1985 που ήμουν μαθητής Λυκείου, διαμέσου της ναυτιλιακής εταιρείας του πατέρα μου, Σπύρου Κρητικού, που ασχολείτο με την πλοιοκτησία μεσογειακών φορτηγών πλοίων. Τότε, λοιπόν, θυμάμαι ότι προκείμενου να περικόψουμε όσο το δυνατόν περισσότερο το κόστος λειτουργείας τόσο του γραφείου στον Πειραιά όσο και των πλοίων, στο μεν γραφείο στον Πειραιά, από το πρωί κατέβαινε η μητέρα μου η Νένη Κρητικού και εγώ το μεσημέρι, μόλις σχολούσα πήγαινα αμέσως στο γραφείο για να καλύπτω όποιο κενό χρειαζόταν είτε στο chartering, είτε στο operation κλπ. και φυσικά ταυτόχρονα διάβαζα τα μαθήματα μου. Ο δε πατέρας μου μαζί με τον αδερφό του και θείο μου, τον Γιώργο καθώς επίσης και τον θείο μου Νίκο Βασιλείου και τον συνεταίρο του Cp. Θανάση Βουλιέρη και Cp Θεόδωρο Βουλιέρη, μπάρκαραν στα πλοία μας. Η συγκεκριμένη κρίση που την βίωσα όντας νεαρός μαζί με τα ακούσματα που είχα από παιδί από την προηγούμενη πετρελαϊκή κρίση του 1974 – 1975, που ξεκίνησε ως πετρελαϊκή και μετεξελίχθηκε σε ναυτιλιακή επηρέασαν δραστικά τον τρόπο σκέψης μου και δράσης μου. Έτσι λοιπόν μια από τις πιο σημαντικές αποφάσεις που πήρα στην ζωή μου ήταν και είναι να μην έχω ποτέ μόνο ένα αντικείμενο δραστηριότητας, αλλά πολλές παράλληλες δραστηριότητες και σε διαφορετικά αντικείμενα, διότι κατά αυτό τον τρόπο αποκτάς πολύ μεγαλύτερο βαθμό ανθεκτικότητας και βιωσιμότητας, μαθαίνοντας από το πάθημα του πατέρα μου που είχε μονοσήμαντη δραστηριότητα μόνο στην πλοιοκτησία. Αποφάσισα λοιπόν, όσο διένυα την  φοιτητική μου πορεία, να ανοίξω το δικό μου ναυτιλιακό γραφείο στον Πειραιά το οποίο πέραν της πλοιοκτησίας θα ασχολείτο με ναυλώσεις, πρακτορεύσεις, τροφοδοσίες πλοίων, αγοραπωλησίες πλοίων, διαχείριση πλοίων και επισκευές. Παράλληλα με τα ανωτέρω και μέσα από πολύ δύσκολες διαδικασίες και συνθήκες την ίδια χρονική περίοδο κατόρθωσα να δημιουργήσω ναυτιλιακά γραφεία στην Δυτική Αφρική στο Lagos της Νιγηρίας και στην Τema της Γκάνας.

Ποια ήταν τα ερεθίσματα που σας οδήγησαν για να ασχοληθείτε με την ναυτιλία?

Η οικογένεια μου έχει μακραίωνη ιστορική διαδρομή στην θάλασσα ήδη από τον 19^ο αιώνα. Από μικρό παιδί τα πρώτα μου ακούσματα ήταν ιστορίες για την προ προγιαγιά μου, την Υδραίισα την καπετάνισσα για πλοία, για ναυτικούς, για πλοιοκτήτες και ότι είχε να κάνει σχέση με την θάλασσα. Παράλληλα είχα από νηπιακή ηλικία έντονη ζύμωση με την θάλασσα είτε γιατί με παίρνανε οι γονείς μου μαζί τους στα ταξίδια τους, θυμάμαι χαρακτηριστικά καπεταναίους, μηχανικούς, λοστρόμους, ναύτες, πιλότους να παίζουν μαζί μου, θυμάμαι την μητέρα μου πολλές φορές σε αερόσκαλες πλοίων, τον πατέρα μου στα αμπάρια, στα μηχανοστάσια και στα ναυπηγεία που με έπαιρνε μαζί του. Πως λοιπόν να μην ασχοληθώ με την θάλασσα όταν αυτή είναι εγγεγραμμένη στο DNA μου?

Ποιες είναι οι πιο σημαντικές σας στιγμές στην προσωπική σας ζωή είτε ευχάριστες είτε δυσάρεστες?

Στις ευχάριστες στιγμές συγκαταλέγονται ο γάμος μου με την αγαπημένη μου σύζυγο, Φαίη, η γέννηση της λατρεμένης μου κόρης Μάριελ (Ελένης – Μαρίας) και τώρα που δίνεται αυτή η συνέντευξη η προσμονή της γεννήσεως του γιου μου. Στις πιο δυσάρεστες στιγμές της προσωπικής μου ζωής συγκαταλέγονται ο θάνατος της μητέρας μου Νένης (Ελένης) τον Οκτώβριο του 2016 και ο θάνατος του πατέρα μου Σπύρου, τον Νοέμβρη του 2019 όπου ένιωσα ιδιαίτερη συγκινησιακή φόρτιση λόγω και της παρουσίας πέραν όλων των άλλων, στην εξόδιο ακολουθία που τελέστηκε επίσημης αντιπροσωπείας της κυβερνήσεως του Βιετνάμ με επικεφαλής τον Πρέσβη του Βιετνάμ στην Ελλάδα κ.Nguyen Manh Cuong, ο οποίος εκφώνησε επικήδειο εκφράζοντας τις ευχαριστίες της κυβερνήσεως του Βιετνάμ για τις ανθρωπιστικές υπηρεσίες που προσέφερε ο πατέρας μου στον λαό του Βιετνάμ κατά την διάρκεια του πολέμου.

Η πιο συγκλονιστική στιγμή στην ζωή μου και ταυτόχρονα τρομακτική ήταν το ναυάγιο που βίωσα σε πολύ μικρή ηλικία με τους γονείς μου. Είχαμε πάει με την μητέρα μου να επισκεφτούμε τον πατέρα μου που βρισκόταν σε ένα φορτηγοποστάλι Γαλλικής κατασκευής το οποίο μετέφερε ακριβά και πολύτιμα είδη για λογαριασμό της Βασιλικής οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας. Ήμασταν εν πλω ανοιχτά του Ρότερνταμ, ήταν 12.00 το μεσημέρι και θυμάμαι βρισκόμουν με την μητέρα μου στην τραπεζαρία του πλοίου όπου είχα μαζί και τα παιχνίδια μου, όταν ξαφνικά ένας εκκωφαντικός, ανατριχιαστικός ήχος σύγκρουσης ακούστηκε, το πλοίο συνταράχθηκε και ότι υπήρχε μέσα στον χώρο αναποδογυρίστηκε. Μας είχε εμβολίσει ένα Πολωνικό φορτηγό στο αμπάρι νούμερο 2 δημιουργώντας ένα τεράστιο ρήγμα. Βγήκαμε με την μητέρα μου στους διαδρόμους και θυμάμαι τον πατέρα μου να έρχεται τρέχοντας και να λέει στην μητέρα μου να με κρατήσει κοντά της γιατί το πλοίο το πολύ μέσα σε 2 ώρες θα έχει βουλιάξει και δεν γινόταν τίποτα για να σωθεί. Θυμάμαι πανικό, αλλόφρονα μέλη του πληρώματος να τρέχουνε, ορισμένοι είχαν τραυματιστεί κατά την διάρκεια της σύγκρουσης και ορισμένοι είχαν εγκλωβιστεί μέσα στις καμπίνες τους και έπρεπε να σπάσουν τις πόρτες για να τους απεγκλωβίσουν.

Θυμάμαι τον πατέρα μου να χαστουκίζει ορισμένα μέλη του πληρώματος που ουρλιάζανε για να τους συνεφέρει από τον πανικό. Ορισμένα μέλη του πληρώματος κατά ρητή παράβαση των εντολών τόσο του πατέρα μου όσο και του καπετάνιου έριξαν τις βάρκες για να φύγουν από την πλευρά του ρήγματος με αποτέλεσμα και λόγω της έντονης θαλασσοταραχής οι βάρκες να παρασυρθούν εντός του ρήγματος και να καταστραφούν. Υπήρχαν ελικόπτερα με δύτες οι οποίοι έπεφταν με σχοινιά στην κουβέρτα του πλοίου προκειμένου να διασώσουν πολύτιμα εμπορεύματα, αυτοκίνητα της Βασιλικής οικογένειας. Με την μητέρα μου οδηγηθήκαμε στο κατάστρωμα με το πλοίο να έχει πάρει ήδη μια έντονη και επικίνδυνη κλίση. Επικρατούσε θαλασσοταραχή 6 – 7 μποφόρ με αποτέλεσμα να είναι πολύ δύσκολη η επιβίβαση στις βάρκες που είχαν ήδη καθελκυστεί. Η μητέρα μου κατέβηκε με αερόσκαλα και πήδηξε στην βάρκα την στιγμή που την ανέβαζε το κύμα για μένα όμως που ήμουν πολύ μικρός ήταν αδύνατον έτσι με πήρε αγκαλιά ο λοστρόμος του πλοίου και την στιγμή που ο κυματισμός ανέβαζε την βάρκα στο βυθιζόμενο πλοίο με πέταξε στον αέρα και με πιάσανε τα μέλη του πληρώματος που είχαν ήδη επιβιβαστεί. Εμάς μας πήρε το Πολωνικό που μας εμβόλισε, ο πατέρας μου με τον Cp Θανάση Βουλιέρη, τον συνέταιρο του, έμειναν τελευταίοι στο πλοίο στην προσπάθεια τους να το σώσουν. ‘Όταν πλέον δεν τα κατάφεραν και λόγω του SOS που είχε εκπέμψει το πλοίο ένα μικρό Εγγλέζικο πλοίο από τα πολλά που έσπευσαν στην περιοχή του ναυαγίου έστειλε βάρκα για να τους διασώσει. Θυμάμαι να βλέπω να βυθίζεται το πλοίο με την πρύμνη να εξέχει έξω από το νερό. Με τον πατέρα μου μίλησα επικοινωνήσαμε την ίδια μέρα αργότερα μέσω ασυρμάτου και τελικά βρεθήκαμε από κοντά μετά από 2 μέρες όταν τα πλοία που μας διέσωσαν μας αποβίβασαν στο λιμάνι του Ρότερνταμ. Φυσικά στην Ελλάδα όπου τα μέσα ενημέρωσης ανακοίνωσαν την βύθιση του πλοίου επικράτησε πανικός σε φίλους και συγγενείς μέχρι να επικοινωνήσουν μαζί μας και να βεβαιωθούν ότι είμαστε καλά.

Τα παραπάνω για όσο ζω θα παραμείνουν έντονα χαραγμένα στην μνήμη μου.

Κατά την διάρκεια της επιχειρηματικής σας διαδρομής και εν γένει της ζωής σας είχατε πολλές σαφέστατα συναντήσεις με σημαντικές προσωπικότητες. Ποιες είναι αυτές που έμειναν χαραγμένες στην μνήμη σας και γιατί?

Σαφέστατα είναι 4 συναντήσεις:

Α)Την πρώτη σε νεαρή ηλικία, φοιτητής ακόμα, στα τέλη της δεκαετίας του 80, όταν στην επαναστατημένη τότε Γκάνα συνάντησα τον Πρόεδρο της επαναστατικής κυβέρνησης, Jerry Rawlings, νεαρό τότε πιλότο, ίσως έναν από τους καλύτερους πιλότους της Αφρικής που όπως λεγόταν προσγείωνε πολεμικό αεροσκάφος σε χωματόδρομο στην ζούγκλα. Η πολιτική τότε κατάσταση στην Γκάνα ήταν έκρυθμη, καθότι η επαναστατική κυβέρνηση είχε ανατρέψει το προηγούμενο στρατιωτικό καθεστώς που ήταν φίλα προσκείμενο προς την Δύση στο αποκορύφωμα τότε του Ψυχρού Πολέμου, ανάμεσα στις δύο τότε υπερδυνάμεις Αμερική και Ρωσία. Η καινούργια επαναστατική κυβέρνηση άλλαξε διεθνή πολιτικό προσανατολισμό και υποστηριζόταν πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά από τον τότε ηγέτη της Λιβύης, Συνταγματάρχη Μουαμάρ Καντάφι. Τότε λοιπόν παρουσιάστηκα στον Πρόεδρο της χώρας ο οποίος με δέχτηκε γιατί ήμουν από τους ελάχιστους Δυτικούς πολίτες που βρισκόντουσαν τότε στην Γκάνα και του ζήτησα να μου δώσει να πρακτορεύω τα κρατικοποιημένα τότε ναυπηγεία της Γκάνας. Ο Jerry Rawlings παρουσία συνεργατών του με κοίταξε επίμονα και σε συνέχεια αφού χαμογέλασε μου είπε: «Μόνο ένας Έλληνας, και μάλιστα στην δική σου ηλικία θα μπορούσε να έρθει εδώ και να μου ζητήσει κάτι ανάλογο. Επειδή όμως σέβομαι το θάρρος και το θράσος σου και διακρίνω την αποφασιστικότητα σου αλλά και την πίστη σου σε αυτό που θέλεις να κάνεις θα δώσω τις απαραίτητες οδηγίες για να υπάρξει θετική ανταπόκριση στο αίτημα σου». Για λόγους ιστορίας αναφέρω ότι πρώτον για μεγάλα χρονικά διαστήματα κατά την δεκαετία του 80 η Γκάνα τελούσε υπό εμπάργκο βασικών αγαθών και πετρελαίου και δεύτερον ότι λίγο μετά την υπογραφή της σχετικής συμφωνίας με τα ναυπηγεία της Tema κατόρθωσα να πετύχω υπό πολύ δύσκολες περιστάσεις τον δεξαμενισμό δύο πλοίων πολύ γνωστού τότε Έλληνα πλοιοκτήτη επανατοποθετώντας έτσι στην ουσία τα ναυπηγεία της Tema στο διεθνές ναυτιλιακό στερέωμα καθότι ήταν τα πρώτα πλοία Δυτικών συμφερόντων που μετά την επανάσταση δεξαμενίστηκαν ανοίγοντας έτσι το δρόμο και για τους υπόλοιπους.

Β)Την συνάντηση που είχα στα μέσα της δεκαετίας του 90 σε νεαρή ηλικία επίσης με τον Λουκά Χατζηιωάννου, ιδιοκτήτη της TROODOS SHIPPING μίας από τις μεγαλύτερες εταιρείας δεξαμενοπλοίων στον κόσμο, ο οποίος την συγκεκριμένη χρονική περίοδο αντιμετώπιζε σημαντικά προβλήματα σχετικά με την δραστηριοποίηση των δεξαμενοπλοίων του στην Νιγηρία. Η συνάντηση μαζί του έγινε στο σπίτι του στο Νέο Ψυχικό όπου πέραν του αεροπορικής εταιρείας ιδίου παρευρισκόταν ο γιος του Πόλλυς σημερινός ιδιοκτήτης της EasyJet και ο απόστρατος αξιωματικός Π.Ν. Τσισκάκης Ελευθέριος, ο οποίος είχε μεσολαβήσει προς εμένα για να γίνει σχετική συνάντηση. Κατά την διάρκεια της συζήτησης ο μεγάλος αυτός εφοπλιστής μου έθεσε τους όρους της συνεργασίας μας με τους οποίους διαφώνησα, διατυπώνοντας και θέτοντας τους όρους της συνεργασίας μας σε δική μου βάση και με την ρήτρα του take or leave it. Στο σημείο αυτό έληξε η συνάντηση και αποχωρώντας με τον συγχωρεμένο τον Λευτέρη Τσισκάκη και ενώ βρισκόμαστε στην εξώπορτα του κήπου του,ο Λουκάς ΧατζηΪωάννου, βγήκε έξω με γοργό βηματισμό για να μας προλάβει και μου είπε: «Νεαρέ μου ,μπράβο σου. Συγχαρητήρια, γιατί έχεις guts και θα πας μπροστά στην ζωή σου». Λίγες μέρες αργότερα δέχτηκα τηλεφώνημα από τον οικονομικό διευθυντή της TROODOS SHIPPING ο οποίος μου ανέφερε αυτολεξεί: «Ο Κος Χατζηιωάννου αποδέχεται και συμφωνεί με τους όρους σας». Έτσι ξεκίνησε μια συνεργασία επικερδής και επ’ωφέλεια και των δύο πλευρών.

Γ)Η συνάντηση που είχα το 2005 με τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο. Αυτό που με εντυπωσίασε με το συγκεκριμένο πολιτικό ήταν η απλότητα του, η σεμνότητα του, η ταπεινότητα του αλλά και η οξυδέρκεια του νου του. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ήταν η μέρα Τρίτη όταν τηλεφώνησα στο Προεδρικό Μέγαρο και μίλησα με την διευθύντρια του γραφείου του και αιτήθηκα συνάντηση μαζί του προκειμένου να τον ενημερώσω σε θέματα τις αρμοδιότητας μου. Όπως είθισται στις συγκεκριμένες περιπτώσεις έπρεπε να τηρηθεί το αυστηρό και σαφές πρωτόκολλο της προεδρίας  της Δημοκρατίας. Αντί αυτού σε χρονικό διάστημα μόλις δύο ωρών μετά το πρώτο μου τηλεφώνημα με κάλεσε η διευθύντρια του γραφείου του και μου ανέφερε πως ο Πρόεδρος θα με περίμενε την επομένη μέρα στις 10.00 στο Προεδρικό Μέγαρο. Πραγματικά μετέβην εκεί και εκτός πρωτοκόλλου είχαμε μια πολύωρη συνεργασία όπου μάλιστα μπρος έκπληξη μου ο ίδιος ο Πρόεδρος κατά παράβαση κάθε πρωτοκόλλου με σέρβιρε καφέ και βουτήματα.

Δ)Με τον Εθνάρχη Κωνσταντίνο Καραμανλή με τον οποίο διατηρούσαμε φιλικές, οικογενειακές σχέσεις. Θυμάμαι λοιπόν ήμουν μικρός μαθητής στο Δημοτικό όταν μας επισκέφτηκε. Εγώ μόλις τον είδα εντυπωσιάστηκα από το επιβλητικό του παράστημα και πήγα και του φίλησα το χέρι, γελώντας λοιπόν με πήρε στην αγκαλιά του και μου είπε: «Δεν είμαι παπάς για να μου φιλάς το χέρι. Καλό είναι που σέβεσαι γιατί όταν σέβεσαι τους άλλους σε σέβονται και εκείνοι».

Ποιο είναι το αντικείμενο των ακαδημαϊκών σπουδών σας?

Αποτελεί βασική αρχή μου με ότι ασχολούμαι επιχειρηματικά να κατέχω και το αντίστοιχο γνωστικό πεδίο.

Έτσι:

• Σπούδασα Οικονομικά στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
• Νομικά στο Universite Paris 13 – Sorbonne Paris Cite
• Τουριστικά στο Ε.Κ.Π.Α.
• Ναυτιλιακά στο Ε.Κ.Π.Α. και σε διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα σε αντίστοιχους φορείς όπως ΕΛΚΕΠΑ, στην σχολή σωστικών μέσων Ασπροπύργου, στο ΚΕΣΕΝ, καθότι είμαι κάτοχος ναυτικού φυλλαδίου και πιστοποιητικών ναυτικής ικανότητας για όλους τους τύπους των πλοίων (επιβατηγά, RΟ – RΟ, φορτηγά, δεξαμενόπλοια, υγραεριοφόρα κλπ.)

Θέλουμε να μας αναφέρετε με ποιους τομείς της Ναυτιλίας ασχολείστε.

Ο ναυτιλιακός μας όμιλος που αποτελείται από τις ακόλουθες εταιρείες:

1. KRITIKOS E S SHIPPING LINES MARITIME COMPANY – GREECE
2. POSIDONIA SHIPPING & TRADING (LIB) S.A.
3. POSIDONIA SHIPTRADE & SHIPBROKERS (CY) LTD
4. KRITIKOS MARITIME SERVICES (GB) LTD
5. KRITIKOS SHIPPING AGENCIES (GH) LTD
6. POSIDONIA CO. (GH) LTD
7. POSIDONIA CO (NIG) LTD

Έχει τα ακόλουθα αντικείμενα δραστηριοτήτων όπως πλοιοκτησία, διαχείριση πλοίων, πρακτορεύσεις, ναυλώσεις, αγοραπωλησίες. Το μεγάλο του όμως συγκριτικό πλεονέκτημα έγκειται στις υψηλού επιπέδου υπηρεσίες που προσφέρει στην Δυτική Αφρική στις πρακτορεύσεις πλοίων, επισκευές πλοίων, πετρελεύσεις, τροφοδοσίες, εξαγωγές φορτίων στην Γκάνα και στην Νιγηρία.

Υπό την πλοιοκτησία μας βρίσκονται 4 mini cruisers και υπό την διαχείριση μας κατά καιρούς mini bulkers.

Εκτός από την ναυτιλία ασχολείστε επαγγελματικά και με άλλους κλάδους?

Βεβαίως γιατί αυτό αποτελεί βασική στρατηγική μου επιλογή έτσι δραστηριοποιούμαστε στον χώρο του τουρισμού καθετοποιημένα διαθέτοντας στα Δωδεκάνησα και δη στο νησί της Κω ένα οικογενειακό συγκρότημα boutique hotel που προσφέρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες το GARDEN CITY IMAGE, στο χώρο της εστίασης έναν πολυχώρο το WET Snack – Bar – Restaurant που διαθέτει πισίνα, swimming spa, spa, beach volley Ολυμπιακών διαστάσεων κλπ., μία επιχείρηση ενοικιάσεων ποδηλάτων, μοτοποδηλάτων, μοτοσυκλετών αυτοκινήτων την EURODUCK RENTALS.

Με βάση της ακαδημαϊκές μου σπουδές ασχολούμαι με τα τραπεζικά – οικονομικά και με την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων δηλαδή συντάσσω είτε αναλογιστικές είτε τεχνικοοικονομικές μελέτες και εκτιμήσεις οι οποίες αποτελούν το ουσιώδες μέρος των αγωγών που κατατίθενται κατά των Τραπεζικών Ιδρυμάτων, εμπορικές εκτιμήσεις ακινήτων και επιχειρήσεων και αναλαμβάνω την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων προκειμένου να τις καταστήσω βιώσιμες.

Είστε από τα ιδρυτικά, ηγετικά στελέχη που ξεκίνησαν το Κίνημα τον Δανειοληπτών – Καταναλωτών στην Ελλάδα . Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε και σε αυτή σας την κίνηση?

Όταν βρισκόμουν σε εφηβική ηλικία θυμάμαι τον πατέρα μου τα αμέσως επόμενα χρόνια μετά την μεγάλη ναυτιλιακή κρίση του 1985 που φυσιολογικά αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα. Μέσα λοιπόν σε όλες τις δυσκολίες του καθυστέρησε να αποπληρώσει κάποιες ελάχιστες δανειακές υποχρεώσεις που είχε αναλάβει και εξαναγκάστηκε ενδεικτικά αναφέρω το 1 εκ δρχ. λόγω της καθυστέρησης να το αποπληρώσει προς περίπου 9  εκ. δρχ. Αυτό το γεγονός και λόγω της εφηβικής  ηλικίας που βρισκόμουνα μου δημιούργησε μεγάλο θυμό και οργή, ένιωσα ότι αποτελούσε μια τρομερή αδικία και στην ουσία επρόκειτο περί νόμιμης τραπεζικής τοκογλυφίας, τα περίφημα πανωτόκια. Τα ανωτέρω με οδήγησαν να ασχοληθώ με τις Οικονομικές Επιστήμες που αποτέλεσαν και το πρώτο αντικείμενο σπουδών μου.

Ποιες, κατά την άποψη σας, μπορεί να είναι οι επιπτώσεις στην Ελληνική αλλά και Παγκόσμια Ναυτιλία λόγω της πανδημίας του κορωναίου ( Coronavirus COVID -19 )?

Η ναυτιλία είναι ο δεύτερος μεγάλος πυλώνας στήριξης της εθνικής οικονομίας τόσο σε επίπεδο απασχόλησης όσο και σε επίπεδο εισαγωγής σκληρού συναλλάγματος.

Η πανδημία έχει προκαλέσει ανατάραξη διαρκείας διεθνώς τόσο στην λειτουργία των λιμένων όσο και στην διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων αλλά και χύδην εμπορευμάτων.

Διεθνώς παρατηρείται μία μείωση προσεγγίσεων πλοίων και φορτίων σε λιμένες με ποσοστό που ξεκινάνε από 20% και φτάνει μέχρι 70% Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ήδη η Ιταλία αντιμετωπίζει εντονότατο πρόβλημα καθότι μεγάλος αριθμός εμπορικών πλοίων αρνούνται να προσεγγίσουν σε ιταλικά λιμάνια είτε για φορτώσουν είτε για να παραδώσουν εμπορεύματα γιατί μετά μπαίνουν σε καραντίνα 15 ημερών και απαγορεύεται να προσεγγίσουν σε οποιοδήποτε λιμάνι.

Μεγάλος αριθμός χωρών και ενδεικτικά αναφέρουμε Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Κύπρο, Σαουδική Αραβία κ.τ.λ.π. έχουν απαγορεύσει στα λιμάνια τον κατάπλου εμπορικών πλοίων που προέρχονται από την Ιταλία.

Μία πρόσκαιρη κινητικότητα παρατηρείται στον τομέα των δεξαμενοπλοίων καθότι παραγωγές χώρες πετρελαίου, έμποροι πετρελαίου καθώς και διυλιστήρια αγοράζουν λόγω της κατάρρευσης των τιμών του πετρελαίου μεγάλες ποσότητες πετρελαίου και τα αποθεματοποιούν σε δεξαμενόπλοια προκειμένου σε συνέχεια όταν ομαλοποιηθεί ή όλη κατάσταση να εκμεταλλευθούν την άνοδο των τιμών. Και αυτή όμως η κινητικότητα που οφείλεται σε λόγους αποθεματοποίησης θα διαρκέσει για βραχύβιο χρονικό διάστημα.

Η αναδυόμενη αρρυθμία διαρκείας στις διεθνείς αγορές εμπορευμάτων είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι θα επηρεάσει το επίπεδο απασχόλησης των πλοίων ξηρού φορτίου. Τα ανωτέρω σε συνδυασμό με την καταβαράθρωση της επιβατικής κίνησης στην ακτοπλοΐα σε ένα ποσοστό που προσεγγίζει το 80% και συνδυαστικά με τον μηδενισμό ουσιαστικά της επιβατικής κίνησης στον τομέα της κρουαζιέρας, των σκαφών αναψυχής, των επιβατικών – τουριστικών ημερόπλοιων δημιουργεί ένα εφιαλτικό τοπίο στον τομέα της απασχόλησης των ναυτικών και των εσόδων.

Η ναυτιλία με το σύνολο των κλάδων της ετησίως συνεισφέρει με ένα ποσοστό της τάξεως του 7% έως 9% στο ΑΕΠ της χώρας.

Προσωπική εκτίμηση αποτελεί και υπό τις απαραίτητες προϋποθέσεις α) ότι δεν θα ενσκήψει δεύτερο κύμα της πανδημίας του Covid-19 από τον Οκτώβριο του 2020 και β)ότι θα ευρεθεί τους προσεχείς μήνες είτε εμβόλιο που θα δημιουργεί ανοσία στον γενικό πληθυσμό είτε φαρμακευτική θεραπεία ίασης τότε στην περίπτωση αυτή η κατάσταση στις παγκόσμιες θαλάσσιες μεταφορές θα ομαλοποιηθεί το 2^ο εξάμηνο του 2021.

Ποιες, κατά την άποψη σας, μπορεί να είναι οι επιπτώσεις στην Ελληνική Τουριστική Βιομηχανία  λόγω της πανδημίας του κορωναίου ( Coronavirus COVID -19 )?

Κατά πολλούς η βαριά βιομηχανία της χώρας.

Το ευαίσθητο προϊόν του Τουρισμού εξαρτάται από τους κάτωθι παράγοντες:

• Συνθήκες ομαλότητας
• Αίσθημα ασφάλειας
• Καλή Ψυχολογία
• Διαθέσιμο εισόδημα

Όπως γίνεται αντιληπτό από την ανάγνωση και μόνο των παραπάνω παραγόντων ουδεμία από τις παραπάνω προϋποθέσεις θα υπάρχει ή θα συνυπάρχει για τα επόμενα 2 – 3 χρόνια διεθνώς.

Πρακτικά και σε νούμερα τα παραπάνω μετουσιώνονται ως ακολούθως:

• Ο τομέας του ελληνικού τουρισμού απασχολεί περίπου το 25% – 30% της συνολικής απασχόλησης που πρακτικά μεταφράζεται σε περίπου 800.000 άτομα που απασχολούνται είτε άμεσα είτε έμμεσα.
• Το τουριστικό προϊόν ετησίως συνεισφέρει στην ρευστότητα της ελληνικής οικονομίας με την εισαγωγή 18 δις ευρώ τουριστικού συναλλάγματος.
• Ως εκ τούτου για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος μία μείωση των σχετικών εσόδων κατά 20% θα μείωνε το ΑΕΠ κατά περίπου 2,5 % ή σε διαφορετική ανάγνωση για κάθε 1 δις ευρώ που χάνεται από τον τουρισμό το ΑΕΠ θα μειωθεί κατά 0,6 μονάδες, δηλαδή αν χαθούν τα 12 δις ευρώ από τα περίπου 18 δις ευρώ έσοδα που είχαμε το 2019 η οικονομία θα βρεθεί σε ύφεση χάνοντας τουλάχιστον 7,2 ποσοστιαίες μονάδες. Εάν χαθεί το σύνολο των τουριστικών εσόδων δηλαδή και τα 18 δις ευρώ όπως είναι σφόδρα πιθανό τότε η οικονομία θα χάσει 10,8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ εισερχόμενη σε περίοδο βαθιάς ύφεσης (deep recession).

Πρόβλεψη για την τουριστική περίοδο 2020:

• Μείωση του ποσοστού του τουριστικού ρεύματος σε κατακλυσμιαίο ποσοστό της τάξης του 90% έως και 95%.

Πρόβλεψη για την τουριστική περίοδο 2021:

• Μείωση του ποσοστού του τουριστικού ρεύματος σε συντριπτικό ποσοστό της τάξεως κατ’ ελάχιστον του 50%.

Προνομιούχοι πελάτες του ελληνικού τουρισμού είναι τουρίστες που προέρχονται από Ιταλία, Γερμανία, Αγγλία, Αμερική (στον τομέα της κρουαζιέρας), Ολλανδία, Αυστρία, Κίνα.

Στην συντριπτική πλειοψηφία των ανωτέρω χωρών η υγειονομική κρίση θα κορυφωθεί τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2020 ενώ οι απαγορεύσεις θα συνεχιστούν και για ικανό χρονικό διάστημα μετά π.χ. στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Το τουριστικό ρεύμα που προέρχεται από τις ανωτέρω χώρες αντιστοιχεί περίπου στο 80% με 85% του συνολικού τουριστικού ρεύματος της Ελλάδος.

Πρέπει να ληφθεί ιδιαίτερα υπόψιν το γεγονός ότι σε όλες τις ανωτέρω πληττόμενες χώρες θα δοθεί έμφαση και ώθηση στον εσωτερικό τουρισμό για τους κάτωθι λόγους:

• Διότι ο μέσος πολίτης της οποιαδήποτε χώρας θα νιώθει ενισχυμένο το αίσθημα ασφάλειας εάν μετακινηθεί εντός της χώρας του πχ, οδικώς και δεν εκτεθεί σε κινδύνους δια μέσου πολλαπλών και συνδυασμένων μεταφορών δηλαδή είτε αεροπορικώς και οδικώς είτε αεροπορικώς και ακτοπλοϊκώς κ.τ.λ.π.
• Διότι θα αισθάνεται επαυξημένο αίσθημα ασφαλείας εάν βρίσκεται πλησίον των υγειονομικών δομών της χώρας του.

Διότι είναι σφόδρα πιθανό οι κυβερνήσεις των ανωτέρω πληττόμενων χωρών να θελήσουν να ενισχύσουν και να δώσουν ώθηση στο εσωτερικό τουριστικό ρεύμα για τους κάτωθι λόγους:

• Για να ενισχύσουν την εγχώρια τουριστική βιομηχανία τους που πλήττεται παρομοίως.
• Για να τονώσουν την εσωτερική τους ζήτηση και κατανάλωση.

Πρακτικά 800.000 απασχολούμενοι εργαζόμενοι άμεσα και έμμεσα στον τομέα του τουρισμού x κατ’ ελάχιστον 3 προστατευόμενα μέλη η κάθε οικογένεια δηλαδή περίπου ένα πληθυσμιακό δείγμα 2.500.000 ατόμων για την τουριστική περίοδο 2020 και πιθανότατα και την τουριστική περίοδο 2021 θα βρεθεί με μηδενικά εισοδήματα και για να επιβιώσει θα χρειάζεται την κρατική αρωγή, ενίσχυση, επιχορήγηση.