Ο κύριος Θάνος Νιφόρος, Οικονομικός Αναλυτής και Σύμβουλος Στρατηγικών Επενδύσεων, μας παρουσιάζει τις απόψεις του για τις παγκόσμιες τάσεις που θα καθορίσουν την γεω–πολιτική, την οικονομία και τις επενδύσεις στην νέα δεκαετία 2020-2030, για τις αναπτυξιακές στρατηγικές που απαιτούνται για τη χρηματοδότηση της Ελληνικής επιχειρηματικότητας και για τη προσέλκυση επιχειρηματικών κεφαλαίων σε στρατηγικούς τομείς στην Ελλάδα.
Νοέμβριος, 2019
Μια δεκαετία κρίσης που άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια της φεύγει και μια νέα δεκαετία αναδύεται. Ποιες είναι οι απόψεις σας για τα θέματα που επηρέασαν η θα επηρεάσουν την πολιτική, την οικονομία, την κοινωνική ανισότητα, την τεχνολογία την κλιματική αλλαγή και αειφορία και πως αυτά θα κατευθύνουν τις επιλογές των επενδυτών διεθνώς.
Στην αρχή της νέας δεκαετίας 2020-2030, δύο αλληλένδετες τάσεις διαμορφώνουν την παγκόσμια πολιτική.
Πρώτον, οι λαϊκίστικές κυβερνήσεις οι οποίες εμποδίζουν την ευρωπαϊκή οικονομική ολοκλήρωση και στηρίζουν το μεγαλύτερο προστατευτισμό. Δεύτερον, ο κόσμος αντιμετωπίζει μια περίοδο παγκόσμιας εξισορρόπησης.
Η Κίνα σήμερα αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία και ανταγωνίζεται ανοιχτά με τις Ηνωμένες Πολιτείες για γεωπολιτική επιρροή στη περιοχή της καθώς επίσης για οικονομική και τεχνολογική κυριαρχία σε όλο τον κόσμο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία βρίσκετε μεταξύ των τεκτονικών πλακών των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας, υφίσταται πρόσθετη πίεση, καθώς αντιμετωπίζει τα προβλήματα και την αφομοίωση των μεταναστευτικών ροών και μια συνεχιζόμενη δημοσιονομική και τραπεζική κρίση η οποία την έχει οδηγήσει σε ύφεση η θα μπορούσαμε να πούμε σε μια αναιμική ανάπτυξη.
Πιστεύω ότι οι σχέσεις των ΗΠΑ και της Κίνας θα έχουν σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις κατά την προσεχή δεκαετία. Οι εντάσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας οφείλονται, εν μέρει, στην οικονομική άνοδο της Κίνας και στις διαφορές μεταξύ του αμερικανικού οικονομικού μοντέλου το οποίο λειτουργεί με τους κανόνες της αγοράς και του οικονομικού μοντέλου της Κίνας το οποίο βρίσκετε υπό την ηγεσία του κράτους, δηλαδή μια σοσιαλιστική οικονομία της αγοράς. Σύμφωνα µε τις εκτιμήσεις του ∆ιεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου, εφόσον οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις συνεχιστούν, κυρίως στον τραπεζικό τομέα και τις κρατικές επιχειρήσεις, η Κίνα µπορεί να διατηρήσει έναν ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 7-8% για τουλάχιστον µία δεκαετία ακόμη. Αυτό σημαίνει πως το ΑΕΠ της χώρας, βάσει αγοραστικής δύναμής, θα ξεπεράσει αυτό των ΗΠΑ αν και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα εξακολουθεί να είναι κατά πολύ μικρότερο.
Το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ αγωνίστηκαν να επιτύχουν μια συμφωνία για το Brexit, αλλά ο πολιτικός κίνδυνος από απώλειες συμμαχιών και η οικονομική αβεβαιότητα τόσο για το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και για τις ποιο ευάλωτες χώρες στο Brexit παραμένει. H άνοδος του ευρωσκεπτικισμού ενισχύεται και μαζί με αυτόν και οι ανησυχίες για τη απώλεια θέσεων εργασίας και για την ελεύθερη μετακίνηση πολιτών άλλων κρατών που ζουν και εργάζονται στη χώρα. Το Brexit συμβαίνει σε μια περίοδο κατά την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται υπό εσωτερικές πιέσεις, ενώ οι επικριτές της μεταναστευτικής και δημοσιονομικής πολιτικής συγκεντρώνουν υποστήριξη στο εσωτερικό του Κοινοβουλίου της ΕΕ. Μακροπρόθεσμα, το Brexit δεν θα είναι θετικό για το Ηνωμένο Βασίλειο ως επενδυτικός προορισμός αν και για πολλούς επενδυτές η αδύναμη στερλίνα για τα ακίνητα και το γεγονός ότι χαρακτηρίζετε ως μια μητρόπολη, ως μια «παγκόσμια πόλη», το καθιστά ελκυστικό και μπορεί να συγκρατήσει το ρεύμα φυγής εταιρειών προς άλλες χώρες.
Όσον αφορά στην γειτονιά μας και στη χώρα μας, τα ζητήματα στην Ιταλία και την Ελλάδα δεν είναι ανεπίλυτα και ειδικά για την Ελλάδα η νέα κεντροδεξιά κυβέρνηση διαθέτει μία φιλόδοξη, μεταρρυθμιστική ατζέντα με προτεραιότητα την ανάπτυξη και τις επενδύσεις. Ωστόσο είμαι αρκετά απαισιόδοξος λαμβάνοντας υπόψη το ενδεχόμενο να επιστρέψει η ισλαμική τρομοκρατία καθώς επίσης η διαχείριση του μεταναστευτικού αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση λόγω του ότι βιώνουμε μια γηράσκουσα Ευρώπη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αυτές τις εποχές που ζούμε, όπου οι τάσεις διαίρεσης επικρατούν, ένα μεγάλο ποσοστό επενδυτών εκτιμούν ότι η παγκόσμια οικονομία θα εισέλθει σε μια περίοδο ύφεσης στην αρχή της επόμενης νέας δεκαετίας. Είναι χαρακτηριστική η διαπίστωση, ότι οι επενδυτές στην ναυτιλία η οποία κινεί παγκοσμίως το εμπόριο και που λόγω της φύσης του κλάδου έχει επιτευχθεί η παγκοσμιοποίηση, ανησυχούν για τις γεωπολιτικές εντάσεις και για τον κίνδυνο συγκρούσεων ανά τον κόσμο αναγνωρίζοντας ότι οι εμπορικοί πόλεμοι δημιουργούν «ευκαιριακές» δραστηριότητες.
Ωστόσο, στην νέα αυτή δεκαετία, η αυξημένη κοινωνική ευαισθητοποίηση σχετικά με τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές προκλήσεις θα ωθήσει τους επενδυτές παγκοσμίως αλλά και στην χώρα μας να επενδύσουν με όρους βιώσιμης ανάπτυξης.
Πριν αναφερθώ στις περιβαλλοντικές προκλήσεις και στις οικονομικά και κοινωνικά βιώσιμες επενδύσεις, θα πρέπει να αναφερθούμε στο γεγονός ότι η βιωσιμότητα των επενδύσεων εξαρτάται και από το περιορισμό των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων οι οποίες κατά τις τελευταίες δεκαετίες τις έχουμε βιώσει λόγω των πρωτοφανών επιπέδων οικονομικής ανάπτυξης και τεχνολογικών αλλαγών με κοινωνικοοικονομικές διαιρέσεις μεταξύ των χωρών και των ανθρώπων.
Συνεπώς, η έννοια της βιωσιμότητας στην επενδυτική κουλτούρα έχει και έναν επιπλέον ρόλο με το να συμβάλει στην άμβλυνση των οικονομικών ανισοτήτων και σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφέρω ότι οι γυναίκες θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο δεδομένου ότι ήταν ο ελάχιστα χρησιμοποιούμενος πόρος απασχόλησης στο εργατικό δυναμικό.
Επίσης, αξίζει να προβληματιστούμε για το ποιος είναι ο ρόλος της κυκλικής οικονομίας και της βιώσιμης ανάπτυξης στο νέο επενδυτικό περιβάλλον και πως μπορεί να επωφεληθεί η βιομηχανία και μεταποίηση και για το γεγονός ότι θα χαθούνε θέσεις εργασίας αλλά θα δημιουργηθούνε νέες με την επαγγελματική και ακαδημαϊκή εκπαίδευση να έχει ένα σημαντικό ρόλο για τις επόμενες γενιές. Για να εξασφαλιστεί η βιώσιμη ανάπτυξη στην ΕΕ, είναι σαφές ότι το γραμμικό μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης στο οποίο βασιστήκαμε κατά το παρελθόν δεν είναι πλέον κατάλληλο για τις σημερινές ανάγκες των σύγχρονων κοινωνιών σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Το μοντέλο «λήψης-κατασκευής-απόρριψης» είναι πεπερασμένο και οφείλουμε να εφαρμόσουμε για τις επόμενες γενιές περιβαλλοντικά και οικονομικά βιώσιμο τρόπο χρήσης τους.
Όσον αφορά τη κλιματική αλλαγή, η πλειοψηφία των επενδυτικών χαρτοφυλακίων θεωρεί ότι η αλλαγή του κλίματος αποτελεί βασική απειλή για τον κόσμο και συμφωνεί με τον πρωταρχικό χαρακτήρα αυτής της απειλής. Η μείωση του επιπέδου των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε ολόκληρο τον πλανήτη θα απαιτήσει σημαντικές οικονομικές και τεχνολογικές αλλαγές και η πράσινη ενέργεια θα ξεπεράσει τα ορυκτά καύσιμα στο μέλλον. Παρόλο που ένας από τους σημαντικότερους τομείς για βιώσιμες επενδύσεις είναι η πράσινη τεχνολογία, υπάρχουν ανεπαρκείς ευκαιρίες για επενδύσεις στις αναδυόμενες αγορές, αλλά σημαντικές στην Ευρώπη ως αποτέλεσμα μιας ιστορίας γενναιόδωρων επιδοτήσεων που συμβάλανε στο αποτέλεσμα αυτό.
Είναι χαρακτηριστική η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας στη ναυτιλία, η οποία ουσιαστικά επηρέασε το κλάδο με το να «αποτρέπει» την όποια παραγγελία νεότευκτων πλοίων καθότι οι εξελίξεις στην εξοικονόμηση καυσίμων, επικοινωνίας, αειφόρου λειτουργία τους ως αποτέλεσμα χρήσης νέων τεχνολογιών καθιστά αναγκαία τη προσαρμογή τους σε νέα δεδομένα. Με 4.000 και πλέον εμπορικά πλοία, που αντιστοιχούν στο 21% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου και στο 53% του στόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ελληνική ναυτιλία σήμερα συμμετέχει ενεργά στην επίτευξη των 17 παγκόσμιων στόχων για τη βιώσιμη ανάπτυξη με χρονικό ορίζοντα το 2030.
Μια σημαντική παρατήρηση που θα ήθελα να κάνω σε αυτό το σημείο είναι ότι δεν χρειαζόμαστε μόνο νέες επενδύσεις σε εναλλακτικές πηγές παραγωγής αειφόρου ενέργειας αλλά και αποτελεσματικότερη διαχείριση αυτών των πηγών από τα σημεία παραγωγής και στη μεταφορά στο δίκτυο έως και το σημείο της κατανάλωσης της ενέργειας με στόχο την εξοικονόμηση της. Η ενεργειακή αναβάθμιση και διαχείριση των σημείων κατανάλωσης της παραγόμενης ενέργειας θα συμβάλει σημαντικά στην οικονομία με τεράστια οφέλη για επενδυτές και καταναλωτές διαγενεακά.
Ολοκληρώνοντας στην ερώτηση σας, υπάρχουν τρείς πυλώνες που περιγράφουν το μέλλον, δηλαδή τα επόμενα 30 χρόνια: α)προηγμένες τεχνικές τεχνητής νοημοσύνης όπως η μηχανική μάθησης, και β) η τεχνολογία blockchain και γ) οι πηγές ενέργειας και οι χρήσεις της όπως η ηλεκτροκίνηση και τα αξιόπιστα μέσα αποθήκευσης.
Όλα αυτά είναι αρκετά καινούργια και όλοι εργάζονται σε αυτά ή αρχίζουν να επενδύουν σε αυτά. Μπορούμε να αισθανθούμε τις αλλαγές στο επενδυτικό κλίμα, σχεδόν όπως αισθανόμασταν στη δεκαετία του 1990 με το Διαδίκτυο ή στη δεκαετία του 2000 με τα smart phones. Επίσης, μπορούμε να πραγματοποιήσουμε ένα αρκετά μεγάλο αριθμό εργασιών από μακριά σήμερα με παράδειγμα ότι και η εργασία μπορεί να πραγματοποιηθεί και από το σπίτι μας η ακόμα και από το κινητό μας. Η τεχνολογία Blockchain θα αλλάξει θεμελιωδώς τον τρόπο με τον οποίο επενδύουμε στο μέλλον. Η τεχνητή νοημοσύνη θα είναι η επόμενη μεγαλύτερη επαναστατική δύναμη που θα οδηγήσει τις επιχειρήσεις σε επίπεδα όπου θα γνωρίζουμε τα πράγματα πολύ πιο γρήγορα και να προβλέψουμε γεγονότα σε τομείς όπως η φροντίδα της υγείας αλλά και στη τεχνολογία τροφίμων.
Η τεχνολογία αλλάζει δραματικά τον τρόπο διαχείρισης των πόρων λειτουργίας των επιχειρήσεων και των επενδυτών και για το που θα τοποθετήσουν τα κεφάλαια τους ως αποτέλεσμα της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Ο κόσμος γίνεται πιο εικονικός και οι μεγάλες ταχύτητες και η συμπύκνωση του χώρου λειτουργίας θα είναι η βάση που θα μας επηρεάσει οικονομικά, επενδυτικά και κοινωνικά.
Με τον οικονομικό δείκτη του ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου να έχει γυρίσει σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα πίσω στο χρόνο, λόγω της τεράστιας από–επένδυσης και υπερ–φορολόγησης, τι απαιτείται για την ελληνική οικονομία έτσι ώστε να εισέλθει σε τροχιά ανάπτυξης στην επόμενη δεκαετία.
Πριν σας απαντήσω στην ερώτηση σας θα ήθελα να σας προβληματίσω.
Τι θα κάνατε αν κάποια στιγμή οι τραπεζικές εταιρίες θα σας ανακοινώσουν ότι θα σας χρεώσουν 1.000 Ευρώ η 1% το έτος επί των μετρητών σας που θα διακρατούσατε πάνω από ένα χρονικό διάστημα ή άνω ενός ποσού.; Είναι εφικτό πιστεύετε να κάνετε αίτηση στεγαστικού δάνειου και στην ουσία να αποπληρώνετε μόνο το κεφάλαιο και ίσως και λιγότερο από αυτό;
Μια δανέζικη τράπεζα το 2019 άρχισε να χρεώνει ετησιόποιημένο αρνητικό επιτόκιο μισής μονάδας (-0,5%). Στην ουσία η τράπεζα πληρώνει τον δανειολήπτη να πάρει δάνειο από τη τράπεζα σήμερα για να μη υπο-απασχολούνται κεφάλαια στον ισολογισμό της και εδώ έχουμε τη προοπτική ο δανειζόμενος να πληρώσει στο μέλλον λιγότερα και από ότι έχει δανειστεί. Από τη πλευρά των καταθέσεων, είναι χαρακτηριστικό ότι και η Unicredit σχεδιάζει να χρεώνει αρνητικά επιτόκια στους πελάτες της από το 2020, για καταθέσεις από 100 χιλιάδες Ευρώ και άνω.
Είναι γεγονός ότι τα ρευστά διαθέσιμα δεν αποτελούν παραγωγική τοποθέτηση για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Σήμερα βιώνουμε ένα περιβάλλον αρνητικών επιτοκίων στην Ευρώπη, ένα γεγονός το οποίο ενδεχομένως να διατηρηθεί για αρκετά χρόνια, ως αποτέλεσμα των πολιτικών ποσοτικής χαλάρωσης που οδήγησε μαζί με τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα και στην ιστορική πτώση των ελληνικών επιτοκίων που τα καθιστά ελκυστικά, αν και δεν είναι ακόμα βαθμολογημένα σε επενδυτική βαθμίδα.
Με την εικόνα όμως της διεθνούς επιβράδυνσης και με την οικονομία της ευρωζώνης να παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αδυναμία λόγω των δικών της διαρθρωτικών προβλημάτων αλλά και διότι είναι ποιο εξωστρεφής και άρα επηρεάζεται περισσότερο, υποδηλώνει ότι δύσκολα θα ξεφύγει από την περιοχή του 1% ανάπτυξη τουλάχιστον στο μεσομακροπρόθεσμο διάστημα και το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: η χώρα μας είναι σε θέση να διαφοροποιηθεί από την εικόνα αυτή με πάνω από τις μισές της εξαγωγές τις σε προϊόντα και υπηρεσίες να κατευθύνονται προς την Ευρώπη;
Θέλω να πιστεύω ότι η χρονική διάρκεια αρνητικών επιτοκίων θα έχει συγκεκριμένη στόχευση. Με απλά λόγια το ρευστό πρέπει να αρχίσει να «κινείται». Η Ευρωπαϊκή αλλά και κυρίως στην Ελληνική οικονομία χρειάζεται πολύ ρευστό να εισρεύσει και το οποίο πρέπει να οδηγηθεί προς τη κατανάλωση και στις επενδύσεις, δηλαδή να κατευθυνθεί στη πραγματική οικονομία και σύντομα διότι όπως είπε και ο διάσημος Βρετανός οικονομολόγος John Maynard Keynes «Μακροχρόνια θα είμαστε όλοι νεκροί».
Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να αναφέρω, ότι η άντληση των απαραίτητων κεφαλαίων για τη μετάβαση σε ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο, εν μέσω α) διαδικασίας απομόχλευσης των επιχειρήσεων, β) της χρονικής διάρκειας που απαιτείται για τη πλήρη διευθέτηση και διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και γ) προτεραιοτήτων των τραπεζών ως προς τα στοιχεία του ενεργητικού τους και την κεφαλαιακή τους επάρκεια, απαιτούν εναλλακτικές ως προς τον τραπεζικό δανεισμό μορφές χρηματοδότησης οποίες πρέπει να αναζητηθούν και αναπτυχθούν. Τούτων δεδομένων, η χρηματοδότηση μέσω της εγχώριας χρηματιστηριακής αγοράς κεφαλαίων μπορεί να αξιοποιηθεί σε μεγαλύτερο βαθμό, τόσο ως προς τη διοχέτευση αποταμιεύσεων σε επιχειρηματικές επενδύσεις, όσο και ως προς την προσέλκυση επενδυτικών πόρων από το εξωτερικό.
Επομένως, οι επιλογές άντλησης κεφαλαίων που προσφέρουν οι χρηματιστηριακές αγορές πρέπει να αναδειχθούν στην Ελλάδα και να αναπτυχθούν περαιτέρω. Ειδικά σε ότι αφορά τη χρηματοδότηση νέων επιχειρήσεων μέσω της χρηματιστηριακής αγοράς, έχουν διαμορφωθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και εγχώριος, νέα εργαλεία χρηματοδότησης ΜμΕ. Ενδεικτικά, σε αυτά τα εργαλεία περιλαμβάνονται τα εισηγμένα ταμεία που επενδύουν σε ιδιωτικά κεφάλαια μη εισηγμένων επιχειρήσεων (listed private equities).
Μέσω αυτού και άλλων παρόμοιων χρηματοδοτικών εργαλείων, αξιοποιούνται οικονομίες κλίμακας προκειμένου να ξεπεραστούν τα εμπόδια πρόσβασης στις χρηματιστηριακές αγορές που αντιμετωπίζουν οι μικρότερες επιχειρήσεις. Λύσεις αυτού του τύπου μπορούν να είναι ιδιαίτερα χρήσιμες στην περίπτωση της Ελλάδας, στην οποία το ποσοστό μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων είναι πολύ υψηλότερο από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και σε κλάδους με ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, όπως ο τουρισμός και ο μεταποιητικός και αγροδιατροφικός τομέας.
Επίσης, πρέπει να στηρίξουμε τον κλάδο της ελληνικής ναυτιλίας ως σημαντικό οικονομικό πυλώνας της ελληνικής κοινωνίας και τα καίρια θέματα της ναυτιλιακής πολιτικής με ξεκάθαρο όραμα και στόχους διότι α) ο εφοπλισμός προσφέρει υψηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας β) η ναυτιλιακή βιομηχανία και ειδικά η πλοιοκτησία δεν επιδοτείται και γ) έχει απόλυτη ανάγκη ενός μακροχρόνιου σταθερού θεσμικού πλαισίου και ενός σταθερού φορολογικού καθεστώτος καθότι η ναυτιλιακή επιχειρηματικότητα αφορά διεθνείς δραστηριότητες.
Τι απαιτείται από την χώρα μας για να αποτελέσει πόλο έλξης διεθνών επενδυτικών κεφαλαίων και για να επαναπατριστούν τα κεφάλαια που φύγανε από το τραπεζικό σύστημα προς το εξωτερικό.
Για τους επενδυτές, η κυβερνητική σταθερότητα και η συμπαγής νομοθεσία στην αδειοδότηση, στη φορολογία και στις ασφαλιστικές εισφορές με «θεσμική μνήμη», στη γεωγραφική περιοχή που θέλουν να επενδύσουν, σημαίνει τη διαφορά μεταξύ του κέρδους και της ζημίας, συνεπώς και στην απόφαση για το αν ο επενδυτής θα επιλέξει τη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή για την επένδυσή του. Αν υπάρχει η σταθερότητα, ή τουλάχιστον η ευλόγως προσδοκώμενη σταθερότητα, οι επενδυτές μπορούν να σχεδιάσουν τη μελλοντική εξέλιξη της επένδυσής τους απερίσπαστοι.
Πάντα αναφέρομαι στο γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται σαφώς -και δεν χωράει ουδεμία αμφισβήτηση- στον διεθνή επενδυτικό χάρτη και αυτό αποδεικνύεται τόσο: α) από την ψήφο εμπιστοσύνης που δίνουν τα διεθνή επενδυτικά κεφάλαια, τα οποία παρακολουθούν στενά τη μακροοικονομική σταθερότητα και τοποθετούνται σταδιακά και β) από το γεγονός ότι θεωρούν τη χώρα ελκυστική λόγω του τεράστιου συγκριτικού της πλεονεκτήματος που είναι το φυσικό της περιβάλλον και η πολιτιστική της κληρονομία, αλλά και ως έναν σημαντικό κόμβο για επενδύσεις με σημαντικό χώρο ανάπτυξης σε μία σειρά οικονομικών κλάδων, όπως οι μεταφορές, τα δίκτυα και η ψηφιακή οικονομία, το διαμετακομιστικό εμπόριο, η παραδοσιακή αλλά και η εναλλακτική ενέργεια, η ενεργειακή αναβάθμιση του δικτύου ενέργειας από την παραγωγή έως τη κατανάλωση, η κυκλική οικονομία, η αγροτική παραγωγή και μεταποίηση καθώς και ο τουρισμός και η αξιοποίηση ακινήτων.
Ωστόσο, η φορολογία των επιχειρήσεων παίζει καθοριστικό ρόλο στις λήψεις επενδυτικών αποφάσεων και, ως εκ τούτου, είναι πολύτιμο αναπτυξιακό εργαλείο. Άλλωστε, με την οριστικοποίηση του φορολογικού συντελεστή, η μειωμένη φορολογία μπορεί, μετά τη σχετική περίοδο μετάβασης, να αποδώσει μεγαλύτερα φορολογικά έσοδα, αφού η μείωση του συντελεστή φορολογίας μπορεί να οδηγήσει σε ποσοτική και ποιοτική αύξηση της φορολογικής βάσης.
Επίσης, η διεύρυνση του πεδίου χορήγησης του καθεστώτος της Χρυσής Βίζας σε πολίτες τρίτων χωρών και σε άυλες επενδύσεις (μετοχές, ομόλογα, προθεσμιακές καταθέσεις) με υψηλότερο ύψος κεφαλαίων από το ελάχιστο των 250 χλδ Ευρώ θα ενισχύσει σε βάθος χρόνου τις άμεσες και έμμεσες ξένες επενδύσεις μέσω του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών και την Ελληνική αγορά ομολόγων αλλά και τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου σε νέες επιχειρήσεις αλλά και σε υφιστάμενες οι οποίες αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας και ανάπτυξης.
Σχετικά με τις μεγάλες επενδυτικές ευκαιρίες για τη βιομηχανία σήμερα στη χώρα μας είναι η επένδυση στη βιομηχανία της γνώσης και στη δύναμη της τεχνολογίας που έχει τη δύναμη να μεταμορφώσει τη χώρα σε ένα διεθνές κέντρο έρευνας και ανάπτυξης και να αυξήσει τη προστιθέμενη αξία των βιομηχανικών προϊόντων εκτός της στρατηγικής της γεωγραφικής και γεωπολιτική της θέσης για επενδύσεις σε δίκτυα μεταφορών και ενέργειας.
Η βιομηχανία είναι η καρδιά της οικονομίας και η κυκλική οικονομία μέσω της έρευνας και καινοτομίας είναι μια μεγάλη ευκαιρία βιώσιμης ανάπτυξης και μετασχηματισμού της, θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της διαχρονικά, σε περισσότερες εξαγωγές, πολλές, καλές και σταθερές δουλειές και δημιουργώντας επιχειρηματικές ευκαιρίες που θα προσελκύσουν και την ιδιωτική χρηματοδότηση.
Οι ελληνικές ΜμΕ παρουσιάζουν σημαντικό κενό εξωστρέφειας συγκριτικά με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, καθώς εξάγουν μόλις το 11% των πωλήσεών τους (έναντι 18% κ.μ.ο. στην ΕΕ) με τους «στρατηγικούς εξαγωγείς» να αποτελούν το 12% των ΜμΕ (καλύπτοντας το 21% των πωλήσεων του τομέα). Οι στρατηγικοί αυτοί εξαγωγείς, χαρακτηρίζονται από το γεγονός ότι έχουν διαχρονικά ως στρατηγική τους προτεραιότητα την κατάκτηση μεριδίων στις αγορές του εξωτερικού, ισχυρή στόχευση στην αποτελεσματική διαχείριση κόστους και στην υιοθέτηση συσκευασίας υψηλής ανταγωνιστικότητας λόγω υψηλών επενδύσεων σε marketing του ελληνικού brand στο εξωτερικό μέσα από καλής ποιότητας διαφοροποιημένα προϊόντα στη σωστή τιμή και η ανάπτυξη νέων, διαφοροποιημένων βιομηχανικών προϊόντων μέσα από συνεργασίες με πανεπιστήμια και άλλες εταιρίες.
Συνεπώς, οι Ελληνικές παραγωγικές εξαγωγικές επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση του διεθνούς ανταγωνισμού σε αναπτυγμένες αγορές Δυτικής Ευρώπης και Αμερικής όπου επιτυγχάνονται υψηλότερα περιθώρια κέρδους, χρειάζονται ειδικές πολιτικές στήριξης που θα αφορούν την μείωση φορολογικών-ασφαλιστικών βαρών, πρόσβαση τους σε χρηματοδοτικά εργαλεία τύπου ΕΚΕΣ αποκλειστικά για την χρηματοδότηση των εισαγωγών-εξαγωγών (Trade Finance Private Equity) και να αξιοποιηθούν και με επιπλέον ενίσχυση τα εργαλεία και η δομή του ΟΑΕΠ.
Αν λάβουμε υπόψιν και τις συνθήκες και τις ιδιαιτερότητες του πρωτογενούς τομέα (δυσκολία εξασφάλισης εγγυήσεων, υψηλές επισφάλειες, δέσμευση παγίων σε υποθήκες, κλείσιμο της ΑΤΕ και πολλών συνεταιριστικών τραπεζών κ.λπ.), το υφιστάμενο χρηματοπιστωτικό σύστημα για τη χρηματοδότηση και διασφάλιση ρευστότητας προϋποθέτει αναθεώρηση με την παροχή κινήτρων και την ενεργοποίηση κατάλληλων χρηματοδοτικών μέσων και εργαλείων.
Το φαινόμενο του Brain Drain αλλά και της υπογεννητικότητας αποτελούν δυο σημαντικά κοινωνικά ζητήματα για την χώρα μας. Τι εκτιμάται ότι απαιτείται από την πλευρά των ελληνικών κυβερνήσεων για να αναχαιτιστούν.
Έχει περάσει σχεδόν μια δεκαετία από το σχόλιο/πρόβλεψη που έκανα τον Μάϊο του 2010, στις αρχές της κρίσης, στο Fox News και στον δημοσιογράφο Greg Palkot, για τη μεγάλη τάση φυγής των νέων αλλά και των οικογενειών, ανεξαρτήτου μορφωτικού επιπέδου, για τη μαζική μετανάστευση λόγω των κοινωνικών συνεπειών της εσωτερικής υποτίμησης και της εργασιακής ανασφάλειας. Γεγονότα που είχαν ως αποτέλεσμα το Brain Drain, αλλά και στην εξέλιξη στο δείκτη γεννήσεων σε σχέση με τους θανάτους. Η εξέλιξη αυτή αν τη δούμε με προβολή στο μέλλον και δεν αναχαιτιστεί αφορά μια μεγάλη απειλή για την χώρα. Προσωπικά εκτιμώ ότι το κύμα φυγής των νέων και ταλαντούχων Ελλήνων αναμένεται να συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια και μάλιστα σε εντονότερους ρυθμούς από το αντίστροφο κύμα επιστροφής γεγονός που δεν σχετίζεται μόνο με τη δημόσια οικονομία, την ανεργία και τη διαφθορά αλλά και με τον εκσυγχρονισμό των εργοδοτών σε διαδικασίες διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού.
Ωστόσο υπάρχει και η εξαίρεση στο κανόνα με παράδειγμα την εγχώρια βιομηχανία φαρμάκου, οι επιχειρήσεις και οι άνθρωποί της, επένδυσαν στην παραγωγή, επένδυσαν και σε R&D, αύξησαν την εγχώρια παραγωγή, τις ελληνικές εξαγωγές, την υποκατάσταση εισαγωγών, διατηρώντας και προσθέτοντας θέσεις εργασίας μορφωμένου ανθρώπινου δυναμικού, μειώνοντας το δυνητικό brain drain.
O Θάνος Νιφόρος έχει διατελέσει στέλεχος επενδυτικής τραπεζικής στην ΕΤΕΒΑ και εργαστεί για χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και επενδυτικά γραφεία στην Αθήνα και Νέα Υόρκη, ως οικονομικός αναλυτής και στέλεχος επενδυτικής τραπεζικής. Έχει διατελέσει συνεργάτης της αμερικανικής αναπτυξιακής τράπεζας Overseas Private Investment Corporation με έδρα τη Ουάσιγκτον, συνεργάτης των Ηνωμένων Εθνών για την υποστήριξη των Αρχών για τις Υπεύθυνες Επενδύσεις, επενδυτικός σύμβουλος Υπουργών και Βουλευτών με αντικείμενο την προσέλκυση επενδύσεων και είναι συνεργάτης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου καθώς και στη Συμβουλευτική Επιτροπή του Forum Eλληνικής Καινοτομίας & Στρατηγικής.
