Πειραιάς Το σημαντικότερο λιμάνι της Ανατολικής Μεσογείου

Αφιέρωμα: Πειραιάς

Το σημαντικΟτερο λιμΑνι της ΑνατολικΗς ΜεσογεΙου

Ο Πειραιάς εκτείνεται από τον κόλπο της Ελευσίνας μέχρι τον όρμο του Φαλήρου, απέναντι από το νησί της Σαλαμίνας.

Κεντρικό γεωγραφικό του στοιχείο αποτελεί η Πειραϊκή Χερσόνησος, στην οποία βρίσκονται το Πασαλιμάνι ή λιμένας Ζέας, το Μικρολίμανο και ο λόφος της Καστέλλας (ή λόφος Προφήτη Ηλία).  Βρίσκεται 12 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του κέντρου της Αθήνας, και προς τη θάλασσα καταλήγει στις βορειοανατολικές ακτές του Σαρωνικού κόλπου.

Το κεντρικό λιμάνι είναι ανάμεσα στην Πειραϊκή χερσόνησο και στη Δραπετσώνα.  Λόγω του μεγέθους του, της θέσης του και της πανάρχαιας σχέσης των Ελλήνων με τη θάλασσα, ο Πειραιάς εξελίχθηκε σε μεγάλο διεθνές ναυτιλιακό και εφοπλιστικό κέντρο.

Στον Πειραιά υπάρχουν σπουδαία μνημεία, όπως τμήματα από τα τείχη του 5ου αιώνα π.Χ., κατάλοιπα αρχαίων ναών και κτιρίων.

Υπάρχουν, επίσης, το νεοκλασικό Δημοτικό Θέατρο, βιομηχανικά κτίρια των αρχών του 20ού αιώνα, διατηρητέα νεοκλασικά κτίσματα και εντυπωσιακά μοντέρνα οικοδομήματα, όπως το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας και το γήπεδο Γ. Καραϊσκάκης, έδρα του Ολυμπιακού, του «Θρύλου της Ελλάδας».

Λειτουργούν αρκετά μουσεία, με πιο σημαντικά το Αρχαιολογικό μουσείο και το Ναυτικό μουσείο Ελλάδας.

Υπάρχουν πολλά συγκοινωνιακά μέσα, όπως λεωφορεία, τρόλεϊ, ο Προαστιακός Σιδηρόδρομος, το σιδηροδρομικό δίκτυο του ΟΣΕ, αλλά και το Μετρό της Αθήνας.

Είναι το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας και ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου.

Έχει σπουδαίο βιομηχανικό και αρχαιολογικό παρελθόν, κοσμοπολίτικο αέρα και αμέτρητες προτάσεις διασκέδασης για όλες τις ώρες της ημέρας.

Πάμε λοιπόν στον Πειραιά για τα μουσεία του, για τις βόλτες στην παραλία, για ιστιοπλοΐα, για θέατρο και για τη θέα από την Καστέλα και τον Προφήτη Ηλία.

Όσο άρρηκτα είναι συνδεδεμένη η ιστορική εξέλιξη του Πειραιά με αυτή της Αθήνας, άλλο τόσο συνυφασμένη είναι και η ιστορία των δύο πόλεων.

Χάρη στα τρία λιμάνια του, ο Πειραιάς λειτούργησε ως επίνειο της Αθήνας ήδη από την αρχαιότητα.

Κατά τους κλασικούς και τους ελληνιστικούς χρόνους γνώρισε μεγάλη ακμή, ενώ από τους ρωμαϊκούς χρόνους άρχισε να παρακμάζει και να φτάσει την περίοδο του Βυζαντίου, της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας, να αποτελεί ένα σχεδόν ασήμαντο λιμάνι.

Μετά την ίδρυση, όμως, του νέου ελληνικού κράτους και τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Αθήνα, η ανάπτυξή του υπήρξε τουλάχιστον εντυπωσιακή.  Με την ανάπτυξη αυτή άρχισε να γίνεται πόλος έλξης μεταναστών.

Δεν είναι τυχαία τα ονόματα που έχουν κάποιες από τις συνοικίες του, που δηλώνουν την προέλευση των κατοίκων, όπως τα Υδραίικα, ή τα Μανιάτικα. Μεγάλη ώθηση στην οικονομική του ανάπτυξη έδωσε η έλευση στην Ελλάδα των προσφύγων από τη Μικρά Ασία μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, πολλοί εκ των οποίων εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά.

Η ανάπτυξη του πρώτου λιμένα της χώρας εξακολουθεί μέχρι τις μέρες μας.

Αρχαιότητα

Είναι ευρέως διαδεδομένο ότι η ονομασία Πειραιεύς προέρχεται από τη λέξη «πέραν», με την έννοια της μακρινής ή αντικρινής στεριάς. Άλλοι υποστηρίζουν ότι το όνομα προέρχεται από το «δια περάν» ή «πέραν ρέω» και το ρήμα περαιώ, διαπεραιώνω, δηλαδή μεταφέρω ανθρώπους από μια ξηρά σε άλλη, στηριζόμενοι στο γεγονός ότι η περιοχή χωριζόταν από τα παράλια της Αττικής με μια ελώδη περιοχή, το Αλιπέδιο, στην περιοχή ακριβώς που βρίσκεται σήμερα το Φάληρο. Αλλά, όπως έχουν δείξει οι γεωλογικές έρευνες, παλαιότερα ο Πειραιάς ήταν πράγματι νησί.

Ενώθηκε με τις ακτές της Αττικής κατά τη διάρκεια του Τεταρτογενούς, από τις προσχώσεις του ποταμού Κηφισού στο σημερινό Μοσχάτο και το Φαληρικό Δέλτα.

Επικοισμός

Πρώτοι κάτοικοι της περιοχής, θεωρούνται οι Μινύες, λαός ορμώμενος από τη Βοιωτία.

Οι Μινύες εγκατέλειψαν τα πάτρια εδάφη τους, την περιοχή του Ορχομενού, λόγω των επιδρομών από Θρακικά φύλα. Σύμφωνα με αυτά που αναφέρει ο Ευριπίδης στο έργο του Ιππόλυτος, οι Μινύες τελικά κατέληξαν στον λόφο της Καστέλας τον οποίο οχύρωσαν και του έδωσαν το όνομα Μουνιχία προς τιμήν του ήρωα αρχηγού τους Μούνιχου. Στα ιστορικά χρόνια ο Πειραιάς πρωτοαναφέρεται το 510 π.Χ. σε κείμενα σχετικά με τις γνωστές μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη.

Η διοικητική διαίρεση της πόλης κράτους των Αθηνών σε 10 φυλές και 176 δήμους τον συμπεριέλαβε ως έδρα του δήμου Ιπποθοωντίδος.

Ο Θεμιστοκλής ήταν ο πρώτος που συνειδητοποίησε τη στρατηγική θέση του Πειραιά με τα τρία φυσικά του λιμάνια και το 493 π.Χ., όταν εκλέχτηκε άρχοντας των Αθηνών, ξεκίνησε τα πρώτα μεγάλα λιμενικά και οχυρωματικά έργα στην περιοχή.

Έτσι φτάνουμε στο 470 π.Χ. και το μήκος των τειχών του Πειραιά ξεπερνούσε τα 60 στάδια (11 χλμ.).

Το Λιμάνι

Το κεντρικό λιμάνι είχε χωριστεί σε εμπορικό και πολεμικό, με δυνατότητα φιλοξενίας έως και 400 πλοίων.

Βρισκόταν μεταξύ του σημερινού κεντρικού λιμένα και της ακτής Μιαούλη και ονομαζόταν Κάνθαρος.

Η είσοδός του από τη θάλασσα προστατευόταν από δυο μεγάλους πύργους οι οποίοι άφηναν μεταξύ τους μόνο ένα μικρό πέρασμα, το οποίο κάθε βράδυ έκλεινε με χοντρή αλυσίδα για λόγους ασφαλείας.

Το λιμάνι του Κάνθαρου εξυπηρετούσε και το εξαγωγικό εμπόριο των Αθηναίων.

Τα κυριότερα προϊόντα που διακινούνταν ήταν κρασί, ελαιόλαδο, μέλι, είδη αγγειοπλαστικής και μέταλλα από τα μεταλλεία του Λαυρίου. Πάντως, το καθ’ εαυτό πολεμικό λιμάνι ήταν το δεύτερο σε μέγεθος και το πιο νότιο, ο λιμήν Ζέας.

Σε αυτό στηριζόταν η θαλασσοκρατορία του αθηναϊκού κράτους, με τους 196 νεώσοικους (ταρσανάδες), που ήταν τοποθετημένοι κυκλικά γύρω από την ακτογραμμή. Εδώ επισκευάζονταν και αρματώνονταν οι πολεμικές τριήρεις, ή ναυπηγούνταν νέες όταν το απαιτούσαν οι περιστάσεις.

Βγαίνοντας από το πλοίο

Όταν αποβιβαστεί από το κρουαζιερόπλοιο

ο επισκέπτης έχει δυο επιλογές: Nα οδηγήσει προς Χατζηκυριάκειο –Πειραϊκή-μαρίνα Ζέας, ή προς το εμπορικό κέντρο της πόλης, το Πασαλιμάνι και την Καστέλλα.

1. Προς Χατζηκυριάκειο –Πειραϊκή-μαρίνα Ζέας.Ακολουθώντας δεξιά την Ακτή Μιαούλη μπορείτε να φτάσετε μέχρι τον λέοντα του Πειραιά για να πιείτε καφέ με θέα στο λιμάνι (ευθεία προς το τέρμα της Ακτής Μιαούλη).

Διαφορετικά στρίβετε νωρίτερα αριστερά στην οδό Κλεισόβης για να δείτε το Χατζηκυριάκειο και να κάνετε στάση για φαγητό στις ταβέρνες που υπάρχουν εδώ.

Συνεχίζοντας από την οδό Χατζηκυριακού θαυμάζετε τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και από την οδό Θεοτόκη βγαίνετε στην Πειραϊκή για να κάνετε τον γύρο της, πλάι στη θάλασσα.

Και εδώ λειτουργούν ταβέρνες, ενώ στα περίφημα βράχια της Πειραϊκής βλέπετε υπολείμματα του Κονώνειου τείχους. Καταλήγετε στη μαρίνας Ζέας και αν συνεχίσετε από εδώ βγαίνετε στο Πασαλιμάνι.

2. Προς εμπορικό κέντρο Πειραιά-πλατεία Κοραή ή Πασαλιμάνι και Καστέλλα. Βγαίνοντας από το κρουαζιερόπλοιο, η άλλη σας επιλογή είναι να πάτε αριστερά στην Ακτή Μιαούλη και να στρίψετε στην οδό 2ας Μεραρχίας για να έρθετε στην περιοχή της Τερψιθέας.

Ευθεία ο δρόμος οδηγεί στο Πασαλιμάνι. Κάνοντας το γύρο του η Ακτή Μουτσοπούλου μετονομάζεται σε Ακτή Κουντουριώτου, περνάει πάνω από την πλαζ Βοτσαλάκια, και στη συνέχεια, ως Αποστόλου Παύλου πλέον, ο δρόμος διασχίζει την όμορφη περιοχή της Καστέλλας με τα νεοκλασικά κτίσματα.

Εάν από την 2ας Μεραρχίας δεν πάτε ευθεία για Πασαλιμάνι, αλλά προς τα αριστερά σας, θα βρεθείτε στο εμπορικό κέντρο του Πειραιά.

Από την οδό Καραΐσκου θα βγείτε στην κεντρική πλατεία Κοραή που είναι γεμάτη με καφέ, και απέναντι θα θαυμάσετε το ανακαινισμένο Δημοτικό θέατρο.

Στη Βασιλέως Γεωργίου υπάρχουν καταστήματα και νεοκλασικά κτίρια που αξίζει να θαυμάσετε.

Η Ιπποδάμειος Αγορά

Ακριβώς επάνω στη γλώσσα στεριάς που χωρίζει το σημερινό κεντρικό λιμάνι του Πειραιά από εκείνο της Ζέας οικοδομήθηκε κατά τους κλασικούς χρόνους, το 460 π.Χ., η περίφημη Ιπποδάμειος Αγορά.

Ήταν μάλλον ένα φυσιολογικό επακόλουθο, αφού στα χρόνια της ακμής του ο Πειραιάς είχε συγκεντρώσει μια υπολογίσιμη πολεμική και εμπορική δύναμη.

Η Ιπποδάμειος Αγορά απευθυνόταν αποκλειστικά στους ντόπιους πολίτες και αποτελούσε την καθωσπρέπει αγορά της πόλης, αφού υπήρχε και άλλη αγορά στο λιμάνι του Κάνθαρου, στην οποία σύχναζαν ξένοι, ναυτικοί και όλες εκείνες οι κοινωνικές ομάδες που καθιστούν μια γειτονιά του λιμανιού κακόφημη.

Το όνομα της αγοράς προήλθε από τον σχεδιαστή της, τον αρχιτέκτονα Ιππόδαμο τον Μιλήσιο, ο οποίος καθιέρωσε και το ομώνυμο πολεοδομικό σύστημα που βασιζόταν στη χάραξη παράλληλων δρόμων που τέμνονται κάθετα ώστε να δημιουργούνται οικοδομικά τετράγωνα και πλατείες. Την Ιπποδάμειο Αγορά κοσμούσαν μεγαλόπρεπα δημόσια κτίρια, όπως το ιερό της Εστίας, το Αγορανομείο, το Βουλευτήριο και το Στολαρχείο. Σήμερα, μεταξύ των οδών Χαριλάου Τρικούπη, 2ας Μεραρχίας και Σωτήρος, εκεί όπου βρισκόταν η αγορά, δεν σώζεται τίποτα που να προδίδει την αίγλη του παρελθόντος.

Η Καταστροφή

Είναι χτυπητή αντίθεση το γεγονός ότι στην Αθήνα σώζονται τόσα μνημεία του παρελθόντος ενώ στον Πειραιά, αν εξαιρέσει κανείς τους ελάχιστους αρχαιολογικούς χώρους, τίποτα δεν φανερώνει την τόσο σημαντική παράλληλη ιστορία της περιοχής.

Το 1676 οι περιηγητές Spon και Wheler έγραφαν στις ταξιδιωτικές τους σημειώσεις: «δεν απομένει πλέον τίποτε από την πόλιν του Πειραιώς, ουδέ από τας ωραίας εκείνας στοάς ων κάμνει μνεία ο Παυσανίας».

Στο ίδιο κλίμα και οι εντυπώσεις που

είχε ο Γάλλος πολιτικός, περιηγητής και συγγραφέας Chateubriand, το 1806. Για όλα όμως υπάρχει μια εξήγηση. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση την απάντηση δίνει η ίδια η ιστορία.

Την εποχή που οι Ρωμαίοι πολεμούσαν τον εξελληνισμένο βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη, οι Αθηναίοι τάχθηκαν στο πλευρό του δεύτερου. Έτσι, το 86 π.Χ. οι λεγεώνες του ρωμαίου στρατηγού Σύλλα, αφού νίκησαν τον στρατό του Μιθριδάτη και των συμμάχων του, αποβιβάστηκαν στο λιμάνι του Πειραιά και κατέστρεψαν όλες τις λιμενικές υποδομές.

Από τη μανία των Ρωμαίων δεν γλύτωσαν και τα πάμπολλα μνημεία του Πειραιά. Τα τείχη του Κόνωνα και του Θεμιστοκλή, τα Μακρά τείχη που ένωναν την Αθήνα με τον Πειραιά, οι στοές, τα ιερά, οι νεώσοικοι, η σκευοθήκη του Φίλωνος, η Ιπποδάμειος Αγορά -όλα κατέληξαν μια μάζα ερειπίων.

Μετά από αυτή την καταστροφή ο Πειραιάς έχασε το ρόλο του σαν ένα υπερ-ασφαλές λιμάνι και βρισκόταν ανοχύρωτος στο έλεος κάθε πειρατή από τη θάλασσα και κάθε βάρβαρου επιδρομέα από την ξηρά.

Το 267 μ.Χ. οι Γότθοι-Έρουλοι λεηλατούσαν για πολλές εβδομάδες την πόλη, ενώ έναν αιώνα αργότερα, το 395 μ.Χ., οι Βησιγότθοι του Αλάριχου Α’ δεν άφησαν λίθον επί λίθου. Οι αιώνες πέρασαν χωρίς ο Πειραιάς να μπορέσει να συνέλθει ουσιαστικά.

Στα χρόνια του Βυζαντίου και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έγινε γνωστός με την ονομασία Πόρτο Δράκο και Πόρτο Λεόνε. Η ονομασία Πόρτο Λεόνε, δηλαδή Λιμάνι του Λιονταριού ή των Λιονταριών, εμφανίζεται σε ναυτικό χάρτη του Γενοβέζου Πέτρο Βισκόντι το 1318 και οφείλεται στον γνωστό Λέοντα του Πειραιά, το μαρμάρινο λιοντάρι που βρισκόταν κοντά στην είσοδο του λιμανιού.

Νέα εποχή

Το 1834, μετά την απελευθέρωση, η πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους μεταφέρθηκε από το Ναύπλιο στην Αθήνα και μια νέα εποχή άνθισης άρχισε για τον Πειραιά, αφού η νέα πρωτεύουσα θα έπρεπε να έχει ένα λιμάνι αντάξιό της.

Έτσι στα χρόνια που ακολούθησαν ο Πειραιάς γνώρισε πυρετώδη δημογραφική, οικιστική, εμπορική και βιομηχανική ανάπτυξη. Στις αρχές του 20ού αιώνα, προσέλκυσε κόσμο από τα νησιά του Σαρωνικού, των Κυκλάδων, τη Χίο, την Κρήτη και τη Μάνη. Την ανάπτυξη ακολούθησε η αναβάθμιση των υποδομών.

Μόνιμες δεξαμενές κατασκευάστηκαν στην Ηετιώνεια Ακτή και θεμελιώθηκε το υπέροχο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά.

Πρόσφυγες  & ανασυγκρότηση

Η Μικρασιατική καταστροφή του 1922 και ο ξεριζωμός του Ελληνισμού από τη Μικρά Ασία, είχε ως αποτέλεσμα να δεχθεί ο Πειραιάς έναν σημαντικό αριθμό προσφύγων και ο πληθυσμός διπλασιάστηκε. Αυτό, όμως, που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι ότι το προσφυγικό στοιχείο συνέβαλλε ουσιαστικά στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας, αλλά και του πολιτισμικού χαρακτήρα της πόλης.

Τελευταία περιπέτεια του Πειραιά ήταν ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, στη διάρκεια του οποίου δέχθηκε επανειλημμένως βομβαρδισμούς. Το τέλος του πολέμου σήμανε την έναρξη της ανασυγκρότησης της πόλης, η οποία, σε συνδυασμό με τις επιδόσεις της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας και την ανάδειξή της σε παγκόσμια δύναμη μεταπολεμικά, μετέτρεψε τον Πειραιά στο μεγαλύτερο λιμάνι της Ανατολικής Μεσογείου.

 

Ο Πειραιάς απέκτησε μετρό

Αυτό σημαίνει ότι μέσα σε 20 λεπτά μπορείς να φτάσεις από το κέντρο της Αθήνας στο Δημοτικό Θέατρο. Συγκεκριμένα, στη γραμμή 3 του μετρό προστέθηκαν τρεις στάσεις: τα “Μανιάτικα”, ο “Πειραιάς” που συνδέει το μετρό με τον ΗΣΑΠ και φυσικά το “Δημοτικό Θέατρο” που είναι και ο πιο εντυπωσιακός σταθμός, αφού μεταξύ άλλων περιλαμβάνει την έκθεση «Ιστορίες για το αθέατο νερό», ενώ μπορείς να πάρεις μια γεύση από το σύστημα ύδρευσης του αρχαίου Πειραιά, τμήματα του οποίου είναι ορατά.

Ο τελευταίος αυτός σταθμός, που πήρε το όνομα του από το ομώνυμο φημισμένο θέατρο του Πειραιά, είναι εκείνος που θα σε βγάλει αμέσως στο κέντρο του Πειραιά, μέσα από τρεις εξόδους: μία που σε αφήνει δίπλα στο Δημοτικό θέατρο, μία στην πλατεία Βενιζέλου και μία στην πλατεία Κοραή.

Από την πλατεία Κοραή θα βγεις μέσα σε μόλις δύο λεπτά στη Σωτήρος Διός, μία από τις πολυσύχναστες οδούς, γεμάτη καταστήματα. Μόλις τελειώσει ο πεζόδρομος της Σωτήρος Διός και περάσεις απέναντι θα βρεθείς μια ανάσα από την πλατεία Κανάρη, που μαζεύει ανθρώπους κάθε ηλικίας στα πολλά cafe-bar που φιλοξενεί.

Αν έχεις κάνει τη βόλτα σου και θες να δεις θάλασσα, τότε καλώς βρίσκεσαι στην Πλατεία Κανάρη.

Εκεί είναι που έρχεσαι αντιμέτωπος με το αιώνιο δίλημμα: Μικρολίμανο ή Πασαλιμάνι;

Πολιτιστική βόλτα στον Πειραιά

Περπατήστε στην όμορφη Καστέλα με τα φροντισμένα νεοκλασικά και κατεβείτε μέχρι το Μικρολίμανο για να απολαύστε τον καφέ σας με θέα τη θάλασσα και τα ιστιοπλοϊκά.

Συνεχίστε μέχρι το Πασαλιμάνι και το αρχαιολογικό μουσείο Πειραιά για να μάθετε την ιστορία της πόλης από τη Μυκηναϊκή έως τη Ρωμαϊκή Εποχή μέσα από μια σειρά εκθεμάτων που προέρχονται από την ευρύτερη περιοχή του Πειραιά και της αττικής παραλίας.

Η μόνιμη έκθεσή του περιλαμβάνει πήλινα και χάλκινα αγγεία, ειδώλια, μικροαντικείμενα, κοσμήματα, μουσικά όργανα, αγάλματα, αναθηματικά και επιτύμβια ανάγλυφα, που χρονολογικά καλύπτουν την περίοδο από το 18^ο αι. π.Χ. έως τον 4^ο αι. μ.Χ.

Από τα πιο ιδιαίτερα εκθέματα του μουσείου είναι τα χάλκινα αγάλματα, το εντυπωσιακό μνημείο της Καλλιθέας, τα ειδώλια του μινωικού ιερού των Κυθήρων και του μυκηναϊκού ιερού των Μεθάνων. Ακριβώς δίπλα βρίσκεται και το αρχαίο θέατρο Ζέας που κατασκευάστηκε στους Ελληνιστικούς χρόνους (τέλη του 4ου αι. – αρχές 3ου αι.) από τον υποκίτρινο Πειραϊκό λίθο, στα πρότυπα του Διονυσιακού θεάτρου της Αθήνας.

Το θέατρο διέθετε ορχήστρα, διαμέτρου 23,4 μ. ενώ η διάμετρος του κοίλου υπολογίζεται στα 66,5 μ. (Χαρ. Τρικούπη 31, 210 4521598, odysseus.culture.gr).

Πίσω από το μουσείο μεταξύ των οδών Σκουζέ – Λεωσθένους – Ηρ. Πολυτεχνείου – Φιλελλήνων υπάρχουν κατάλοιπα κτισμάτων ρωμαϊκών χρόνων όπως και στις Καραϊσκου & Σκουζέ κοντά στην πλατεία Τερψιθέας όπου βρίσκονται ερείπια ρωμαϊκής έπαυλης. Οι χώροι είναι περιφραγμένοι αλλά ορατοί από το δρόμο.

Πολύ κοντά στο αρχαιολογικό, στην Ακτή Θεμιστοκλέους, βρίσκεται και το Ναυτικό Μουσείο που αναδεικνύει τη μακραίωνη ναυτική ιστορία, όχι μόνο του Πειραιά, αλλά και ολόκληρης της χώρας. Η πρώτη προσπάθεια ίδρυσης του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος έγινε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος το 1867.

Τη χρονιά εκείνη ο πλοίαρχος του Π.Ν. Γεράσιμος Ζωχιός, ιδρυτής του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου, εισηγήθηκε να αναλάβει το Ταμείο το έργο της συγκέντρωσης και διατήρησης των αντικειμένων, που έχουν σχέση με την ελληνική ναυτική ιστορία. Για λόγους σχετικούς με τις σοβαρές ιστορικές περιπέτειες της εποχής εκείνης η ιδέα δεν έλαβε συνέχεια.

Ωστόσο, η ιδέα του έμελλε να υλοποιηθεί ως ιδιωτική πρωτοβουλία, 82 χρόνια μετά. Την 7η Απριλίου του 1949 μία ομάδα έγκριτων πολιτών του Πειραιά μαζί με αξιωματικούς του Πολεμικού και Εμπορικού Ναυτικού, έχοντας ως κοινό δεσμό την αγάπη για τη θάλασσα και τα πλοία, συγκεντρώθηκε στο γραφείο του τότε υπουργού Ναυτικών Γεράσιμου Βασιλειάδη και υπέγραψε την ιδρυτική πράξη του σωματείου με την επωνυμία «Εταιρεία Ναυτικού Μουσείου και περισυλλογής κειμηλίων των κατά θάλασσαν αγώνων του Έθνους».

Ήταν η γέννηση του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος. Πρώτος πρόεδρος ανέλαβε ο εφοπλιστής Γεώργιος Στρίγκος. Στον περίβολό του υπάρχουν υπαίθρια εκθέματα όπως άγκυρες και γλυπτά ενώ στο κέντρο του δεσπόζει ο πυργίσκος του υποβρύχιου «Παπανικολής» που έλαβε μέρος στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το ημικυκλικό κτήριο του μουσείου φιλοξενεί πάνω από 2.500 αντικείμενα όπως ομοιώματα πλοίων, αναπαραστάσεις ιστορικών γεγονότων, διάφορα αντικείμενα, πίνακες, φωτογραφίες, χάρτες κ.ά. και καλύπτει χρονικά το φάσμα από την αρχαιότητα έως τη νεότερη ιστορία του πολεμικού και εμπορικού ναυτικού.

Το μουσείο διαθέτει και Ναυτική Βιβλιοθήκη με περισσότερους από 17.000 τόμους βιβλίων και περιοδικών με κύριο θέμα τη ναυτική ιστορία, επιστήμη και τέχνη (Ακτή Θεμιστοκλέους, Φρεαττύς, 2104516264,  www.hmmuseum.gr).

Ένα σημείο καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος, είναι το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, το οποίο στεγάζεται σε ένα εξαιρετικής αρχιτεκτονικής νεοκλασικό κτήριο και έχει φιλοξενήσει τα έργα μεγάλων σκηνοθετών καθώς και μερικούς από τους πιο σπουδαίους Έλληνες ηθοποιούς.

Τα θεμέλιά του μπήκαν το 1884 επί δημαρχίας Τρύφωνα Μουτζόπουλου σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ι. Λαζαρίμου, καθηγητή του Πολυτεχνείου· ωστόσο ολοκληρώθηκε πολύ αργότερα, το 1895 όταν δήμαρχος ήταν πλέον ο Θεόδωρος Ρετσίνας.

Ο προϋπολογισμός, το 1884, για την ανέγερση του θεάτρου ξεπερνούσε κατά πολύ τα συνολικά έξοδα για έργα του δήμου, ωστόσο προκειμένου να προχωρήσει η κατασκευή του, εγκρίθηκε δάνειο 250.000 δρχ. από την Εθνική Τράπεζα. Το συνολικό κόστος για την ολοκλήρωσή του έφτασε στις 900.000 δρχ., ποσό τεράστιο για την εποχή.

Θεωρούταν, όπως και σήμερα, αρχιτεκτονικό στολίδι του Πειραιά. Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν στις 9 Απριλίου του 1895 με την φιλαρμονική του δήμου να παίζει μέχρι το απόγευμα κλασική μουσική (2104143310, Λεωφ. Ηρ. Πολυτεχνείου 32, www.dithepi.gr).

Κοντά στην Ακτή Μιαούλη και το Δημοτικό Θέατρο βρίσκεται και η Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά που στεγάζεται σε ένα επιβλητικό νεοκλασικό κτήριο που παλιότερα λειτουργούσε ως ταχυδρομείο. Η Δημοτική Πινακοθήκη δημιουργήθηκε το 1957 και αρχικά ήταν παράρτημα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης. Από το 1985 ωστόσο, αποσπάστηκε και αποτελεί ανεξάρτητο τμήμα.

Φιλοξενεί έργα Ελλήνων ζωγράφων όπως των Νικόλαου Λύτρα, Κωνσταντίνου Μαλέα, Αλέξανδρου Χριστοφή, Μιχαήλ Οικονόμου, ένα μέρος της συλλογής γλυπτών του Γ. Καστριώτη, γλυπτά έργα του λαϊκού καλλιτέχνη Σταμάτη Λαζάρου σε ξύλο και πέτρα, έργα του ζωγράφου Κυριάκου Τσακίρη αλλά και κοστούμια και προσωπικά αντικείμενα του ηθοποιού Μάνου Κατράκη.

Στο ίδιο κτήριο στεγάζεται και το μουσείο Σκηνογραφίας Πάνου Αραβαντινού, το οποίο είναι αφιερωμένο στο έργο του.

Περιλαμβάνει περίπου 600 αντικείμενα όπως πίνακες ζωγραφικής, σκηνογραφικές μακέτες, σχέδια κουστουμιών, αφίσες, προσωπογραφίες κ.ά. τα οποία έγιναν δωρεά από την αδερφή του σκηνογράφου στον Δήμο ενώ κάποια είναι αγορές του Δήμου Πειραιά (Φίλωνος 29, 2104101400).

Σε κοντινή απόσταση από την Πινακοθήκη στην περιοχή Βάβουλας βρίσκονται και τα ερείπια της κεντρικής Πύλης του αρχαίου Πειραϊκού περιβόλου, μια από τις αρχαίες εισόδους της πόλης (34ου Συντάγματος Πεζικού & Διστόμου).

Μεταξύ του Αρχαιολογικού και του Ναυτικού Μουσείου, ανάμεσα στις οδούς Κουντουριώτου και Υψηλάντου, κοντά στη συμβολή τους με την Μπουμπουλίνας, βρίσκεται και η Σκευοθήκη του Φίλωνα.

Σύμφωνα με επιγραφή που βρέθηκε το 1882 η Σκευοθήκη είχε μήκος 113 μ. πλάτος 18 μ. και 10 μ. ύψος και αποτελούσε αποθήκη υλικών και οργάνων για τον εξοπλισμό των πολεμικών πλοίων.

Διέθετε 78 διαμερίσματα με ξύλινα πατάρια για την τοποθέτηση των εξαρτημάτων των πλοίων και ήταν χωρισμένη με τη βοήθεια ενός διαδρόμου, σε δυο αίθουσες.

Η κατασκευή της άρχισε το 346 π.Χ. αλλά ολοκληρώθηκε αρκετά χρόνια μετά, το 328 π.Χ ενώ αρχιτέκτονας ήταν ο Φίλωνας από την Ελευσίνα.

Σήμερα μπορούμε να δούμε λίγα μόνο τμήματα από το μεγαλοπρεπές αυτό κτήριο ανάμεσα σε δυο πολυκατοικίες.

Στη νοτιοανατολική πλευρά του Πειραιά, στο Φαληρικό Δέλτα βρίσκεται και το Πλωτό Ναυτικό Μουσείο, Θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ». Με μια περιήγηση στο πλοίο μπορείτε να δείτε τους κοιτώνες, τα μαγειρεία και τον χώρο σίτισης, το παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου και φυσικά τα πυροβόλα που βρίσκονται σε πλώρη και πρύμνη και να φέρετε στο νου σας σκηνές από ναυμαχίες, αλλά και να φανταστείτε το πως ζούσαν στο θωρηκτό οι ναύτες της εποχής (Φλοίσβος, Π. Φάληρο, 2109888211, https://averof.mil.gr).

Καστέλλα, η «Ριβιέρα» του Πειραιά

Το μπαλκόνι του μεγαλύτερου λιμανιού της χώρας με το διάσημο Μικρολίμανο είναι μια συνοικία με σημαντική ιστορία και διαχρονική γοητεία.

Το 1965 ο Αριστοτέλης Ωνάσης συναντήθηκε με τον πρίγκιπα Ρενιέ Γ΄ του Μονακό, ώστε να κουβεντιάσουν για την Καστέλλα.

Του παρουσίασε μάλιστα και μια μακέτα πλήρους αρχιτεκτονικής ανάπλασης που φιλοδοξούσε να τη μεταμορφώσει σε «Μόντε Καστέλλα» –στα πρότυπα του περίφημου Μόντε Κάρλο.

Το όραμά του δεν προχώρησε, αλλά σήμερα υλοποιείται μερικώς χάρη στην πρωτοβουλία του Δήμου Πειραιά για την ανάπλαση του γραφικού λιμανιού της συνοικίας, που δεν είναι άλλο βέβαια από το διάσημο Μικρολίμανο.

Μπορεί όμως η πάλαι ποτέ «Ριβιέρα του Πειραιά» να γίνει το ελληνικό αντίστοιχο του Long Island; Το σίγουρο είναι ότι διαθέτει τις προϋποθέσεις, καθώς υπήρξε και παλιότερα τόπος αποδράσεων για αριστοκράτες, επιχειρηματίες και ευκατάστατα άτομα με εκλεπτυσμένα γούστα.

Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι εκεί αποβιβάστηκε και ο Γιούγκερμαν: ο μυθιστορηματικός ήρωας του Μανώλη Καραγάτση, μέσω του οποίου ο σπουδαίος λογοτέχνης περιέγραψε μια «σουσουδίστικη» νεοελληνική κοινωνία, που έσπευσε να υποκλιθεί στον καπάτσο Φινλανδό αριστοκράτη.

Τα πολλά νεοκλασικά σπίτια που σώζονται στον αμφιθεατρικό λόφο της Καστέλλας μαρτυρούν λοιπόν μια περασμένη εποχή στην οποία οι επαύλεις δίπλα στη θάλασσα λειτουργούσαν ως σύμβολα δύναμης και πλούτου, αρθρώνοντας ένα οικιστικό δίκτυο κομψότητας και πολυτέλειας, που λογιζόταν ως κάτι σαν «παιδική χαρά» για προνομιούχους.

Είναι ένα παρελθόν που δύσκολα μπορεί να αποποιηθεί η σημερινή συνοικία –έστω κι αν χάθηκαν πολλά από εκείνη την αίγλη, μετά από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Εποικισμένη κατά κύριο λόγο από Κρήτες μετά την ίδρυση ελληνικού κράτους, η Καστέλλα ανέπτυξε αυτοδύναμο πολιτισμικό υπόβαθρο, το οποίο συνδυάστηκε με την ισχύ της ναυτιλίας –τέχνη που οι νησιώτες κάτοικοί της γνώριζαν καλά.

Έτσι, δίπλα ακριβώς στο μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας αναδύθηκε ένα λαμπρό αστικό σύνολο. Το οποίο διαφοροποιήθηκε από το πιο αυστηρό ύφος του αντίστοιχου αθηναϊκού χάρη σε κομψά, εύρυθμα κτήρια που απηχούσαν το αγαπητό στη Δυτική Ευρώπη νεοκλασικό στυλ, αλλά και σε ωραίες μονοκατοικίες με απρόσκοπτη θέα στον Σαρωνικό.

«Υπήρχαν τα αστικά σπίτια, τα οποία ήταν όμορφα και τακτικά», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γιάννης Τσαρούχης για την παλιά Καστέλλα, «και υπήρχε ο λαϊκός κόσμος, ο οποίος ζούσε πολύ απλά, πολύ φτωχικά».

Μάλιστα, ο διάσημος ζωγράφος εξομολογείται ότι κάποτε, όταν είδε σε ένα γαλλικό βιβλίο την εικόνα ενός τοπίου του Claude Lorrain, αναρωτήθηκε μήπως ήταν ο Πειραιάς στην παλιά εποχή.

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης, πάλι, περιγράφει στα «Πεζά» ότι αντίκρισε μία παραλία που έπλεε στα ηλεκτρικά φώτα –ένα θέαμα πραγματικά όμορφο.

Αργυρό και χρυσό μπαίνει από τα παράθυρα και πλημμυρίζει τα δωμάτια και τα σαλόνια του Τσίλλερ, όπου οι δεσποινίδες έπαιζαν στο πιάνο Ζακ Όφφενμπαχ.

Εκείνη την εποχή ο περίπατος στην Καστέλλα έμοιαζε σαν σεργιάνι μέσα σε μία γιγαντιαία σκηνογραφία με βράχια και ωραία σπίτια, με αγάλματα και αετώματα.

Κατά το ταξίδι του στην Ελλάδα το 1874 ο Γάλλος διπλωμάτης Henry Belle επισκέφθηκε και την Καστέλλα και σώζει στα γραπτά του μια ψηφίδα από το πώς είχε η ζωή στην ευρύτερη περιοχή, περιγράφοντας τους φιλανθρωπικούς χορούς στα αστικά σαλόνια του Πειραιά με τις στολισμένες αίθουσες, όπου η λάμψη των επωμίδων εξασφάλιζε θερμή υποδοχή στους ζωηρούς νεαρούς αξιωματικούς:

«Αν δεν μιλούσαν τη γλώσσα του Δημοσθένη, θα νόμιζε κανείς πως βρισκόταν σε κάποια μικρή επαρχία της Γαλλίας. Χαριτωμένες γυναίκες ντυμένες με πολύ καλόγουστες παριζιάνικες τουαλέτες και άντρες με μαύρα κουστούμια που μπορεί να έδειχναν κάπως λαϊκοί με τις πολύ χοντρές χρυσές αλυσίδες των ρολογιών τους, μας φέρθηκαν ευγενικά και φιλόξενα. Η ορχήστρα ήταν εξαιρετική και τα παγωτά υπέροχα».

Στην εποχή του Γεωργίου Α’ ολόκληρη η παραλία του φαληρικού όρμου από την Καστέλλα ως τη Βουλιαγμένη και πέρα ήταν έρημη. Στη συνέχεια, όμως, μετατράπηκε σε μία πολύ θορυβώδη ακτή, αφού χτίζονταν συνεχώς βίλες, πέτρινα δίπατα σπίτια, ξενοδοχεία και εξοχικά περίπτερα.

Από τα μέγαρα με τα περιβόλια, τις γαζίες και τους απαραίτητους φοίνικες ακούγονταν μουσικές.

Απέναντι το Ακταίο έλαμπε όταν δίνονταν δεξιώσεις ή γίνονταν χοροεσπερίδες. Κυριαρχούσε η ειρήνη, η ευμάρεια, αλλά κι ένα κλίμα που ευνοούσε τα φιλολογικά σαλόνια, τις καλλιτεχνικές ασχολίες και τις πνευματικές συγκρούσεις.

Όμως τα χρόνια της Belle Époque κύλησαν γρήγορα. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και αμέσως μετά η Μικρασιατική Καταστροφή έδιωξαν τη λάμψη: ό,τι υποδήλωνε την αίγλη εκείνων των χρόνων, κατακρημνίστηκε.

Κι από την παλιά Καστέλλα έμεινε η ταραντέλα, το Τροκαντερό, τα κιόσκια, το θεατράκι και νοσταλγικές ιστορίες.

Ένα μαυρόασπρο  βωβό φιλμάκι των αρχών του 1900 με τις διασκεδαστικές «Περιπέτειες του Βιλάρ» αποτελεί πολύτιμη παρακαταθήκη, κομίζοντας την ποιητική αύρα μιας έρημης Πειραιώς, μα και αντανακλάσεις από μια μακρινή σφαίρα αναμνήσεων.

Πολλά χρόνια μετά, στο δικό μας σήμερα, η Καστέλλα μπαίνει σε μια εντελώς καινούρια περιπέτεια, στοχεύοντας σε μια ολοκληρωτική μεταμόρφωση.

Παράλληλα, το παραλιακό μέτωπο με την ατμόσφαιρα νησιού και τις μπουκαμβίλιες των σπιτιών (που θαρρείς και δεν ξεραίνονται ποτέ) δίνει την αίσθηση μιας παλιάς γειτονιάς, η οποία συνεπικουρείται από ενδιαφέροντα αρχαιολογικά ευρήματα και ανηφορικά δρομάκια με σκαλάκια και νεραντζιές σαν την Ηρακλέους, τη Φαληρέως, τη Φωσκόλου και τις στροφές της Βασιλέως Παύλου, που προσφέρουν πανοραμική θέα μέχρι τη Βουλιαγμένη.

Στο αριστερό άκρο της συνοικίας το θέατρο Βέακειο εξακολουθεί να αποτελεί επίκεντρο αξιόλογης καλλιτεχνικής κίνησης, φιλοξενώντας πλήθος εκδηλώσεων.

Όμιλοι με ένδοξη ιστορία όπως ο Ναυτικός, ένας Όμιλος – μύθος με μεγάλη ιστορία, χάρη στον οποίον η ιστιοπλοΐα γνώρισε καθοριστικής σημασίας ανάπτυξη στη χώρα μας, διατηρητέα κτήρια σαν το Κέντρο Τέχνης Καστέλλας με τη συλλογή του Νίκου Α. Βερνίκου ή την Οικία Οριγώνη απέναντι, πλαισιώνουν ευχάριστα την επίσκεψη στον μαγευτικό κόλπο.

Μαρίνα ΣΕΦ

Η μαρίνα Αθηνών δημιουργήθηκε τον Ιούνιο του 2004 για να φιλοξενήσει τα σκάφη των επισκεπτών των Ολυμπιακών Αγώνων που διοργανώθηκαν στην Αθήνα. Εχει χωρητικότητα 130 θέσεων και μπορεί να φιλοξενήσει yachts έως 130 μ. Εχει περισσότερες από 10 θέσεις ελλιμενισμού για mega yachts 50-100 μ. και περισσότερες από 25 νέες θέσεις για super yachts 30-35 μ.

Η μαρίνα έχει μεγάλη προκυμαία και dock για πλαγιοδέτηση.

Τηλ.: 210 4853200
www.athens-marina.com

Μαρίνα Ζέας

Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Πειραϊκής. Είναι πλήρως εξοπλισμένη και προσφέρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες. Ανακαινίστηκε πλήρως με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.

Διαθέτει 650 θέσεις ελλιμενισμού, μεταξύ των οποίων και για σκάφη έως 80 μ. μήκος. Μέσα στη μαρίνα λειτουργούν καφέ-μπαρ, ενώ γύρω της υπάρχουν εμπορικά καταστήματα, εστιατόρια, σταθμοί ανεφοδιασμού, σούπερ μάρκετ, καταστήματα ενοικίασης οχημάτων κ.ά.

Λειτουργεί όλο το χρόνο, 24 ώρες το 24ωρο. Στην είσοδο της μαρίνας θα βρείτε και το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας.

Τηλ.: +30 210 4559000
www.medmarinas.com

info@marinazea.gr

Λιοντάρι Πειραιά

Το λιοντάρι που δεσπόζει σήμερα στο τέλος της Ακτής Ξαβερίου κοιτάζοντας προς το κεντρικό λιμάνι, είναι πιστό αντίγραφο παλαιότερου μαρμάρινου αγάλματος που εκλάπη από τον Ενετό ναύαρχο Μοροζίνι, το 1687.

Το πρωτότυπο που κλάπηκε δέσποζε για αιώνες σε μια περίβλεπτη θέση του λιμανιού και ήταν ο λόγος που ο Πειραιάς τον Μεσαίωνα ονομαζόταν Πόρτο Λεόνε από τους Λατίνους και Ασλάν Λιμάν από τους Οθωμανούς.

Οι αρχαιολόγοι δεν έχουν καταλήξει σε ασφαλές συμπέρασμα ως προς τη χρονολογία κατασκευής του πρωτότυπου λιονταριού, αλλά μοιάζει πολύ με το τρόπαιο που έστησαν οι Μακεδόνες στη Χαιρώνεια. Πάντως, ούτε ο Παυσανίας, ούτε ο Στράβωνας το αναφέρουν.

Στο σώμα του έχουν χαραχτεί –σίγουρα μεταγενέστερα– ρουνικά σύμβολα, για τα οποία δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες. Λέγεται ότι τα χάραξαν Βαράγγοι μισθοφόροι, δηλαδή σκανδιναβοί στρατιώτες, οι οποίοι βρέθηκαν στον Πειραιά το 1018 με την ακολουθία του Βυζαντινού αυτοκράτορα Βασίλειου Β΄του Βουλγαροκτόνου.

Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα

Το Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα στεγαζόταν σ’ ένα μεγάλο νεοκλασικό κτίριο, το οποίο έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως Έργο Τέχνης και Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο. Είναι ένα τετράγωνο κτίσμα με εσωτερικό προαύλιο -συνήθης τυπολογία στην αρχιτεκτονική του νεοκλασικισμού- με μεγάλα τοξωτά παράθυρα.

Κατασκευάστηκε το 1897 και λειτούργησε από το 1903 ως ορφανοτροφείο θηλέων χάρη στη δωρεά ενός βαμβακέμπορου από τη Σμύρνη, του Ιωάννη Χατζηκυριακού, και της συζύγου του. Με τον σεισμό του 1999 το κτίριο πληγώθηκε σοβαρά και εκκενώθηκε. Παρέμεινε κλειστό για 16 χρόνια. Στις 6 Φεβρουαρίου 2015 υπεγράφη σύμβαση για αποκατάσταση ζημιών. Το Σεπτέμβριο του 2022 είχαν μείνει ελάχιστες εργασίες προς πλήρη αποκατάστασή του.

Μνημείο Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου

Πλατεία Αλεξάνδρας, 18534 Πειραιάς

Το Μνημείο, το οποίο φιλοτέχνησε ο εικαστικός Παναγιώτης Τανιμανίδης, είναι αφιερωμένο στη μνήμη των 353.000 Ελλήνων του Πόντου, θυμάτων της Γενοκτονίας.

Το επιβλητικό τρισδιάστατο μνημείο, μήκους 15.50 μέτρων και ύψους 7,10 μέτρων, είναι φτιαγμένο από ανοξείδωτο χάλυβα και έχει λεπτομέρειες από ορείχαλκο. Είναι ένα έργο σύγχρονης τέχνης, μια εντυπωσιακή αψίδα με τον τίτλο «Πυρρίχιο Πέταγμα».

Εξωτερικά, ομοιάζει με ένα τεράστιο κύμα που σηκώνεται από τη μία πατρίδα, τον Πόντο, και σκάει στην άλλη παρασέρνοντας μαζί του τα πάντα, αναμνήσεις, παραδόσεις, αποτυπώματα της αρχαίας παρουσίας των Ελλήνων στον Πόντο.

Εσωτερικά το έργο διαπερνάται από τις 17 γλυπτικές συνθέσεις, μια σκυταλοδρομία εικόνων που περι-γράφει το «πέταγμα » και τον αγώνα που κάνει ένα προσφυγοπούλι διωγμένο από τον Πόντο να φθάσει σε μία ανέτοιμη πατρίδα, η οποία στέγασε τα όνειρα των προσφύγων.

Το μνημείο και η ανακατασκευή της πλατείας Αλεξάνδρας έγιναν με δαπάνη του κ. Ευάγγελου Μαρινάκη, ο οποίος συνδέεται με τον Πόντο με οικογενειακούς δεσμούς.

Η μητέρα του έλκει την καταγωγή της από το γένος των Υψηλαντών, που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Σχολή Ναυτικών Δοκίμων

Η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων αναγέρθηκε με κληροδότημα του Έλληνα εθνικού ευεργέτη Πανταζή Βασσάνη. Αποπερατώθηκε το 1904 και στέγασε τη σχολή αξιωματικών του Eλληνικού Πολεμικού Ναυτικού, η οποία μέχρι τότε λειτουργούσε μέσα στο καταδρομικό ατμόπλοιο «Ελλάς».

Είναι ένα από τα κομψότερα κτίρια της πόλης του Πειραιά, στην ακτή της Πειραϊκής, βασισμένο σε σχέδια του διάσημου αρχιτέκτονα της εποχής Έρνεστ Τσίλερ.

Από την ίδρυσή της έως σήμερα η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων εκπαιδεύει αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού και θεωρείται μια από τις καλύτερες στρατιωτικές σχολές.

Γήπεδο Γ. Καραϊσκάκης

Το διάσημο στάδιο κατασκευάστηκε το 1895, ως Ποδηλατοδρόμιο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας του 1896. Άρχισε να χρησιμοποιείται ως γήπεδο ποδοσφαίρου τη δεκαετία του 1920.

Το 1960 ανακατασκευάστηκε και μετονομάστηκε προς τιμήν του αρχιστράτηγου και εθνικού ήρωα Γεωργίου Καραϊσκάκη (1782-1827), που σκοτώθηκε πολύ κοντά στην τοποθεσία του γηπέδου, κατά την Επανάσταση του 1821.

Το στάδιο συνδέθηκε με τον Ολυμπιακό, ο οποίος έζησε εκεί μεγάλες στιγμές δόξας και θριάμβου. Το 2003, όμως, κατεδαφίστηκε. Στη θέση του δημιουργήθηκε ένα νέο, υπερσύγχρονο, καθαρά ποδοσφαιρικό γήπεδο, χωρητικότητας 32.115 θέσεων, πλήρως στεγασμένο.

Το νέο γήπεδο δίνει στους φιλάθλους τη δυνατότητα να συνδυάσουν το ματς με τη βόλτα στον περι-βάλλοντα χώρο, όπου υπάρχουν καταστήματα, γυμναστήριο, καφέ, εστιατόρια, το Μουσείο του Ολυμπιακού και η επίσημη μπουτίκ της ομάδας, το Red Store.

Το γήπεδο Καραϊσκάκη είναι η έδρα της Εθνικής Ομάδας Ποδοσφαίρου Ανδρών της Ελλάδας.Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφθείτε το www.olympiacos.org

Tο Mουσείο του Ολυμπιακού

Κάθε μεγάλος σύλλογος, όπως ο Ολυμπιακός, οφείλει να σέβεται και να αναδεικνύει την ιστορία του –ειδικά όταν είναι γεμάτη τίτλους, διακρίσεις και επιτυχίες.

Στο Μουσείο του Ολυμπιακού ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τρόπαια, φωτογραφίες από την ίδρυση της ομάδας μέχρι σήμερα, πορτραίτα των περισσοτέρων ποδοσφαιριστών που έχουν φορέσει τη φανέλα του Ολυμπιακού, αντικείμενα που έχουν γράψει ιστορία στο παλαιό «Γεώργιος Καραϊσκάκης», αλλά και στο νέο γήπεδο, όπως μπάλες, παπούτσια, γάντια τερματοφύλακα και ιστορικές φανέλες της μεγαλύτερης ομάδας στην Ελλάδα.

Στο Μουσείο υπάρχουν πολλά κειμήλια και από άλλα αθλήματα στα οποία ο Ολυμπιακός διακρινόταν και διακρίνεται όπως κωπηλασία, πάλη, μπάσκετ, πυγμαχία. Διοργανώνονται, επίσης, διαλέξεις, σεμινάρια, περιοδικές εκθέσεις και εκδηλώσεις.

Βρίσκεται στο Στάδιο Καραϊσκάκη, Καραολή Δημητρίου & Σοφιανοπούλου
Τηλ.: 210 4800921

www.olympiacos.org/olympiacos-museum
E-mail: mouseio@olympiacos.org

Στάδιο Ειρήνης & Φιλίας

Το κλειστό Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας (Σ.Ε.Φ.) είναι αναπόσπαστο κομμάτι της αθλητικής παράδοσης στην Ελλάδα. Κατασκευάστηκε μεταξύ 1981-1984 και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της τεχνοτροπίας της τελευταίας 20 ετίας του 20ου αι. -μάλιστα έχει πολλές ομοιότητες με την Αρένα του Μιλάνου και το Παλαί της Βουδαπέστης.

Εγκαινιάστηκε το 1985 και την ίδια χρονιά διοργανώθηκε στο στάδιο το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Κλειστού Στίβου.

Στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 φιλοξένησε όλους τους αγώνες βόλεϊ (προκριματικούς και τελικούς).

Eίναι η έδρα της ομάδας μπάσκετ του Ολυμπιακού.

Στο ΣΕΦ φίλαθλοι από όλο τον κόσμο έχουν παρακολουθήσει τις παρακάτω σημαντικές αθλητικές διοργανώσεις:

• Μπάσκετ – Παγκόσμιο Πρωτάθλημα (1998)
• Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα (1987)
• Τελικός Κυπέλλου Πρωταθλητριών (1985) και Final-4 (1993)
• Τελικός Κυπέλλου Κυπελλούχων (1989)
• Βόλεϊ – Παγκόσμιο Πρωτάθλημα (1994)
• Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα (1995)
• Final-4 Κυπέλλου Πρωταθλητριών (1992 & 1993),
• Final-4 Κυπέλλου Κυπελλούχων (1996) & TopTeams Cup (2005)
• Πάλη – Παγκόσμιο Κύπελλο (1988)
• Πρωτάθλημα (1999), Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα (1986)
• Γυμναστική – Παγκόσμιο Πρωτάθλημα (1991),
• Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα (1990)
• Αρση Βαρών – Παγκόσμιο Πρωτάθλημα (1999).

Διαθέτει όλα τα σύγχρονα συστήματα και εξοπλισμό.

Είναι το πιο πολυ-λειτουργικό κλειστό γήπεδο της Ελλάδας.

Βρίσκεται στη δυτική γωνιά του Φαληρικού όρμου στο Νέο Φάληρο, ανάμεσα στο Μικρολίμανο και στον ποταμό Κηφισό. Απέχει 4 χλμ. από το λιμάνι του Πειραιά.

Τηλ. 210 4893000

www.sef-stadium.gr

Οι Εκκλησίες

ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ. Κτίστηκε το 1964 στη θέση παλαιότερου ναού. Ακολουθεί βυζαντινά αρχιτεκτονικά πρότυπα, έχει εσωτερικό εμβαδόν 835 τ.μ. και ο τρούλος του στηρίζεται σε 8 σταυροθόλια και ισάριθμες αψίδες.

Οι εξωτερικές θύρες του είναι από σφυρήλατο ορείχαλκο ιδιαίτερης τεχνοτροπίας και το περίτεχνο τέμπλο του είναι κατασκευασμένο από μάρμαρο.

Ο ναός ιστορήθηκε από τον αγιογράφο Στ. Αλμαλιώτη και τον μαθητή του Α. Λιάκο. Βρίσκεται στον αριθμό 2

της οδού Εθνικής Αντιστάσεως στη συμβολή της με την οδό Βασιλέως Γεωργίου.

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ. Κτίστηκε στα τέλη του 19ου αι. σε σχέδια του Ι. Λαζαρίμου, του αρχιτέκτονα που σχεδίασε και το Δημοτικό Θέατρο.

Πρόκειται για έναν εντυπωσιακό ορθόδοξο ναό νεοκλασικού ρυθμού. Βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το εκθεσιακό κέντρο του ΟΛΠ και το Τελωνείο, στην οδό Αγίου Νικολάου 1.

ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ. Στη θέση που βρίσκεται σήμερα ο ιερός ναός του Αγίου Σπυρίδωνα υπήρχε βυζαντινό μοναστήρι του 11ου αι.

Τον Απρίλιο του 1827 ο οπλαρχηγός της Ρούμελης Γεώργιος Καραϊσκάκης, μαζί με ένα πολεμικό σώμα Ευρωπαίων φιλελλήνων, επιτέθηκαν στο μοναστήρι μέσα στο οποίο είχαν οχυρωθεί οι άνδρες του Κιουταχή Πασά.

Τελικά, μετά από σφοδρούς κανονιοβολισμούς από στεριά και θάλασσα, την κατέλαβαν.

Αυτή ήταν η τελευταία μάχη της απελευθέρωσης του Πειραιά από τους Τούρκους. Ο σημερινός ναός κτίστηκε το 1875. Βρίσκεται στην Ακτή Μιαούλη 1.

ΚΑΘΟΛΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΠΑΥΛΟΥ. Τα σχέδια του καθολικού ναού που είναι αφιερωμένος στον Απόστολο Παύλο έγιναν από τον αρχιτέκτονα Eduard Schaubert το 1838 και η επίβλεψη της κατασκευής του από τους Hansen και Lorenzen.

Ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 1839 και τα επίσημα εγκαίνια έγιναν τον Νοέμβριο του 1840.

H ύπαρξη του ναού έδωσε το έναυσμα για τη λειτουργία καθολικών σχολείων στον Πειραιά από το 1859 και μετά.

Η εκκλησία μετασκευάστηκε το 1896 και το 1971 έγινε επέκταση καθώς προστέθηκαν δυο πλάγια κλίτη στο κεντρικό τμήμα της. Βρίσκεται στην οδό Φίλωνος 23.

ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ ΚΑΣΤΕΛΛΑΣ. Είναι πασίγνωστος λόγω της θέσης του στο ψηλότερο σημείο του λόφου της Καστέλας και ιδιαίτερα δημοφιλής ναός στους Πειραιώτες για την τέλεση μυστηρίων λόγω της περίβλεπτης θέσης του.

Παλαιότερα, στη θέση του Προφήτη Ηλία υπήρχε ξωκλήσι, μετόχι της μονής Αγίου Σπυρίδωνα, αλλά καταστράφηκε από σεισμό. Το 1986 στη θέση του οικοδομήθηκε ο σημερινός σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής, την οποία αγιογράφησαν Πειραιώτες ζωγράφοι.

ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ. Ο ναός στην πλατεία Αλεξάνδρας κρύβει, κυριολεκτικά, μια απίστευτη ιστορία.

Σύμφωνα με αυτήν, το αρχικό παρεκκλήσι κτίστηκε από έναν Ιταλό, με το όνομα Βιτσέντζο Καϊβάνο, προς τιμήν της γυναίκας του Αικατερίνης, όταν αυτή πέθανε, το 1934.

Στην εκκλησία, που λειτούργησε τρία χρόνια αργότερα, ο Βικέντιος ζήτησε από τους εργάτες να φτιαχτεί μια υπόγεια κρύπτη, όπου τοποθέτησε το λείψανο της γυναίκας του, σε μπρούντζινο φέρετρο, με γυαλί ώστε να διακρίνεται το πρόσωπό της. Από τότε και μετά ο Ιταλός σύζυγος περνούσε ατέλειωτες ώρες στην κρύπτη θρηνώντας τη χαμένη Κατερίνα του.

Όπως αποδείχθηκε, όμως, δεν ήταν μόνο αυτή η αιτία της απομόνωσής του. Στα πρόθυρα του πολέμου μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας, η βρετανική αντικατασκοπεία εντόπισε κρυπτογραφημένα μηνύματα που προέρχονταν από την περιοχή όπου βρίσκεται η εκκλησία.

Με τη βοήθεια ραδιογωνιόμετρων, οι ελληνικές αρχές βρήκαν ότι αυτά εκπέμπονταν από την Αγία Αικατερίνη και ερευνώντας τον χώρο της κρύπτης ανακάλυψαν εκεί έναν πομπό –και μάλιστα υψηλής τεχνολογίας για την εποχή!

Ο τεθλιμμένος σύζυγος συνελήφθη με την κατηγορία της κατασκοπείας.

Το όνομά του, ωστόσο, διατηρήθηκε στο παρεκκλήσι της Αγίας Αικατερίνης που φέρει το όνομα του Αγίου Βικεντίου…

ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ. Ο αρχικός μικρός ναός κτίστηκε το 1873, στην τότε ερημική περιοχή της Φρεαττύδας, από έναν δημοτικό κλητήρα, τον Βασίλη Γεωργακάκο, ο οποίος φιλοδοξούσε να γίνει νεωκόρος.

Με επίκεντρο την εκκλησία, στη διάρκεια των επόμενων χρόνων κτίστηκαν μεγάλες επαύλεις. Μετά τον θάνατο του Γεωργακάκου, ο Δήμος το 1899 αποφάσισε στη θέση του μικρού ναού να ανεγερθεί ένας πολύ μεγαλύτερος και εντυπωσιακός ναός, σε βυζαντινό ρυθμό, ώστε να ξεχωρίζει στην κορυφή του λόφου.

Τα εγκαίνια έγιναν το Νοέμβριο του 1909, εννέα ολόκληρα χρόνια από τότε που άρχισε το κτίσιμο του, και αφού ο ναός πέρασε από διάφορες περιπέτειες και οικονομικές στενωπούς…

ΝΑΟΣ ΑΓΙΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ. Βρίσκεται στην πλατεία Κοραή και θεμελιώθηκε σε σχέδια του Ιωάννη Λαζαρίμου (την υπογραφή του οποίου φέρει το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και άλλα αξιόλογα κτίρια της πόλης), τον Ιούλιο του 1878.

Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους στον Πειραιά.

Το 1934 μέσα στην εκκλησία λειτούργησε το πρώτο διδακτήριο του Νυχτερινού Γυμνασίου της πόλης, ενώ έγινε ο καθεδρικός ναός του Πειραιά όταν καταστράφηκε η Αγία Τριάδα από τους βομβαρδισμούς του Ιανουαρίου του 1944.

ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΝΕΑΣ ΚΑΛΛΙΠΟΛΗΣ. Εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του 1940, στην περιοχή της Νέας Καλλίπολης και εδώ ασκούσε το 1946 τα ιερατικά του καθήκοντα ο μετέπειτα αρχιεπίσκοπος και πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Μακάριος.

Στην Αγία Παρασκευή, το αρχικό κτίσιμο της οποίας συνδέεται με πρόσφυγες που ήρθαν από την περιοχή της Βιθυνίας, στη θάλασσα του Μαρμαρά, ανήκει το παρεκκλήσι του Αγίου Σώζοντα, στην περιοχή της Πειραϊκής.

Αντικρίζει τη θάλασσα και βρίσκεται δίπλα στο γήπεδο του Πορφύρα.

Ο Άγιος Σώζων είναι ο προστάτης των ναυτικών από τη Λήμνο και γιορτάζει στις 7 Σεπτεμβρίου.

Οι προτάσεις μας για την πόλη του Πειραιά :

 

• ΦΡΑΟΥΛΑ – PASTERIA/CREPERIE
• BELUGA – BAR / RESTAURANT
• ΕΛΕΝΗ ΓΙΟΣΜΑ – ΖΩΓΡΑΦΟΣ
• ΑΜΜΟΣ – ΨΑΡΟΤΑΒΕΡΝΑ
• ΗΜΕΡΟΒΙΓΛΙ – ΨΑΡΟΤΑΒΕΡΝΑ
• ΔΙΑΣΗΜΟΣ – ΨΑΡΟΤΑΒΕΡΝΑ
• SALTY – CAFE/BAR/RESTAURANT
• ΕΛΛΑΔΙΚΟΝ – ΤΑΒΕΡΝΑ
• ΜΟΤΕ – CAFE
• ΑΡΓΥΡΩ – ΚΑΦΕΣ/ΓΛΥΚΟ/ΠΑΓΩΤΟ
• NOLA – CONCEPT RESTAURANT
• OKIO – ESPRESSO/WINE/COCKTAIL BAR
• KATAFYGIO – CAFE
• ΒΟΥΡΑΚΗΣ – ΚΟΣΜΗΜΑ
• BARBERITOS – ΚΟΥΡΕΙΟ
• KAROUSOS – ΚΟΥΡΕΙΟ
• DOHA – NIGHTCLUB
• FREDOPOLITAN – CAFE/RESTAURANT