Δρ Αθανασίου Ε.Δρούγου
Γεωστρατηγικού Αναλυτή – Διεθνολόγου – Ειδικού σε θέματα παγκόσμιας ασφάλειας – Ασύμμετρων / Υβριδικών απειλών
Η υβριδική επιχείρηση των Τούρκων στον Έβρο, προκάλεσε τακτικό αιφνιδιασμό;
Η Αθήνα πάντοτε έδινε μεγαλύτερη βαρύτητα-και είναι λογικό – στις σαρωτικές και ορατές απειλές από την Άγκυρα στον αεροναυτικό χώρο του Αιγαίου. Οι ενέργειες των Τούρκων στην Θράκη ήσαν κυρίως επικεντρωμένες στην επικρατούσα κατάσταση στον χώρο της Μουσουλμανικής μειονότητας. Η ‘οπλοποίηση’ του μεταναστευτικού στην περιοχή της Ανατολικής Θράκης από πλευράς Ερντογάν στην μορφή που έχει λάβει στην Παρέβριο περιοχή ήταν δύσκολο να προβλεφθεί, αλλά η χώρα μας δεν είχε επί χρόνια αντιληφθεί και αναλύσει ασύμμετρες, μη-γραμμικές, μη-συμβατικές ως και υβριδικές απειλές, με αποτέλεσμα να υστερεί στην προετοιμασία, ανάλυση, αποτροπή και αντιμετώπισή τους. Οι υβριδικές ενέργειες διαχρονικά υπήρχαν και θα υπάρχουν, απλά έχουν ενταχθεί σε αυτές οι νέες τεχνολογίες κα. Η Αθήνα και οι Ένοπλες Δυνάμεις μας πάντοτε κινούνταν και σκέφτονταν συμβατικά. Μετά τα μεγατρομοκρατικά χτυπήματα της 9/11 δειλά έγιναν ορισμένα βήματα, αλλά και πάλι δεν υπάρχει εμβάθυνση. Πολλοί επίσης κάνουν λόγο για υβριδικό πόλεμο και ασύμμετρες ενέργειες του αντιπάλου, χωρίς να γνωρίζουν τι ακριβώς σημαίνουν οι συγκεκριμένοι όροι. Από το 1998 σε πάρα πολλές διαλέξεις μου σε πολλές χώρες έχω μιλήσει για υβριδικές επιχειρήσεις, ‘οπλοποίηση’ μεταναστευτικών ρευμάτων, χρήση όπλων μαζικής καταστροφής, κα, στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, και όχι μόνο. Πάντως την συγκεκριμένη ενέργεια της Άγκυρας δεν την είχαμε προβλέψει ως σενάριο και αιφνιδιαστήκαμε. Η άρον άρον αποστολή στρατιωτικών δυνάμεων από εφεδρικούς σχηματισμούς από το Πολύκαστρο, από το Λιτόχωρο, από την Άσσηρο ως και από άλλες περιοχές στον Έβρο, σε συνδυασμό με αστυνομικό – πυροσβεστικές μονάδες απέδειξε ότι ούτε ως ενδεχόμενο σενάριο το είχαμε προβλέψει. Επειδή έχω ασχοληθεί πολύ – ειδικά με τις πολλές επισκέψεις μου στην Ουκρανία – με τις υβριδικές απειλές και τις δόλιες ενέργειες στην Κριμαία – Ντονμπάς των Πούτιν – Γκεράσιμωφ – Κονοβάλωφ, εκτιμώ ότι θα πρέπει να επενδύσουμε πολύ στην αντιμετώπιση τέτοιων ενεργειών, δεδομένου ότι η Τουρκία έχει πάρει μηνύματα, ιδέες και μεθόδους να ουσιαστικοποιεί συγκεκριμένα σχέδια ‘πολιτικού πολέμου’, ειδικά από τους Ρώσους τα τελευταία 3-4 χρόνια.
Γιατί για τις Ένοπλες Δυνάμεις ο υβριδικός πόλεμος είναι εφιαλτικός;
Πρώτα από όλα οι ασύμμετρες και υβριδικές επιχειρήσεις είναι μη-γραμμικές ύπουλες, πολυδιάστατες και έχουν επιπτώσεις πολιτικές – κοινωνικές – οικονομικές – πολιτιστικές – στρατιωτικές και ειδικής φύσης. Μία τέτοια ενέργεια υποστηρίζεται πάντοτε από ψυχολογικές και πληροφοριακές / παραπληροφορικές – προπαγανδιστικές επιχειρήσεις 4ης γενιάς. Στην εποχή μας ενισχύεται ακόμα περισσότερο από ενέργειες επιθετικού χαρακτήρα στο διαδίκτυο, κυβερνοπόλεμο ως και ‘οπλοποίηση’ των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης. Συνεπώς επειδή πολλές φορές ο εχθρός είναι αόρατος και χρησιμοποιούντα μη-συμβατικές ως και μη-γραμμικές μέθοδοι, για τις κυρίως συμβατικού επιπέδου Ένοππλες Δυνάμεις τα πράγματα δυσκολέυουν. Στην εποχή μας οι Ρώσοι, οι Κινέζοι, οι Ιρανοί, οι Βορειοκορεάτες αλλά και μη -κρατικές οντότητες έχουν ‘επαναστατικοποιήσει’ αυτές τις επιλογές σε βάρος συμβατικά προσανατολισμένων κρατών. Πχ η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, οι Σιιτικές οργανώσεις στο Ιράκ, οι Χούθις στην Υεμένη, η Χαμάς στην Γάζα, η Αλ Κάεντα στην διασυνοριακή περιοχή Αφγανιστάν – Πακιστάν έιχαν και έχουν επιτυχίες κατά συμβατικών στρατιωτικών μονάδων. Αν και ορισμένοι Δυτικοί στρατοί όπως ο Αμερικανικός, ο Γαλλικός, ο Βρετανικός αλλά και το Ισραήλ, η Αυστραλία κα έχουν κάνει σημαντική πρόοδο στην ανάλυση και αντιμετώπιση τέτοιων ενεργειών, το απρόβλεπτο και το ύπουλο είναι πάντοτε παρόν και έχει πλεονεκτήματα. Συνεπώς οι υβριδικές απειλές είναι πολυφασικές, πολυαξονικές και πολυμετωπικές. Σε ότι αφορά την χώρα μας δεν θα έλεγα ότι είμαι ιδιαίτερα ευχαριστημένος αναφορικά με την ανάλυση και μορφή αντιμετώπιση τους. Παράλληλα το ΝΑΤΟ και η ΕΕ τα τελευταία χρόνια έχουν συστήσει ‘Κέντρα Αριστείας’ για την καλύτερη κατανόηση, μελέτη και συνεργασία στην διαχείριση τέτοιων απειλών και καταστάσεων.
Από τέτοιες επιχειρήσεις υπάρχουν μακροχρόνιες συνέπειες;
Ασφαλώς ναι. Και είναι απαραίτητο να εξαχθούν LESSONS LEARNED. Επειδή αυτές οι ενέργειες στοχεύουν στην πρόκληση και εσωτερικής κρίσης οι συνέπειες είναι πολλές. Στην περίπτωση της παράνομης προσάρτησης της Κριμαίας από την Μόσχα το 2014 αλλά και οι επιχειρήσεις των Ρωσικών μονάδων στο Λούκανσκ – Ντόνετσκ στην ανατολική Ουκρανία αλλά και στην Συρία επηρεάζουν και θα επηρεάζουν για πολλά χρόνια όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Οι επιθέσεις των φίλο-Ιρανών ανταρτών Χούθις στις εγκαταστάσεις της ΑRAMCO στην Σαουδική Αραβία τον Σεπτέμβριο του 2019, είχαν και έχουν λίαν υπολογίσιμες συνέπειες (οικονομικές – ενεργειακές – προστασίας ευαίσθητων στόχων κα). Η ασύμμετρη ενέργεια των Αμερικανών στο αεροδρόμιο της Βαγδάτης στις αρχές του 2020 κατά του πρώην αρχηγού της επίλεκτης ταξιαρχίας AL QODS της Επαναστατικής Φρουράς του Ιράν Kασέμ Σολειμανί, έχει τεράστιες επιπτώσεις, ενώ οι Ιρανοί και οι σύμμαχοι τους σε κάποια φάση θα ενεργήσουν κατά των ΗΠΑ. Υπάρχει πάντα ο παράγοντας του απρόβλεπτου που είναι λογικό να αφήνει ανοικτά πολλά επιμέρους μέτωπα. Ο Δεύτερος πόλεμος του Λιβάνου των 34 ημερών της Χεζμπολάχ κατά του Ισραήλ 14 χρόνια μετά ακόμα εξετάζεται σχετικά με τον πυραυλικό – υβριδικό τρόπο ενεργειών της εξτρεμιστικής Σιιτικής οργάνωσης και τις λίαν υπολογίσιμες απώλειες που προκάλεσε στο Εβραϊκό κράτος. Έχω πληθώρα παραδειγμάτων .
Με τέτοιου είδους επιχειρήσεις η Τουρκία επιδιώκει και την αποσταθεροποίηση της Ελλάδος;
Η Τουρκία με διαφόρους τρόπους συμβατικούς και μη στοχεύει να προκαλέσει πολλά εξωτερικά και εσωτερικά προβλήματα στην χώρα μας. Γνωρίζει ότι δεν την αναλύουμε σε βάθος. Ότι βλέπουμε πολύ επιφανειακά τα προβλήματά της. Χρησιμοποιούμε ένα κοινότυπο λεξιλόγιο, που δεν είναι εμβαθυντικό. Χρησιμοποιούμε λεκτικές και άλλες θέσεις, που είναι μετρίου επιπέδου. Δυστυχώς η Άγκυρα γνωρίζει τα προβλήματα μας στην μη-εξειδικευμένη αντιμετώπιση των ασύμμετρων και υβριδικών απειλών. Δυστυχώς για εμάς οι Τούρκοι έχουν πολλές μάχιμες και μη εμπειρίες από πολεμικές εμπλοκές σε Ιράκ – Συρία – Σομαλία – Λιβύη που συνδράμουν στο να κατανοούν αρκετά πράγματα που εμείς δεν βλέπουμε. Έχουν παρακολουθήσει ειδικά σεμινάρια σε Μπελγκορόντ – Μόσχα – Μπριάνσκ, Ροστόβ κα πάνω στο πως οι Ρώσοι προκάλεσαν σοβαρά ρήγματα στην Ουκρανία. Οι Τούρκοι γνωρίζουν τις διαχρονικές επιπτώσεις της δεκαετούς κοινωνικο – οικονομικής κρίσης στην χώρα μας. Το άνοιγμα του μετώπου στην ευρύτερη περιοχή της Αδριανούπολης μεταξύ άλλων στοχεύει και στην πρόκληση επιπρόσθετων προβλημάτων για την Ελλάδα, στην διασπορά των δυνάμεων μας, στην χαρτογράφηση των κινήσεων μας, στην καταγραφή των εφεδρικών μας δυνατοτήτων, στην πρόκληση τάσεων που είναι λογικό να δημιουργούν ευρύτερες ανησυχίες στον Ελλαδικό χώρο, στην διεύρυνση του φάσματος ενδεχόμενου ‘θερμού’ επεισοδίου κα. Με την κίνηση της στον Έβρο η Άγκυρα διεξάγει ψυχολογικές επιχειρήσεις, καταγράφει αντιδράσεις των ακριτών μας, ενώ θα έλεγα ότι δοκιμάζει και την στάση του Βουλγαρικού παράγοντα σε θέματα διασυνοριακά, υδροπολιτικής (αναφέρομαι στα φράγματα) κα.
Πως κρίνετε τα αντανακλαστικά της Ελλάδος;
Σε γενικές γραμμές ικανοποιητική. Αν και αιφνιδιαστήκαμε, κάτι που για πολλοστή φορά αποδεικνύει ότι υστερούμε σε πληροφορίες (όπως έγινε και με το εξωπραγματικό Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο για την θαλάσσια δικαιοδοσία της 27ης Νοεμβρίου του 2019), παρατήρησα μια σχετική βελτίωση στις ενέργειες μας, που την αποδίδω σε μεγάλο βαθμό στην ύπαρξη ικανών στρατιωτικών όπως του A/ΓΕΕΘΑ στρατηγού Κωνσταντίνου Φλώρου, του Α/ΓΕΣ αντιστρατήγου Χαράλαμπου Λαλούση, ως και του διοικητή της XVI Μ/Κ ΜΠΖ Μεραρχίας στο Διδυμότειχο / και νέου Διοικητή του Δ Σώματος Στρατού (Ξάνθη) αντιστρατήγου Άγγελου Ιλαρίδη. Σοβαροί αξιωματικοί και επαγγελματίες. Πολιτικά δεν θα έλεγα ότι είμαι πολύ ικανοποιημένος γιατί υπάρχει πιο πολύς ‘πολιτικαντισμός’ ακόμα και σε εθνικά ζητήματα. Διαδοχικές κυβερνήσεις ευθύνονται για την υποβάθμιση της Θράκης. Δεν γνωρίζουν από διαχείριση κρίσεων. Εμμένουν σε ένα στερεότυπο και κουραστικό λεξιλόγιο αντιμετώπισης κρίσεων. Ορισμένες είναι πολύ φοβικές απέναντι στην Άγκυρα. Τα πολιτικά κενά κάλυψαν οι στρατιωτικοί μας. Επίσης υστερούμε αρκετά σε ζητήματα πληροφοριακά, ψυχολογικές επιχειρήσεις και αυτό που αποκαλώ ‘επιχειρήσεις επιρροής’. Το θετικό είναι η άμεση και ένθερμη συμμετοχή των ακριτών μας, η ευαισθησία που επέδειξαν και η ετοιμότητα τους. Αυτό που με εκνεύρισε είναι ότι ‘κάποιοι ανακάλυψαν τον ξεχασμένο Έβρο και την Θράκη’. Δηλαδή ψευτοδημοσιοσχεσίτες και ασχετολογούντες. Ενώ κάποιοι αντιπολιτευόμενοι υποστηρίζουν εξωφρενικές, τυχάρπαστες, απαράδεκτες και ανερμάτιστες θέσεις. Η προσπάθεια διεθνοποίησης της κρίσης του μεταναστευτικού στον ΄Εβρο είχε ορισμένες θετικές αντιδράσεις (πχ Αυστρία κα) για την Αθήνα, αλλά δύσκολα αλλάζει την στάση συνολικά κρατών – κλειδιά της ΕΕ που έχουν πολυδιάστατες στρατηγικές και προνομιακές οικονομικές σχέσεις με την Άγκυρα.
Ο Ερντογάν τι προσδοκά να κερδίσει; Σε τι στοχεύει σε μία τέτοια περίπτωση πολύ δυνατού πόκερ;
Ο Ερντογάν παρά τα πολλά ακραία, θρασύτατα, εκνευριστικά κι προκλητικά στοιχεία της προσωπικότητας του στοχεύει μέσα στα επόμενα 2-3 χρόνια να ικανοποιήσει σε διάφορα μέτωπα, ορισμένα νεο-Οθωμανικά του όνειρα. Έχει ενδυναμώσει την πολεμική του βιομηχανία. Έχει υιοθετήσει σειρά δογμάτων και επιλογών να έχει πολυποίκιλη παρουσία σε Μεσόγειο – Κόλπο – Μαύρη Θάλασσα. Επιδιώκει να προκαλέσει τριγμούς στην χώρα μας. Επιζητά την προώθηση Μουσουλμανικών πληθυσμών στην Ευρώπη. Η όλη στάση του είναι παρακινδυνευμένη. Επίσης στον Έβρο δοκιμάζει τις αντοχές μας. Είναι πολύ δύσκολο να διατηρήσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα εκεί δυνάμεις σε συνεχή εγρήγορση. Αυτός εκμεταλλεύεται ταλαιπωρημένες ψυχές για τα συμφέροντα της Τουρκίας. Επίσης μέσω έντασης στα Μαράσια και στις Καστανίες – Νέα Βύσσα του Έβρου ετοιμάζει παρεμφερείς κινήσεις για τα νησιά μας. Η περίπτωση του απαιτεί καθημερινή και εκτενή ανάλυση. Στοχεύει και στην αναπόφευκτη κόπωση των δικών μας. Εκβιάζει την Ευρώπη εκεί όπου οι δυτικές κοινωνίες ‘πονάνε’. Έχει στο μυαλό του πολλά και επικίνδυνα σχέδια. Προσωπικά πιστεύω δεν έχουμε δει τίποτα ακόμα. Για αυτό και είμαι πολύ ανήσυχος.
