Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος- Γεωστρτηγικός Αναλυτής
Ο πόλεμος του Πούτιν κατά της Ουκρανίας έχει μετατραπεί από μια αστραπιαία επίθεση πάνω στην οποία είχε σχεδιαστεί, ώστε να οδηγήσει στην πρωτεύουσα Κίεβο (αν όχι σε κατάληψη όλης της χώρας) σε έναν παρατεταμένο βίαιο πόλεμο φθοράς. Στο βορρά, η Ρωσία εφαρμόζει τακτικές πολιορκίας και περίσφιξης γύρω από το Κίεβο με τον άμεσο κίνδυνο της Ουκρανικής ήττας να έχει περάσει. Η Ρωσία έχει υιοθετήσει τη λεγόμενη τακτική του Γκρόζνι της Τσετσενίας των απαράδεκτων και αδιάκριτων επιθέσεων σε περιοχές αμάχων και σχεδόν πλήρους κατεδάφισης πόλεων.
Η παρακάτω αναφορά μου γίνεται με τα μέχρι στιγμής ισχύοντα και δεδομένα.
Στο νότο, η Ρωσία χρησιμοποιεί παρόμοιες τακτικές για να κατεδαφίσει τη Μαριούπολη και έχει σχεδόν ολοκληρώσει την ενίσχυση της χερσαίας γέφυρας από την Κριμαία στο Ντονμπάς. Η Ρωσία θα στραφεί λογικά στην Οδησσό και θα προσπαθήσει να δημιουργήσει μια χερσαία γέφυρα από την Κριμαία στην περιοχή της παράνομης και βρόμικης αποσχισθείσας Υπερδνειστερίας της Μολδαβίας. Μόλις επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, εκτιμάται ότι η Ρωσία (αν δεν υπάρξει κάποια ειρηνευτική συμφωνία) πιθανότατα θα ακολουθήσει έναν πόλεμο φθοράς, λιμοκτονώντας την Ουκρανία χωρίς να έχει συνέχεια προμήθειες, εμποδίζοντας την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα και τελικά προκαλώντας λιμό καθώς οι Ουκρανοί αγρότες δεν θα μπορούν να φροντίσουν τη συγκομιδή τους).
Ρωσική αεροπορία και αεράμυνα: Η Ρωσία δεν έχει ακόμη καταφέρει να παγιώσει την αεροπορική υπεροχή και υφίσταται τεράστιες απώλειες αεροσκαφών και ελικοπτέρων ως αποτέλεσμα. Η Ρωσική πολεμική αεροπορία ενίσχυσε αισθητά τις επιθέσεις με πυραύλους στα δυτικά της Ουκρανίας (Λβίβ-Λούτσκ κα) και πιθανότατα θα συνεχίσει να ενισχύει τις απειλές κατά του ανεφοδιασμού των Ουκρανικών δυνάμεων από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη με επιθέσεις κοντά στα Πολωνικά και Σλοβακικά σύνορα. Σύμφωνα με το Ουκρανικό υπουργείο άμυνας, η Ρωσία έχει χάσει τώρα ογδόντα ένα αεροπλάνα, ενενήντα πέντε ελικόπτερα και εννέα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα.
Αν και δεν μπορούν να επαληθευτούν ανεξάρτητα όλοι οι ισχυρισμοί για τη επιθετική δράση της Ουκρανίας, πολλές φωτογραφίες και βίντεο επιβεβαιώνουν τις απώλειες Ρωσικών αεροσκαφών. Ο μεγαλύτερος όγκος των απωλειών αεροσκαφών πιστεύεται ότι προέρχεται από πυραύλους εδάφους-αέρος (SAMs), συμπεριλαμβανομένων των κινητών S-300 μεγάλης εμβέλειας (γνωστός και ως SA-10) ως και από φορητά συστήματα αεράμυνας με πυραύλους ώμου (MANPADS) όπως ο πύραυλος Stinger που παρέχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ρωσία δεν έχει θέσει την εξάλειψη των κινητών SAM ως προτεραιότητα, ούτε έχει πιέσει για την πλήρη καταστροφή των Ουκρανικών μαχητικών αεροσκαφών. Τέλος, η Ρωσία δεν έχει τροποποιήσει τις τακτικές της επίγειας επίθεσης και πραγματοποιεί πολλές από τις επιθέσεις της σε χαμηλό ύψος, γεγονός που βάζει τα Ρωσικά αεροσκάφη στο φονικό στόχο των MANPADS. Συνολικά, αυτοί οι παράγοντες εμπόδισαν τη Ρωσία να εδραιώσει αεροπορική υπεροχή και να υποστηρίξει πλήρως μια δύναμη χερσαίας εισβολής.
Η Ρωσία εξακολουθεί να πραγματοποιεί περίπου διακόσιες εξόδους ημερησίως, αν και πολλές από αυτές τις αποστολές μάχης παραμένουν εκτός του Ουκρανικού εναέριου χώρου, ενώ η Ουκρανική πολεμική αεροπορία, η οποία έχει μειωθεί σε περίπου πενήντα έξι μαχητικά αεροσκάφη, πετά μόνο πέντε έως δέκα εξόδους ανά ημέρα.
Η Ρωσική αεροπορική επιδρομή στην εκπαιδευτική βάση Yavoriv.
Στις 13 Μαρτίου, η Ρωσία πραγματοποίησε αεροπορική επίθεση με πυραύλους κρουζ σε μια μεγάλη Ουκρανική βάση εκπαίδευσης (και ειρηνευτικών αποστολών) μόλις δέκα μίλια από τα Πολωνικά σύνορα. Η βάση έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα κράτη του ΝΑΤΟ για την εκπαίδευση των Ουκρανικών δυνάμεων στα πρότυπα των κρατών του ΝΑΤΟ (και στην οποία πριν έξι χρόνια ο υπογράφων έδινε διαλέξεις σε δεκάδες Ουκρανούς αξιωματικούς).
Μία μικρή δύναμη της Εθνοφρουράς της πολιτείας Φλόριντα (152 άτομα) εγκατέλειψε τη βάση εκπαίδευσης στις αρχές Φεβρουάριου πριν από την εισβολή της Ρωσίας και μετεγκαταστάθηκε στην μικρή Πολωνική πόλη Ρζεσζόβ. Το χτύπημα του Yavoriv έδειξε περιστασιακά την ικανότητα της Ρωσίας να χτυπήσει οποιονδήποτε στόχο στις μακρινές γωνιές της Ουκρανίας αλλά εκτιμάται ότι μεμονωμένα έγινε για να στείλει ένα σαφές μήνυμα στις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ ότι το Κρεμλίνο δεν θα δεχτεί περαιτέρω επέμβαση του ΝΑΤΟ. Αλλά οι επιθέσεις στην άκρη της δυτικής Ουκρανίας θα είναι πιο πολύ πυραυλικές και όχι διευρυμένες και αμιγώς αεροπορικές . Είναι απίθανο η Ρωσική πολεμική αεροπορία να είναι σε θέση μαζικά να χτυπήσει νηοπομπές ανεφοδιασμού και οι πύραυλοι που εκτοξεύονται από εκατοντάδες μίλια μακριά δεν θα μπορούν να πλήξουν κινητούς στόχους. Έτσι, η Ρωσία δεν έχει σχεδόν καμία δυνατότητα να αποτρέψει τον ανεφοδιασμό του Κιέβου.
Χερσαίες δυνάμεις
Καθώς η σύγκρουση μετεξελίσσεται σε πόλεμο φθοράς, η Ρωσία προσαρμόζει τη στρατηγική της και έχει καταλήξει σε τακτικές πολιορκίας για να ασκήσει πίεση. Η Μόσχα θα πλήττει όλο και περισσότερο εξωτερικό υλικό και υποστήριξη προσωπικού στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων των αποστολών ανθρωπιστικής βοήθειας. Επιπλέον, πιθανότατα θα αναπτύξει τα μέχρι στιγμής αποτυχημένα συστήματα επιμελητείας της για να διατηρήσει τις δυνάμεις της κατά τη διάρκεια ενός παρατεταμένου πολέμου. Η Ρωσία εφαρμόζει τακτικές πολιορκίας εναντίον 7-8 μεγάλων πόλεων για να αναγκάσει την Ουκρανία να συνθηκολογήσει.
Μέχρι στιγμής, η Ρωσία έχει επιδείξει ελάχιστη ανησυχία για τις μεγάλες απώλειες και καμία εκτίμηση για τις απώλειες που προκαλεί σε εχθρούς ή αμάχους (είναι παγκοσμίως γνωστή η Ρωσική αδιαφορία αναφορικά με θανάτους). Η Ρωσία δήλωσε πρόσφατα ότι οποιεσδήποτε αποστολές όπλων από τη Δύση είναι νόμιμοι στόχοι, μια δήλωση που πιθανότατα αποσκοπεί στο να πυροδοτήσει τους “φόβους” του ΝΑΤΟ για κλιμάκωση ως και να επιβραδύνει τα σχέδια για περαιτέρω αποστολές.
Η ηγεσία της Ουκρανίας αντιμετωπίζει τη Ρωσία με εντυπωσιακές στρατηγικές επικοινωνίες, με αποτέλεσμα την ταχεία επιτάχυνση της υλικής βοήθειας που θα βοηθήσει την Ουκρανία να επεκτείνει την ηρωική αντίστασή της.
Ναυτικές δυνάμεις
Οι Ρωσικές δυνάμεις συνεχίζουν να απολαμβάνουν μία σχετική “επιτυχία” στο νότο, όπου ενισχύονται από τη ναυτική υπεροχή τους στη Μαύρη Θάλασσα. Η Ρωσία θα συνεχίσει να επιτίθεται δυτικά κατά μήκος της ακτής για να ολοκληρώσει τη χερσαία γέφυρα από το Ντονμπάς. Εκτιμάται ότι η Οδησσός είναι ο επόμενος στόχος για τις Ρωσικές δυνάμεις. Ως το μεγαλύτερο λιμάνι της Ουκρανίας, αντιπροσωπεύει το 80 %του θαλάσσιου εμπορίου της χώρας και η απώλειά του θα καταστήσει την Ουκρανία περίκλειστη .Εκτιμάται ότι η πιθανότητα μιας Ρωσικής απόπειρας με αμφίβια επίθεση κατά της Οδησσού είναι όχι ιδιαίτερα υψηλή Οι Ρώσοι δεν έχουν εμπειρία μάχης με αμφίβιες επιχειρήσεις και δεν διαθέτουν τους “συνδέσμους” πλοίου προς ακτή για να εκτελέσουν αποτελεσματικά τέτοια έναντι μιας καλά αμυνόμενης θέσης. Ένα πιο πιθανό σενάριο είναι οι Ρώσοι πεζοναύτες να συνδράμουν στην χερσαία επίθεση που θα βρίσκεται σε εξέλιξη.
Η κακώς σχεδιασμένη και κακώς εκτελεσθείσα Ρωσική αεροπορική επίθεση στο αεροδρόμιο Antonov στις αρχές του πολέμου υπογράμμισε την ανοησία της προσπάθειας χρήσης ικανοτήτων που είναι ακατάλληλες για την τακτική πραγματικότητα στο έδαφος. Μια αμφίβια επιχείρηση εναντίον της Οδησσού θα ήταν ένα παρόμοιο λάθος, αλλά ακόμη πιο δαπανηρό.
Επίγειοι-επάκτιοι πύραυλοι κατά πλοίων. Το Norwegian Naval Strike Missile (NSM) είναι επί του παρόντος στο οπλοστάσιο της Νορβηγίας, της Πολωνίας ως και στις Ηνωμένες Πολιτείες και θα μπορούσε εύκολα να παραδοθεί στους Ουκρανούς από μία από αυτές τις χώρες. Το σύστημα είναι κινητό και έχει αυτονομία εκατό ναυτικών μιλίων. Η ανάπτυξη του NSM γύρω από την Οδησσό έχει τη δυνατότητα να σταματήσει την υποστήριξη του Ρωσικού ναυτικού για την επίθεση της Μόσχας στα νότια.
Το Νορβηγικό NSM μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εμποδίσει τη ναυτική υπεροχή των Ρώσων στη Μαύρη Θάλασσα και να αναιρέσει το πλεονέκτημα που τους έχει δώσει στον νότιο άξονα προέλασης τους. Το Πολωνικό Ναυτικό διαθέτει επί του παρόντος δύο παράκτιες συστοιχίες Πυραύλων Αντιπλοίικων, η κάθε μία με δώδεκα επίγεια NSMs. Αυτή είναι η ιδανική παραλλαγή του συστήματος που πρέπει να χρησιμοποιηθεί στην άμυνα της Οδησσού. (αλλά είναι άγνωστο αν υπάρχει χρόνος…) Εάν η Πολωνία είναι πρόθυμη να παράσχει πολλά NSM στην Ουκρανία, ο Πολωνικός στρατός θα μπορούσε να εκπαιδεύσει τους Ουκρανούς στο Γκνάνσκ.
Αν και ο άμεσος κίνδυνος κατάρρευσης της Ουκρανίας, ή ακόμα και του Κιέβου, έχει υποχωρήσει αισθητά η Ρωσία πολιορκεί ασφυκτικά τη χώρα, αποκόπτοντας την ουσιαστικά εντελώς από τον ναυτικό ανεφοδιασμό και μειώνοντας σημαντικά την ικανότητα ανεφοδιασμού από τον αέρα. Η Ρωσία φαίνεται τώρα έτοιμη να πιέσει την Ουκρανία να αποδεχτεί μειονεκτικούς όρους ειρήνης προκαλώντας φρικτές ζημιές και θύματα στον πληθυσμό των μεγάλων πόλεων της Ουκρανίας, στραγγαλίζοντας την οικονομία και την ικανότητά της για ανεφοδιασμό και ενδεχομένως προκαλώντας ανθρωπιστική καταστροφή διαταράσσοντας την εαρινή συγκομιδή αλλά η Ουκρανία αντέχει και το έχει αποδείξει.
Ενώ η δύναμη της Ρωσίας μειώνεται σε ολόκληρη την Ουκρανία, η Ρωσία εξακολουθεί να αποτελεί απειλή για τις μεγάλες πόλεις της Ουκρανίας. Η αποτυχία της Ρωσίας να εδραιώσει την αεροπορική υπεροχή στο βορρά θα την εμποδίσει να παρέχει την απαραίτητη αεροπορική υποστήριξη στις χερσαίες δυνάμεις της. Η Ρωσία έχει πλέον δεσμεύσει σχεδόν όλες τις δυνάμεις που έστειλε στο θέατρο, και τώρα φαίνεται ότι θα αξιοποιεί ξένους μαχητές για ενίσχυση. Στο νότο, η Ρωσία ήταν πιο επιτυχημένη, αλλά η επίθεση έχει επιβραδυνθεί αισθητά. Ενώ η Ρωσία έχει περικυκλώσει τη Μαριούπολη, το Κρεμλίνο δεν έχει ακόμη αποκτήσει τον έλεγχο της πόλης. Η Ρωσία θα συνεχίσει να στερεοποιεί τη χερσαία γέφυρα από την Κριμαία προς το Ντονμπάς.
Από τα ανατολικά, η Ρωσία αποτυγχάνει να πάρει τον έλεγχο του Μικολάιβ και έχει αργήσει στην επίθεσή της στην Οδησσό. Αυτό μας κάνει να πιστεύουμε ότι η ταχεία Ρωσική προέλαση κατά μήκος της ακτής της Μαύρης Θάλασσας έχει επεκτείνει την επιμελητεία της και, σε συνδυασμό με την σκληρότερη Ουκρανική αντίσταση, έχει σχεδόν σταματήσει την ορμή της Ρωσίας προς τα δυτικά. Η Ρωσία θα επιδιώξει να ειρηνεύσει το Mικολάεφ και να ωθήσει νοτιοδυτικά προς την Οδησσό. Αναμένουμε ότι η Ρωσία θα επιχειρήσει μια αμφίβια απόβαση πίσω από τις γραμμές του μετώπου και χωρίς αντίπαλο, με σκοπό να ενισχύσει και να ανεφοδιάσει τη δύναμη που στοχεύει στην Οδησσό. Μέχρι να ξεκινήσει αυτή η επίθεση, η Ρωσία θα συνεχίσει να στοχεύει την Οδησσό με αεροπορικά και ναυτικά πυρά, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις παράπλευρες ζημιές στην ιστορική πόλη.
Συμμαχική υποστήριξη και άλλες κινήσεις
Οι θαλάσσιοι οδοί ανεφοδιασμού προς την Ουκρανία παραμένουν εντελώς κλειστοί και ο εναέριος ανεφοδιασμός παραμένει αυστηρά περιορισμένος, αλλά οι οδοί ανεφοδιασμού στο έδαφος παραμένουν ανοιχτές (κυρίως μέσω Πολωνίας και Ρουμανίας). Αναμένουμε ότι η Ρωσία θα δώσει προτεραιότητα στην απαγόρευση του εξωτερικού ανεφοδιασμού στην Ουκρανία την επόμενη εβδομάδα, μεταξύ άλλων μέσω βομβαρδισμών από αέρα ως και πυροβολικό, ενέδρες και σαμποτάζ των σιδηροδρομικών γραμμών.
Τι εξοπλισμό χρειάζεται πραγματικά η Ουκρανία;
Εν μέσω της δημοσιοποίησης της συμφωνίας για την ανεπιτυχή (μέχρι σήμερα) αποστολή μαχητικών αεροσκαφών MiG-29 από την Πολωνία στην Ουκρανία, το επίκεντρο της μελλοντικής συνδρομής έχει επικεντρωθεί κυρίως στα αεροσκάφη. Με μόνο πενήντα έξι μαχητικά αεροσκάφη ακόμα διαθέσιμα, η Ουκρανική πολεμική αεροπορία θα επωφεληθεί σίγουρα από μια ενίσχυση μαχητικών αεροσκαφών για να αμφισβητήσει τη Ρωσική αεροπορική υπεροχή. Ωστόσο, δεν πιστεύω ότι τα μαχητικά αεροσκάφη είναι ο πιο κρίσιμος εξοπλισμός που χρειάζεται αυτή τη στιγμή ο Ουκρανικός στρατός. Εκτιμώ ότι τα επίγεια αμυντικά μέσα, οι αντιαεροπορικές δυνατότητες ως και τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα (UAV) θα είχαν πιο άμεσο και σημαντικό αντίκτυπο στη σύγκρουση από ότι περισσότερα μαχητικά. Εκτιμώ ότι αυτές οι τρεις κρίσιμες ανάγκες θα μπορούσαν να καλυφθούν από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το ΝΑΤΟ ή/και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η επιτυχία της Ουκρανίας στο να αρνηθεί την αεροπορική υπεροχή της Ρωσίας οφείλεται πολύ περισσότερο στα επίγεια αμυντικά μέσα παρά στα μαχητικά αεροσκάφη. Το Σοβιετικής κατασκευής S-300 SAM ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικό στον πόλεμο μέχρι στιγμής. Το κινητό σύστημα μεγάλης εμβέλειας συνεχίζει να προκαλεί απώλειες στη Ρωσική πολεμική αεροπορία τρεις προς τέσσερεις εβδομάδες μετά τη σύγκρουση. Τρία κράτη του ΝΑΤΟ—Βουλγαρία, Ελλάδα και Σλοβακία—χειρίζονται τους S-300. Η μεταφορά αυτών των συστημάτων, τα οποία οι Ουκρανικές δυνάμεις γνωρίζουν καλά, θα συμπλήρωνε τους MANPADS χαμηλού υψομέτρου όπως τα Stingers και θα παρείχε μια ισχυρή αντιαεροπορική ικανότητα που θα είχε πολύ πιο σημαντική επίδραση στην αποτροπή της Ρωσικής αεροπορικής υπεροχής από τα πρόσθετα MiG-29.
Η αποτυχία της Ρωσίας να αναπτύξει τοπική αεροπορική υπεροχή την εμπόδισε να αξιοποιήσει την αριθμητική και τεχνολογική υπεροχή της στον αέρα για να υποστηρίξει πλήρως την επίγεια εισβολή της. Η υπεροχή του θανάτου και της καταστροφής, ωστόσο, είναι από πυρά εδάφους όπως MLRS, πυροβολικό μεγάλου βεληνεκούς και όλμοι. Η αντεπίθεση βασίζεται στην ικανότητα εύρεσης ενός επίγειου συστήματος που πυροβολεί και στη συνέχεια γρήγορη επιστροφή ακριβών πυρών για να απενεργοποιήσετε ή να καταστρέψετε αυτό το σύστημα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρείχαν προηγουμένως ραντάρ αντιπυρός (γνωστά ως ραντάρ αντι-μπαταρίας) στην Ουκρανία, στέλνοντας δύο προηγμένα ραντάρ αντι-μπαταρίας AN/TPQ-30 στην Ουκρανία το 2019. Περισσότερα από αυτά τα ραντάρ, τα οποία η Ουκρανία γνωρίζει ήδη πώς να χειρίζεται , θα ήταν χρήσιμο για τον εντοπισμό των επίγειων συστημάτων της Ρωσίας που προκαλούν όλεθρο στις πόλεις της Ουκρανίας. Πολύ πριν από τη σύγκρουση, η Ουκρανία άρχισε να κατασκευάζει το δικό της MLRS, ένα παράγωγο του Σοβιετικού σχεδιασμού συστήματος BM-30 που οι Ουκρανοί αποκαλούν Vilkha-M, το οποίο είναι συμβατό με τα ραντάρ AN/TPQ-30 που έχουν ήδη παραδώσει οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Ουκρανία έδωσε στη δημοσιότητα δεκάδες βίντεο με το Τουρκικής κατασκευής TB2 Bayraktar να καταστρέφει μαζικά και επιτυχώς Ρωσικά τεθωρακισμένα οχήματα και συστήματα αεράμυνας. Το TB2 μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη συλλογή πληροφοριών πεδίου μάχης και την καταστροφή στόχων με κατευθυνόμενα όπλα ακριβείας. Ο υπουργός άμυνας της Ουκρανίας είπε αυτόν τον μήνα ότι η Τουρκία παρέδωσε περισσότερα Μπαϊρακτάρ στην Ουκρανία. Πρόσθετα TB2 θα βοηθήσουν να αμβλύνουν τη Ρωσική τεθωρακισμένη προέλαση στο βορρά και θα συνεχίσουν να προκαλούν σημαντικές απώλειες σε Ρωσικά τεθωρακισμένα οχήματα μάχης. Επίσης, υπήρξε μια ανεπιβεβαίωτη αναφορά το Σάββατο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν στείλει drones Switchblade-300 «kamikaze» στην Ουκρανία. Αν και η αναφορά ήταν χωρίς πηγή και μπορεί να μην είναι ακριβής, η ιδέα είναι σωστή. Η Ουκρανία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει εκατοντάδες καμικάζι ή drones αυτοκτονίας για να καταστρέψει τη Ρωσική δύναμη. Ο εφοδιασμός της Ουκρανίας με ένα μείγμα «υψηλού/χαμηλού» προηγμένων UAV και φονικών drones θα εξασφάλιζε ότι θα συνεχίσει να προκαλεί τεράστιες και μη βιώσιμες απώλειες στα Ρωσικά συστήματα θωράκισης και αεράμυνας. Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι θα στείλει επιπλέον εκατό «τακτικά» UAV στην Ουκρανία.
