Συνέντευξη στην Έφη Κόλλια
Κύριε Σαρρή είστε Πρόεδρος και Διευθύνων σύμβουλος της ENTERPRISES SHIPPING & TRADING S.A. Θέλετε να μας περιγράψετε την ιστορία της εταιρείας από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα;
Η Enterprises Shipping and Trading S.A. ιδρύεται το 1974 από τον αείμνηστο Σταμάτη Ρέστη έχοντας την διαχείριση ενός πλοίου – ψυγείου. Κατά τη διάρκεια των πρώτων είκοσι ετών λειτουργίας της εταιρείας, ο Σταμάτιος Ρέστης δραστηριοποιείται σχεδόν αποκλειστικά με την αγορά των πλοίων ψυγείων (reefers).
H συγκεκριμένη αγορά είναι από τις πιο απαιτητικές του παγκόσμιου ναυτιλιακού εμπορίου, καθώς λόγω της μεγάλης αξίας και της ευπάθειας των προϊόντων που μεταφέρονται, η οποιαδήποτε μηχανική βλάβη επί του πλοίου, μπορεί να οδηγήσει σε ολική απώλεια των εμπορευμάτων. Ωστόσο, η Enterprises Shipping and Trading S.A. καταφέρνει να διακριθεί και το 1995 φτάνει να διαχειρίζεται έναν στόλο 26 πλοίων, εδραιώνοντας την θέση της ως τη μεγαλύτερη διαχειρίστρια εταιρεία πλοίων – ψυγείων με άριστα στατιστικά αποτελέσματα.
To 1995, έχοντας αποκτήσει την απαιτούμενη εμπειρία και φήμη, η εταιρεία αποφασίζει να επεκτείνει τις υπηρεσίες της στα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων πολλαπλής χρήσης (containers). Η αγορά των εμπορευματοκιβωτίων είναι και αυτή πολύ απαιτητική καθώς ο χρόνος παράδοσης των φορτίων είναι συχνά ζωτικής σημασίας. Σύντομα όμως, η Enterprises Shipping and Trading S.A. φτάνει να διαχειρίζεται έναν στόλο από 14 πλοία εμπορευματοκιβωτίων, πέντε εκ των οποίων χωρητικότητας 2.200 TEU.
Παρά το επιτυχημένο της ξεκίνημα στην νέα για αυτήν αγορά, η εταιρεία δε σταματά να ψάχνει ευκαιρίες και δυνατότητες δραστηριοποίησης και σε άλλες αγορές θαλάσσιων μεταφορών. Η αναζήτηση αυτή, θα οδηγήσει αναπόφευκτα, στην αγορά φορτηγών πλοίων ξηρών φορτίων. Η σχολαστική έρευνα αγοράς που πραγματοποιήθηκε, πείθει ότι η συγκεκριμένη αγορά αποτελεί ιδανικό χώρο για επένδυση.
Συνεπώς, το 2001 βρίσκει την Enterprises Shipping and Trading S.A. να έχει υπό τη διαχείριση της 13 φορτηγά πλοία μέσω της εξαγοράς και απορρόφησης της Safmarine, μιας καταξιωμένης στο χώρο εταιρείας και να συνεργάζεται με την Swissmarine, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες στην παγκόσμια αγορά μεταφοράς ξηρών φορτίων. Μετά από αυτήν την επιτυχημένη στρατηγική κίνηση, συνεχίζει την επένδυση στον τομέα αυτόν, στοχεύοντας πιο συγκεκριμένα σε σύγχρονα φορτηγά πλοία που πληρούν απόλυτα τις απαιτήσεις της ολοένα και αυξανόμενης νομοθεσίας για την ασφαλή μεταφορά φορτίων.
Εκείνη την εποχή, δύο καταστροφικά γεγονότα θα σημαδέψουν την παγκόσμια ναυτιλιακή κοινότητα, τα ατυχήματα των M/T Erica και M/T Prestige. Τα ατυχήματα αυτά φέρνουν στο προσκήνιο την επιτακτική ανάγκη για παροχή υψηλών υπηρεσιών ασφάλειας και ποιότητας στην παγκόσμια αγορά δεξαμενοπλοίων.
Ωστόσο, ο κος Βίκτωρας Ρέστης αποφασίζει 2 μήνες πριν από το καταστροφικό ατύχημα του M/T Prestige να στραφεί και σε αυτή την αγορά και έτσι υπογράφεται συμφωνία σε ναυπηγείο της Κορέας για 11 δεξαμενόπλοια. Έχοντας πλέον υπό την διαχείρισή της σύγχρονα δεξαμενόπλοια διπλού κύτους, η Enterprises Shipping and Trading S.A. θα αρχίσει σταδιακά να καθιερώνεται και στην αγορά υγρού φορτίου ως μια αξιόπιστη παρουσία με υψηλές προδιαγραφές.
Αυτός είναι και ο λόγος που οι πετρελαϊκές εταιρείες υψηλών απαιτήσεων και προδιαγραφών θα αρχίσουν να στρέφονται προς την Enterprises Shipping and Trading S.A. για την μεταφορά των φορτίων τους και πολύ σύντομα η εταιρεία θα κατορθώσει να κερδίσει την εμπιστοσύνη των μεγαλύτερων πετρελαϊκών εταιρειών.
Μετά τη ξαφνική απώλεια του αείμνηστου Σταμάτη Ρέστη, το 2004, τα ηνία της Εnterprises Shipping and Trading S.A. περνάνε στα χέρια του γιου του, κου Βίκτωρα Ρέστη, ο οποίος παρομοίως δραστήριος και άκρως προνοητικός, επενδύει σε διάφορους τομείς της ναυτιλίας προκειμένου να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες και τις διακυμάνσεις της αγοράς.
Το 2005, η αλματώδης άνοδος του κου Βίκτωρα Ρέστη στην διεθνή ναυτιλία επισφραγίζεται με μια εκπληκτική κίνηση που συζητήθηκε πολύ, ήτοι η συμφωνία με την ΜISC (Malaysian International Shipping Corp.) για την εξαγορά 32 φορτηγών πλοίων συμφερόντων της από την Εnterprises Shipping and Trading S.A. Με αυτόν τον τρόπο, ο κος Βίκτωρας Ρέστης βάζει για τα καλά την σφραγίδα του στα ναυτιλιακά δρώμενα και βραβεύεται αντίστοιχα από τους Lloyd’s List για το επίτευγμα του.
Η περίοδος από το 2006 μέχρι 2012 χαρακτηρίζεται από ένα φιλόδοξο πρόγραμμα ναυπήγησης νεότευκτων πλοίων που απαρίθμησε συνολικά πάνω από 60 πλοία, φορτηγά και δεξαμενόπλοια διαφόρων μεγεθών καθώς και παράλληλα την οργανωμένη απομάκρυνση από τα παλαιότερα πλοία είτε μέσω πώλησης είτε μέσω ανακύκλωσης.
Στηριζόμενος στην επινοητικότητα και στην επιχειρηματική διορατικότητα, o κος Βίκτωρας Ρέστης δεν σταματάει να ψάχνει και άλλους τομείς δραστηριοποίησης. Με την πάροδο του χρόνου, η Enterprises Shipping and Trading S.A. έχει αναμφισβήτα καθιερωθεί σαν μια από τις κορυφαίες εταιρείες της παγκόσμιας ναυτιλίας με το όνομα του κου Βίκτωρα Ρέστη να συγκαταλέγεται το 2012 στην λίστα των Lloyd’s με τις 100 προσωπικότητες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ναυτιλία.
Επί του παρόντος, η εταιρεία διαχειρίζεται ένα στόλο αποτελούμενο από 23 πλοία μεταφοράς ξηρού φορτίου και 15 δεξαμενόπλοια, ενώ παράλληλα ναυπηγεί 6 δεξαμενόπλοια σε ναυπηγείο της Κορέας.
Σεβόμενη πάνω από όλα τους ναυτικούς που επανδρώνουν τα πλοία της, τους ναυλωτές που επιθυμούν την μεταφορά του φορτίου τους με ασφάλεια, το περιβάλλον και τις ολοένα αυξανόμενες νομοθεσίες, η Enterprises Shipping and Trading S.A. συνεχίζει να παρέχει βέλτιστες λύσεις και επιλογές στο παγκόσμιο εμπόριο, έχοντας χτίσει από την ίδρυσή της, σχέσεις μεγίστης εμπιστοσύνης με όλους τους ανθρώπους του χώρου.
Οι στόχοι της εταιρείας είναι 1) η διατήρηση των μακροχρόνιων σχέσεων της με τους μεγαλύτερους ναυλωτές παρέχοντας υπηρεσίες υψηλού επιπέδου ασφαλείας και ποιότητας, 2) η συνεχής έρευνα της αγοράς για ευκαιρίες πέραν του ήδη υπάρχοντος στόλου και ο διαρκής εκσυγχρονισμός του στόλου της με πλοία υψηλών προδιαγραφών 3) η παρακολούθηση και η συμμετοχή της σε νέες τεχνολογίες στηρίζοντας την προσπάθεια προστασίας του περιβάλλοντος.
Φυσικά, τέτοιοι υψηλοί στόχοι δεν μπορούν να επιτευχθούν παρά μόνο μέσα από μια αδιάσπαστη αλυσίδα αφοσίωσης και δέσμευσης, η οποία καλύπτει όλο το φάσμα των εργαζομένων, από τους ναυτικούς που επανδρώνουν τα πλοία, μέχρι και τα ανώτερα διοικητικά στελέχη. Είναι αυτός ο ανθρώπινος παράγοντας που ξεχωρίζει και εξασφαλίζει την συνεχιζόμενη επιτυχία της εταιρείας και την καθιέρωση της ως πρωτοπόρα στον διεθνή ναυτιλιακό χώρο.
Η κουλτούρα, η αφοσίωση και η δέσμευση όλων αυτών των εργαζομένων στις προτεραιότητες και στις υψηλές προδιαγραφές ως προς την ασφάλεια, την ποιότητα και την προστασία του περιβάλλοντος την εδραιώνουν σαν μια εταιρεία πρότυπο ανάπτυξης και βιωσιμότητας στο χώρο της διεθνούς ναυτιλίας.
Η ισχυρή κουλτούρα της εταιρείας σε θέματα εταιρικής ηθικής και αριστείας που συνοδεύει όλους τους υπαλλήλους από την ίδρυση της εταιρείας, επισφραγίζεται όταν της απονέμεται από τον διεθνή οργανισμό «European Business Ethics Network» το δεύτερο βραβείο «Silver Bee» το 2008 και το πρώτο βραβείο «Golden Bee» το 2009.
Ποια είναι η εταιρική κουλτούρα της ENTERPRISES SHIPPING & TRADING S.A.;
Η μεγαλύτερη πρόκληση για την επιτυχία μιας εταιρείας είναι αφενός μεν, η σωστή επιλογή του ανθρώπινου δυναμικού της και αφετέρου η δημιουργία μιας κουλτούρας, που κατά την προσωπική μου άποψη αποτελεί το Α και το Ω για την επιτυχή λειτουργία της.
Είναι απαραίτητο, ως εκ τούτου η διοίκηση να εμφυσήσει κάποιες αξίες. Για κάθε ναυτιλιακή εταιρεία, «η ασφάλεια» είναι πρωταρχικός στόχος. Για την EST η ασφάλεια είναι βασικός παράγων σε όλες τις δραστηριότητες της. Αυτό καθιστά την «φροντίδα» και τη «μέριμνα» ως βασικές αξίες που αδιαμφισβήτητα έχουν διαμορφώσει την κουλτούρα της εταιρείας. Όταν το ενδιαφέρον για το συνάθρωπό σου και το περιβάλλον αποτελεί την πρωταρχική σου μέριμνα, αυτό από μόνο του δίνει νόημα και σε όλες τις πράξεις σου. Έτσι καλλιεργούνται αυτομάτως και άλλες αξίες όπως αυτή της εμπιστοσύνης, του σεβασμού, της δέσμευσης, της ακεραιότητας, της υπευθυνότητας και της πειθαρχίας που σίγουρα διέπουν την κουλτούρα της εταιρείας και των υπαλλήλων της.
Φυσικά, για μια εταιρεία σαν την EST η έννοια της διαρκούς βελτίωσης μέσω της αυτό-αξιολόγησης δεν θα μπορούσε να μην αποτελεί μέρος της κουλτούρας της. Ο συνεχής καθορισμός νέων στόχων και προκλήσεων οδήγησε την εταιρεία σε διακρίσεις και πρωτιές. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι της EST να επιζητούν καινούργιες ευκαιρίες περαιτέρω ανάπτυξης και εξέλιξης και να εμμένουν στους στόχους τους έως ότου να φέρουν εις πέρας την κάθε πρόκληση.
Την διαδικασία της αυτο-αξιολόγησης την εφαρμόσαμε μέσω του “EFQM Excellence Model” του EFQM (European Foundation for Quality Management) στο οποίο είχαμε τότε συμμετάσχει και διακριθεί. Αυτό έγινε τέσσερα (4) χρόνια πριν παρουσιαστεί η έννοια της αυτο-αξιολόγησης μέσα από την έκδοση του TMSA που εισήγαγαν οι μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες (Oil Majors).
H πρακτική αυτή της αυτο-αξιολόγησης χρησιμοποιείται ανελλιπώς σε όλες τις δράσεις μας, βελτίωσε ακόμα περισσότερο την κουλτούρα μας αλλά και τα αποτελέσματα της εταιρείας μας, τοποθετώντας την, στις υψηλότερες βαθμίδες προτιμήσεως των μεγαλύτερων πετρελαϊκών εταιρειών. Φυσικά, η έννοια της αυτο-αξιολόγησης αποτελεί και τον κορμό του επερχόμενου DryBMS, στη δημιουργία του οποίου η EST κατέχει καθοριστικό ρόλο.
Πείτε μας τα πλεονεκτήματα των in–house εταιρειών έναντι των third–party;
Είχα παρευρεθεί πριν δυο χρόνια, σε ένα πάνελ με συναδέλφους εκπροσώπους τόσο του in-house management όσο και μεγάλων εταιριών που ασκούν third-party management. Μετά τη συζήτηση των υπέρ και των κατά , προς τιμήν τους οι συνάδελφοι managers των third-party εταιριών, παραδέχθηκαν ότι δεν είναι δυνατόν να συγκριθούν με το in-house management, διότι περιορίζονται από πολλούς παράγοντες, μερικούς από τους οποίους θα σας αναφέρω:
- Οι in-house εταιρείες έχουν:
- Ενιαία κουλτούρα προς τους πλοιοκτήτες.
- Ευελιξία κινήσεων και εξοικονόμιση χρημάτων ένεκα της άμεσης λήψης αποφάσεων
- Ενιαία κουλτούρα ομοιογενών πληρωμάτων με σωστή παρακολούθηση και προγραμματισμό εκπαίδευσης, στοχεύοντας σε υψηλό retention rate αλλά και την επαναπρόσληψη των ναυτικών στο ίδιο ή σε αδελφό πλοίο.
- Οι μεγάλες εταιρείες μπορούν να επιτύχουν οικονομίες κλίμακας, οι μικρότερες όμως αντιμετωπίζουν συχνά μεγαλύτερα κόστη.
- Η εταιρεία συνήθως χτίζει τα πλοία της σύμφωνα με τις προδιαγραφές της και η παρακολούθηση και η συντήρηση τους γίνεται από την πρώτη μέρα, δίνοντας την ευχέρεια στους διαχειριστές να κάνουν πιο αποτελεσματική διαχείριση.
- Οι third-party εταιρείες έχουν:
- Προσαρμοσμένη κουλτούρα ανάλογα με τις ανάγκες και τα θέλω των διαφόρων πλοιοκτητών που τους εμπιστεύθηκαν τα πλοία τους.
- Δυσκολία στην λήψη αποφάσεων χωρίς την πρότερη έγκριση των πλοιοκτητών, γεγονός που προξενεί καθυστερήσεις και πολλές φορές επιφέρει μεγαλύτερο κόστος.
- Παρόλο που οι μεγάλες εταιρείες third-party management έχουν τα δικά τους πληρώματα, είναι πολύ δύσκολο να προγραμματίσουν απόλυτα την επαναπρόσληψη και θητεία στο ίδιο πλοίο, ακόμα και στην ίδια εταιρεία.
- Οι μεγάλες εταιρείες third-party επιτυγχάνουν οικονομίες κλίμακας ένεκα των πολλών πλοίων που διαχειρίζονται και για αυτό πιθανώς να υπερτερούν κοστολογικά των μικρών in-house management εταιρειών.
- Τα πλοία που αναλαμβάνουν είναι συνήθως second hand, χωρίς να γνωρίζουν το πρότερο ιστορικό τους, με τις όσες δυσκολίες και κινδύνους που αυτό μπορεί να έχει.
Ποιά η άποψη σας για την ναυτιλιακή εκπαίδευση στην Ελλάδα; Τι θα προτείνατε στην πολιτική ηγεσία της χώρας μας;
Τις προ του μνημονίου ημέρες – τις ημέρες δηλαδή με μεγαλύτερη οικονομική άνεση και με μικρότερο ποσοστό ανεργίας – οι νέοι δύσκολα θα επέλεγαν να ασχοληθούν με τη θάλασσα.
Οι παλαιότεροι θα θυμούνται εποχές που η ναυτιλία έσφυζε από Έλληνες, όταν το επάγγελμα του ναυτικού θεωρούνταν μεν δύσκολο αλλά όμως και ως ένα από τα καλύτερα αμειβόμενα.
Τις μετά του μνημονίου ημέρες – αυτές των ισχνών αγελάδων – είδαμε και βλέπουμε αυξημένη δραστηριότητα από νέους που θα ήθελαν να ακολουθήσουν το ναυτικό επάγγελμα.
Οι vαυτιλιακές σχολές ακολουθούν ακριβώς την ίδια πορεία. Δηλαδή υπολειτουργούσαν τις ημέρες της ευημερίας, οπότε όταν αντιμετώπισαν το αυξημένο ενδιαφέρον των νέων για το vαυτικό επάγγελμα, δεν ήταν σε θέση να καλύψουν την ζήτηση.
Είναι γεγονός και είμαι σε θέση να γνωρίζω, ότι οι νέοι μας σήμερα βλέπουν τη ναυτιλία σαν τη μόνη αξιόλογη διέξοδο στο πρόβλημα της ανεργίας αλλά και των χαμηλών αμοιβών των άλλων κλάδων. Πιστεύω ότι η πολιτεία μας, έχει αφουγκραστεί το πρόβλημα και σχεδιάζει τις λύσεις, οι οποίες είναι πρώτον η βελτιστοποίηση των παρόντων σχολών και δεύτερον η δημιουργία νέων σύγχρονων εγκαταστάσεων που θα μπορούν να δεχθούν τον αυξανόμενο αριθμό σπουδαστών που επιλέγουν αυτόν τον κλάδο.
Η ανάγκη νέου αίματος στη ναυτιλία, δεν αφορά μόνο όσους υπηρετούν στα πλοία. Υπάρχει μεγάλη έλλειψη έμπειρων στελεχών και στις ναυτιλιακές εταιρείες, στελεχών προερχομένων από τα πλοία, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για τη σωστή και ασφαλή διαχείριση τους.
Θέλουμε να μας πείτε και την προσωπική σας ιστορία από τότε που ξεκινήσατε να εργάζεσθε στη ναυτιλία μέχρι σήμερα.
Σπούδασα Ναυπηγός-Μηχανολόγος Μηχανικός στο Πανεπιστήμιο του Sunderland στην Αγγλία.
Αρχικά, εργάστηκα επί σειρά ετών στην ναυτιλιακή εταιρεία AEGIS SHIPPING η οποία διαχειριζόταν 60 πλοία (φορτηγά και δεξαμενόπλοια) και ανήκε στον εφοπλιστή κο. Ν. Παπαλιό.
O επόμενος σταθμός της καριέρας μου ήταν – και παραμένει μέχρι και σήμερα – η ENTERPRISES SHIPPING & TRADING S.A. η οποία εκείνη την περίοδο διαχειριζόταν 4 πλοία-ψυγεία.
Eίχα την ευκαιρία να αναλάβω μεγάλες μετασκευές και να συμβάλω στις τεχνικές προδιαγραφές δεκάδων πλοίων φορτηγών, ψυγείων και δεξαμενοπλοίων καθώς και των 2 πιο μοντέρνων ψυγείων (prototype side-loaders) που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή παγκοσμίως, των οποίων το σύστημα φορτοεκφόρτωσης εφαρμόσθηκε καθ’ολοκληρία πάνω σε δική μου ιδέα και υλοποίηση.
Θέλω να ομολογήσω ότι θεωρώ τον εαυτό μου ευλογημένο και συγχρόνως είμαι ευγνώμων που ο αείμνηστος Σταμάτης Ρέστης και ο Κος Βίκτωρας Ρέστης μου έδωσαν τις ευκαιρίες να υπηρετήσω με αφοσίωση και αγάπη την ναυτιλία, να διακριθώ από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ποιότητας ως «European Quality Leader» και να εκλεγώ σαν μέλος σε πολλές ναυτιλιακές οργανώσεις όπως αυτές των Βureau Veritas, Det Norske Veritas, Lloyds Register, American Bureau of Shipping (ABS), INTERTANKO, INTERGARGO, Bahamas Shipowners Association που καθορίζουν την εξέλιξη της ναυτιλίας.
Θα ήθελα επίσης να υπογραμμίσω για τους νεότερους ότι η καριέρα του καθενός εξαρτάται και από τον ίδιο. Ο κόπος και οι θυσίες είναι πολλές και οι χαρές δυσανάλογα λίγες… ικανές όμως να σε οδηγήσουν να παραβλέψεις τους κόπους και τις δυσκολίες και να σε κάνουν να αισθανθείς ευτυχισμένος που επέλεξες αυτό το επάγγελμα.
Η πανδημία λόγω COVID-19 έχει δημιουργήσει παγκοσμίως σοβαρά προβλήματα στις εταιρείες όλων των κλάδων. Πως αντιμετώπισε αυτή την πανδημία η ναυτιλία;
Τα προβλήματα της πανδημίας τα βιώσαμε και τα βιώνουμε όλοι και έχουμε πλήρη αντίληψη των δυσκολιών που αντιμετωπίσαμε και συνεχίζουμε να αντιμετωπίζουμε στην καθημερινή μας ζωή. Τα προβλήματα αυτά, όταν αφορούν την Ναυτιλία γίνονται δυσβάσταχτα εξαιτίας των πολλών, και μερικές φορές, άγνωστων παραμέτρων που πηγάζουν από τοπικές νομοθεσίες, απαγορεύσεων της τελευταίας στιγμής αλλά και λόγω απρόσμενων εκρήξεων της πανδημίας σε διάφορα μέρη του πλανήτη.
Ευτυχώς, οι παγκόσμιοι ναυτικοί οργανισμοί (IMO/ILO), τα κράτη σημαίας, οι αρχές κρατών λιμένα και οι νηογνώμονες, προσαρμόστηκαν γρήγορα προκειμένου να βοηθήσουν τις ναυτιλιακές εταιρείες και την ομαλή λειτουργεία των πλοίων έχοντας αναπτύξει εναλλακτικές διαδικασίες και στρατηγικές ώστε να διατηρηθεί η ασφάλεια των θαλασσών και η προστασία του περιβάλλοντος.
Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό τα κράτη να αναγνωρίσουν τους ναυτικούς ως εργαζόμενους ζωτικής σημασίας και να διευκολύνουν τις αλλαγές των πληρωμάτων ανά τον κόσμο, καθώς οι ναυτιλιακές εταιρείες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες όσον αφορά την αποστολή πληρωμάτων και την επάνδρωση των πλοίων.
Μετά από τόσες δεκαετίες στη ναυτιλία θα συμβουλεύατε τους σημερινούς νέους και νέες να ασχοληθούν με τον κλάδο της ναυτιλίας;
Κατά τη διάρκεια της καριέρας μου στη Ναυτιλία, έχω μιλήσει με πολλούς νέους που είχαν αποφασίσει να ακολουθήσουν τον ίδιο κλάδο.
Στις συζητήσεις που έκανα, στην αρχή ζωγράφιζα την εικόνα της ναυτιλίας με ζοφερά χρώματα για να δω τις αντιδράσεις τους. Στους περισσότερους διέκρινα στα μάτια, την αποφασιστικότητα και τη θέληση να ακολουθήσουν αυτό το επάγγελμα αψηφώντας αυτά που έλεγα. Ήμουν σίγουρος εκείνη τη στιγμή ότι όχι μόνο είναι κατάλληλοι για να επιτύχουν σε αυτό τον κλάδο αλλά και ικανοί να ανεβάσουν τον πήχη ψηλότερα.
Εάν λοιπόν η επιδίωξη τους είναι η προσωπική εξέλιξη – για να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής και να επιτευχθούν τα όνειρα και οι φιλοδοξίες τους – τότε, η ναυτιλία θα τους ανταμείψει γιατί οι προοπτικές στο χώρο είναι απεριόριστες. Δεν υπάρχουν όρια ακόμα και αν φτάσουν στην κορυφή. Πάντα θα υπάρχει κάτι καινούργιο να μάθουν.
Επομένως, η συμβουλή που θα έδινα στους νέους μας είναι να μελετήσουν σοβαρά τα υπέρ και τα κατά του ναυτικού επαγγέλματος και να αποφασίσουν συνειδητά αν αυτή θα είναι η επιλογή τους. Αν καταλάβουν ότι μπορούν να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες του επαγγέλματος, τότε η συμβουλή μου είναι χωρίς δισταγμό «προχωρήστε διότι κάνατε την καλύτερη επιλογή την παρούσα χρονική στιγμή γιατί έτσι σας δίνεται η δυνατότητα για ένα καλύτερο μέλλον τόσο για εσάς όσο και για τις οικογένειές σας».
