*Ο Γ.Βερνίκος είναι Πρόεδρος της VERNICOS YACHTS, Γενικός Γραμματέας του ΣΕΤΕ, Εκπρόσωπος του θαλάσσιου τουρισμού στο Δ.Σ. του ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ και Επίτιμος Πρόεδρος της ΕΠΕΣΤ
Στον Ιωάννη Μεγαριώτη
Κύριε Βερνίκο θέλετε να μας περιγράψετε την ιστορία της οικογένειάς σας, αφού είναι γνωστό ότι άρχισε ν’ ασχολείται με το χώρο της ναυτιλίας από τον 19ο αιώνα;
Όπως σωστά αναφέρετε, κατάγομαι από ναυτιλιακή οικογένεια της Σίφνου, που ξεκίνησε την επιχειρηματική της δραστηριότητα κυρίως στα ρυμουλκά-ναυαγοσωστικά στα μέσα του 19ου αιώνα από την Κωνσταντινούπολη, την οποία μετέφερε στον Πειραιά τη δεκαετία του 1920. Στη διάρκεια όλων αυτών των ετών υπάρχουν πολλές δραστηριότητες, οικονομικές και κοινωνικές, που και που μόνο η αναφορά τους ξεπερνά τα όρια της συγκεκριμένης συνέντευξης, αφού άλλωστε αφορά και τον αδερφό μου Νίκο και πολλούς κατιόντες της οικογένειας.
Ας ξεκινήσουμε κατ’ αρχή με την επαγγελματική σας απασχόληση, που είναι ιδιαίτερα στο yachting. Ποια είναι αυτή τη στιγμή η κατάσταση στο ελληνικό yachting και ποιες προοπτικές υπάρχουν για τη μετά covid-19 εποχή;
Πράγματι, προσπαθώντας να δημιουργήσω, παράλληλα με τις οικογενειακές επιχειρήσεις, δικιά μου δραστηριότητα, ασχολήθηκα με το θαλάσσιο τουρισμό, θεωρώντας ότι η Ελλάδα είναι ο καλύτερος τόπος για γιώτινγκ στον κόσμο. Έτσι το 1975 δημιουργήσαμε τη VERNICOS YACHTS, την πρωτοπόρο εταιρεία θαλάσσιου τουρισμού στη χώρα μας, που εδραίωσε στη συνείδηση του απαιτητικού τουριστικού κοινού το γιώτινγκ στις ελληνικές θάλασσες, έχοντας επιδείξει μια σειρά από σημαντικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες. Έχουμε αναφερθεί πολλές φορές ότι τα νησιά μας, το ελληνικό αρχιπέλαγος, τα χρώματα και ιδίως το φως, είναι στοιχεία που ενέπνευσαν και δύο ποιητές μας που πήραν βραβείο νόμπελ, τον Ελύτη και το Σεφέρη.
Η χώρα μας προσφέρει τη δυνατότητα για θαλάσσια περιήγηση και δίκαια θεωρείται το καλύτερο σημείο στον κόσμο γι’ αυτό. Το γιώτινγκ έχει πάρα πολλές διαβαθμίσεις και απευθύνεται κυριολεκτικά σ’ όλον τον κόσμο.
Η πανδημία, που μας επηρέασε όλους, είχε σαν αποτέλεσμα σημαντική μείωση των ναυλώσεων το 2020, ενώ περιμένουμε μια ενδιάμεση κατάσταση για το 2020-2021. Παρά την πολύ δυσάρεστη κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή, αισιοδοξούμε ότι το καλοκαίρι θα είμαστε στο 50% της κίνησης του 2019.
Η πανδημία θα φέρει πολλές ανακατατάξεις στο τουριστικό προϊόν και πιστεύω ότι το γιώτινγκ θα είναι από τους κερδισμένους. Ότι περισσότερος κόσμος θα εκτιμήσει τα πλεονεκτήματα και την ασφάλεια που προσφέρει η θαλάσσια περιήγηση στα ελληνικά νησιά και τις ελληνικές θάλασσες.
Ποια είναι τα άμεσα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ελληνικό γιώτινγκ;
Τόσο στο σύνολο του τουρισμού, όσο και στο γιώτινγκ, τα κύρια θέματα έχουν σχέση με την ανταγωνιστικότητα του κλάδου μας και τα θέματα υποδομών. Για μας, το να διευθετηθεί το θέμα του ΦΠΑ είναι κυρίαρχο ζητούμενο. Έχουμε τον άμεσο ανταγωνισμό χωρών που δεν ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που σημαίνει ότι έχουν πιο ευέλικτη πολιτική στα θέματα του ΦΠΑ, πουλώντας στα δικά μας χωρικά ύδατα. Είναι απίστευτος ο χρόνος και η ενέργεια που αναλώνουμε ώστε να μπορέσουμε να διευθετήσουμε το συγκεκριμένο θέμα.
Εξίσου σημαντικά είναι και τα θέματα των θέσεων ελλιμενισμού και η παροχή υπηρεσιών στις επιμέρους μαρίνες και τα αλιευτικά καταφύγια. Ειδικό θέμα είναι οι εξελίξεις που αφορούν τη μαρίνα Αλίμου. Υπάρχει και μια «παραφιλολογία» από ορισμένα συμφέροντα που έχουν μάθει σε παράνομες ναυλώσεις και στο «μπάτε σκύλοι, αλέστε και αλεστικά μη δώσετε», που προσπαθούν να δημιουργήσουν μια στρεβλή εικόνα χρησιμοποιώντας τη λέξη cabotage, ενώ είναι γνωστό ότι στη χώρα μας δεν υφίσταται αυτό το θέμα. Βέβαια υπάρχουν και σειρά επιμέρους θεμάτων, με κύριο τη γραφειοκρατία, που όσο θα προχωράει η ψηφιοποίηση, θεωρώ ότι τα πράγματα θα είναι καλύτερα. Σήμερα πάντως αντιμετωπίζουμε ακόμα πολλά προβλήματα.
Είστε Πρόεδρος της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της Ελλάδας (ΟΚΕ). Ποια είναι η θέση της ΟΚΕ για την παρούσα κατάσταση της πανδημίας και ποιες είναι οι προτάσεις που έχετε εισηγηθεί στην κυβέρνηση για την αντιμετώπισή της;
Υπήρξα Πρόεδρος της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της Ελλάδος από τον Οκτώβριο του 2015 ως το Φεβρουάριο του 2021. Υπενθυμίζω ότι η ΟΚΕ είναι ένας συνταγματικός θεσμός, στον οποίο συμμετέχουν οι κοινωνικοί εταίροι, οι παραγωγικές τάξεις και η ευρύτερη Κοινωνία των Πολιτών, με σκοπό να εκφέρει τη γνώμη της στα νομοσχέδια.
Στη διάρκεια των τελευταίων μηνών συνθέσαμε τις απόψεις όλων των φορέων σε τρία διαδοχικά κύματα σε σχέση με την πανδημία και τοποθετηθήκαμε αναλυτικά με προτάσεις στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για τα 32 δις.ευρώ με ογδόντα επιμέρους παρατηρήσεις.
Ενδιαφέρει ιδιαίτερα τους αναγνώστες του Maritime Intelligence ότι δώσαμε ιδιαίτερη έμφαση στις θαλάσσιες μεταφορές και την ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου.
Το να συνθέτεις απόψεις από διαφορετικές Ομάδες και αντικρουόμενα συμφέροντα είναι μεγάλη πρόκληση και εμπειρία.
Σήμερα εκπροσωπώ τον τουρισμό –μέσω του ΣΕΤΕ- τόσο στην ελληνική ΟΚΕ, όσο και στην Ευρωπαϊκή ΟΚΕ. Αντιλαμβάνεστε ότι υπάρχει απίστευτος όγκος πληροφοριών και θεμάτων που και μόνο η ταξινόμησή τους -πολύ περισσότερο δε η τοποθέτηση σε συγκεκριμένα θέματα- είναι μια διαδικασία πολύ χρονοβόρα και δύσκολη. Ενημερωτικά, όσο αφορά την ελληνική ΟΚΕ, η συζήτηση επικεντρώνεται στο νέο νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας της, όπου μεταξύ των άλλων, εκτός από τη συμμετοχή της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, έχει ζητηθεί και η συμμετοχή του Ναυτικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος. Στην Ευρωπαϊκή ΟΚΕ, στο επίκεντρο των συζητήσεων βρίσκεται η στρατηγική γνωμοδότηση για την οδηγία που αφορά τον επαρκή κατώτατο μισθό. Αντιλαμβάνεστε ότι είναι ένα από τα πιο ευαίσθητα ζητήματα για τους ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους και για όλη την ευρωπαϊκή Κοινωνία των Πολιτών.
Σαν Γενικός Γραμματέας του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), ενός κλάδου ο οποίος έχει πληγεί ιδιαίτερα από την πανδημία, μπορείτε επιγραμματικά να μας πείτε πώς και πότε θα μπορέσει να ανακάμψει;
Όταν θα διαβάζετε τη συγκεκριμένη συνέντευξη, το κύριο ερώτημα όλων όσων ασχολούμαστε με τον τουρισμό είναι πότε θα περάσει η έξαρση της πανδημίας και αν θα μπορέσουμε ν’ αρχίσουμε να λειτουργούμε από το Μάιο.
Στην επικαιρότητα είναι επίσης το θέμα των εμβολιασμών, καθώς και το πράσινο ψηφιακό πιστοποιητικό, που θα διευκολύνει το ταξίδι και την κινητικότητα. Υπάρχουν πολλά ερωτήματα: Από την υιοθέτηση της φόρμας, την περιγραφή της χρήσης, τις ομαδοποιήσεις, τη διάρκεια, τις προδιαγραφές, τις σχέσεις με τρίτες χώρες και οι σχετικές συζητήσεις είναι σε εξέλιξη.
Σε κάθε περίπτωση η πανδημία του κορονοϊού συνεχίζει να έχει τεράστια επίδραση στην οικονομική δραστηριότητα της Ελλάδας, όπως και στις υπόλοιπες οικονομίες σε παγκόσμιο επίπεδο.
Μέσα σ’ αυτό το πρωτόγνωρο περιβάλλον, ο ελληνικός τουρισμός δέχθηκε -και συνεχίζει να δέχεται- ισχυρούς κλυδωνισμούς. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι οι απώλειες σε επίπεδο τουριστικών εσόδων τη χρονιά που μας πέρασε έφθασε σχεδόν στο 80% έναντι του 2019 και για το 2021 προβλέπεται ότι θα είμαστε περίπου στο 50% έναντι του 2019.
Η στήριξη του τουρισμού είναι βέβαιο πως θα χρειαστεί να συνεχίσει όλο το πρώτο εξάμηνο του 2021. Στο πλαίσιο αυτό, θα χρειαστούν και νέα εργαλεία επιθετικής πολιτικής και στήριξης της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουρισμού, όταν οι υγειονομικές συνθήκες επιτρέψουν το άνοιγμα της αγοράς.
Η ιδιαιτερότητα του τουρισμού, περισσότερο από άλλους τομείς της οικονομίας, είναι ότι χρειάζεται εργαλεία που να επιτρέπουν στις τουριστικές επιχειρήσεις τη διαμόρφωση ανταγωνιστικών τιμών σε σχέση με άλλους διεθνείς προορισμούς, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων μας προέρχεται από τους ξένους τουρίστες.
Στο πλαίσιο αυτό, στις προτάσεις που έχουμε καταθέσει ως ΣΕΤΕ περιλαμβάνεται και μία προσωρινή, για το 2021, μείωση του ΦΠΑ σε διαμονή και υπηρεσία τουριστικού πακέτου, που θα βοηθήσει ανταγωνιστικά τις επιχειρήσεις, το δεύτερο εξάμηνο του έτους, να διεκδικήσουν στον σκληρό ανταγωνισμό μεγαλύτερο μέρος από μία μικρότερη πίτα.
Tα δεδομένα που μας κάνουν να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο σχεδιασμό μας είναι πολλά και κάθε μέρα προστίθενται και άλλα. Μεγάλοι διεθνείς Οργανισμοί, και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανάμεσά τους, δεν αναμένουν μείωση των κρουσμάτων λόγω εμβολιασμών πριν το δεύτερο μισό του 2021, κάτι που μαζί με τις πολύ πρόσφατες καθυστερήσεις στους εμβολιασμούς, μας οδηγεί προς τα δυσμενέστερα σενάρια.
Γι’ αυτόν το λόγο οι μεγάλες αεροπορικές εταιρείες δεν έχουν ακόμα προχωρήσει σε οριστικό σχεδιασμό, λόγω της αβεβαιότητας που επικρατεί και θα επανέλθουν το αμέσως επόμενο διάστημα, όταν τα πράγματα θα είναι πιο προβλέψιμα.
Όλα τα παραπάνω μας οδηγούν σ’ ένα συμπέρασμα: Η κρίση για τον τουρισμό δεν τελείωσε. Μπροστά μας έχουμε ένα δύσκολο καλοκαίρι, για το οποίο θα πρέπει να προετοιμαζόμαστε ανάλογα. Η επανεκκίνηση του τουρισμού δεν είναι μια αυτόματη διαδικασία. Χρειάζεται χρόνος για να ενεργοποιηθεί ολόκληρη η αλυσίδα που ξεκινάει από τους tour operators και καταλήγει στα ξενοδοχεία.
Τελειώνοντας υπενθυμίζω ότι το ζήτημα της βελτίωσης των δημοσίων υποδομών βρίσκεται σταθερά στην ατζέντα των προτεραιοτήτων του ΣΕΤΕ τα τελευταία χρόνια. Η πλέον πρόσφατη εξέλιξη αφορά μελέτη του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, η οποία περιλαμβάνει πολύ συγκεκριμένες προτάσεις για επενδύσεις σε έργα δημοσίων υποδομών σε ολόκληρη την Ελλάδα. Η εν λόγω μελέτη, η οποία παραδόθηκε εγκαίρως στην Κυβέρνηση για να βοηθήσει και στο σχέδιο που υποβλήθηκε στην Ε.Ε. για το Ταμείο Ανάκαμψης, μπορεί ν’ αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο. Άλλωστε, η βελτίωση των υποδομών και η διαχείριση προορισμών συνδέεται άμεσα και με τη διατήρηση ή ακόμα και βελτίωση της 5ης θέσης που έχουμε ως χώρα βάσει του Nation Brand Index του Simon Anholt.
Εκτός από τις επαγγελματικές σας ασχολίες έχετε δείξει ιδιαίτερη ευαισθησία και στα κοινά. Θέλετε να μας αναφέρετε αυτή την παράλληλη προσωπική πορεία σας;
Είμαι επηρεασμένος από τον Επιτάφιο του Περικλή. Πάντα, παράλληλα με τις επαγγελματικές μου ασχολίες, θέλω να είμαι ενεργός πολίτης. Όπως ίσως γνωρίζουν πολλοί αναγνώστες σας, από νεαρή ηλικία ανέπτυξα σημαντική δράση για την εδραίωση της δημοκρατίας, συμμετέχοντας στον αντιδικτατορικό αγώνα, φυλακίστηκα και βασανίστηκα. Για τη δράση μου αυτή έχω τιμηθεί από τη Βουλή των Ελλήνων. Σταθερά συμμετέχω στη διοίκηση σειράς Οργανώσεων και Επιμελητηρίων, που έχουν σα στόχο την επιχειρηματική, πολιτιστική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας μας, καθώς και την προάσπιση των δικαιωμάτων του πολίτη και του περιβάλλοντος.
Το 1990 υπήρξα συνιδρυτής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace, στο οποίο διατέλεσα Πρόεδρος μέχρι τον Ιούνιο του 2012 και σήμερα είμαι Επίτιμος Πρόεδρος.
Θεωρώ τον εαυτό μου πολιτικοποιημένο, αλλά δεν με εκφράζει η έννοια της κομματικής δραστηριοποίησης. Αυτό γιατί αισθάνομαι ότι μου στερεί ένα μεγάλο στοιχείο της ελευθερίας μου, ενώ ο δικός μου ρόλος είναι κυρίως να δημιουργώ συνθέσεις και συναινέσεις. Πιστεύω στην Κοινωνία των Πολιτών, δηλαδή σ’ έναν ενδιάμεσο χώρο που κινείται ανάμεσα στην εξουσία και τους καθαρά οικονομικούς όρους της αγοράς. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου ν’ ασχολείται μόνο με οικονομικά αποτελέσματα, όταν γύρω μας συμβαίνουν τεκτονικές αλλαγές.
Η ζωή μας είναι ένας αγώνας και κάθε φορά προσδιορίζονται νέες συνθήκες, λύνονται προβλήματα και παρουσιάζονται νέα. Θέλω να είμαι στην πρώτη γραμμή των προβληματισμών και της αγωνίας για το πώς πάει ο τόπος μας.
Κύριε Βερνίκο τι έχετε να συστήσετε στους αναγνώστες του Ναυτιλιακού και Οικονομικού Περιοδικού MARITIME INTELLIGENCE για την παρούσα κατάσταση αλλά και για το άμεσο μέλλον;
Είναι δύσκολο να κάνω συστάσεις στους αναγνώστες σας, γιατί είμαι σίγουρος ότι είναι καλά ενημερωμένοι και έχουν τις προσωπικές τους απόψεις. Θέλω απλά να θυμίσω μερικές βασικές αρχές, που είναι και σήμερα πιο επίκαιρες από ποτέ.
Η πρώτη είναι ότι υπάρχει μια αέναη μάχη ανάμεσα στο παλιό και το καινούργιο. Αυτό άλλωστε απεικονίζεται με τον πιο παραστατικό τρόπο και στις μετώπες του Παρθενώνα για τη μάχη του παλιού με το νέο, που ήταν στο κέντρο της σκέψης και των αρχαίων Ελλήνων. Ενδεικτικά, αξίζει να προσέξουμε την 27η νότια μετώπη του Παρθενώνα όπου απεικονίζεται η κενταυρομαχία που θεωρείται ως ένα αριστούργημα και παρουσιάζονται δύο αντίθετες δυνάμεις, Λαπίθης και Κένταυρος, όπου η μία επιτίθεται στην άλλη στη διαρκή σύγκρουση ανάμεσα στο παλιό και το νέο, ανάμεσα στη βαρβαρότητα και τον πολιτισμό.
Η δεύτερη είναι ότι σε κάθε στιγμή προσπαθούμε να ισορροπήσουμε ανάμεσα σε υπαρξιακά ερωτήματα και τον οικονομικό ρεαλισμό. Ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης-εντείνονται οι ανισότητες, δηλαδή υπάρχουν κερδισμένοι και χαμένοι. Παράλληλα με τις προσπάθειές μας για κοινές λύσεις και αλληλεγγύη, να θυμίσω -αλληγορικά από το σχετικό τίτλο του Χέμινγουεϊ «όταν χτυπάει η καμπάνα», δηλαδή ότι συμβαίνει μας αφορά όλους γιατί είμαστε ένα με την ανθρωπότητα- τη ρήση του Πολ Σάμιουελσον, ο οποίος θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης οικονομικής θεωρίας, «στην οικονομία κάθε στιγμή χτυπάει η καμπάνα, φρόντισε να μη χτυπάει για σένα».
