Η ΜΑΣΣΑΛΙΑ ΤΟΥ ΜΩΡΙΑ
Η Καλαμάτα προσφέρεται για κάθε εποχή και κάθε γούστο. Γιατί είναι μια πόλη που τα έχει όλα. Θα έχεις ακούσει πολλά για την Καλαμάτα, ακόμα και αν δεν έχεις πάει ποτέ. Η πρωτεύουσα της Μεσσηνίας, στη Δυτική Πελοπόννησο, είναι εδώ και αιώνες μια από τις μεγαλύτερες παραγωγούς ελιάς στον κόσμο. Αυτό που ίσως να μην γνωρίζεις, είναι ότι τα τελευταία χρόνια ανήκει στους ραγδαία ανερχόμενους τουριστικούς προορισμούς με επιλογές που ανταποκρίνονται σε κάθε γούστο.
Οι Έλληνες την προτιμούν φανατικά, όπως κάνουν πλέον και πολλοί επισκέπτες από το εξωτερικό, που έρχονται εδώ είτε αεροπορικώς (ναι, έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των απευθείας πτήσεων) είτε οδικώς, μιας και είναι υπερβολικά απλό να έρθεις από Αθήνα (2 ώρες και 40 λεπτά).
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΕ ΛΟΙΠΟΝ ΚΑΙ ΕΣΥ ΜΙΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΛΕΞΕ ΑΠΛΑ ΤΙ ΘΕΛΕΙΣ…
ΘΑΛΑΣΣΑ; ΒΟΥΝΟ; ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ; ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ;
ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΖΩΗ; ΚΑΛΟ ΦΑΓΗΤΟ; ΨΩΝΙΑ;
ΌΛΑ ΕΔΩ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΑ…
Μπορεί να περάσεις από την Καλαμάτα πηγαίνοντας σε οποιοδήποτε άλλο μέρος της Πελοποννήσου. Ή να επιλέξεις την πόλη για να περάσεις ένα Σαββατοκύριακο. Όπως και αν έχει, ο καλύτερος τρόπος για να την εξερευνήσεις είναι με τα πόδια.
Εδώ θα βρεις αρχαία και βυζαντινά απομεινάρια, σπίτια με νεοκλασσικά και αναγεννησιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία, μικρά δρομάκια, πετρόχτιστες εκκλησίες, μια παραλιακή οδό που έχει φόντο τον Ταϋγετο και πολλές, όμορφες κοντινές παραλίες.
Περιήγηση
Κεντρική θέση στο λιμάνι κατέχει η πλατεία Τελωνείου, όπου δεσπόζουν το Τελωνείο και το Λιμεναρχείο, συγκρότημα κτηρίων με εκλεκτικιστικά και νεοκλασικά στοιχεία. Πίσω από τα κτήρια αυτά υπάρχει το Πάρκο του Λιμενικού και αρχίζουν η οδός Αριστομένους και το Δημοτικό Πάρκο Σιδηροδρόμων. Δυτικά της πλατείας, σε απόσταση λίγων λεπτών, βρίσκεται η μαρίνα, με πολλά σκάφη, ιδιόκτητα ή ενοικιαζόμενα και πλήθος εστιατορίων.
Στην ίδια πλευρά βρίσκονται δύο κτήρια που θυμίζουν τη βιομηχανική και εμπορική ιστορία της πόλης και την εποχή που το λιμάνι πλημμύριζε από εμπόρους και αποτελούσε κόμβο πανελλαδικής σημασίας:
Το οικοδόμημα του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού, χτισμένο σε γαλλικά πρότυπα σε μια εποχή που ανθούσε το εμπόριο της σταφίδας (αρχές 20ού αι.).
Ο Κάτω Μύλος των Κυλινδρόμυλων Μεσσηνίας «Ευαγγελίστρια», οι οποίοι ιδρύθηκαν το 1925 και έπαψαν να λειτουργούν το 1991.Ανατολικά της προκυμαίας εκτείνεται η μήκους 2,5 χλμ. ακρογιαλιά, που προσφέρεται τόσο για περπάτημα όσο και για κολύμπι στα κρυστάλλινα νερά της.
Σε όλο μήκος της παραλιακής ζώνης, επί της οδού Ναυαρίνου, που σφύζει από ζωή ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, υπάρχουν παραδοσιακοί αλλά και σύγχρονοι χώροι εστίασης.
Υπάρχουν, επίσης, σύγχρονες ξενοδοχειακές μονάδες, που προσφέρουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες και ικανοποιούν κάθε ανάγκη: από την απλή διαμονή μέχρι τη φιλοξενία μεγάλων συνεδριακών εκδηλώσεων.
Το Κάστρο
Επάνω από την αγορά της παλιάς πόλης δεσπόζει το κάστρο της Καλαμάτας, το οποίο χρονολογείται από τις αρχές του 13ου αιώνα. Ξεκίνησαν να το χτίζουν οι Βυζαντινοί, το ολοκλήρωσαν όμως οι Φράγκοι. Σαν κατασκευή δεν είναι δαιδαλώδες όπως άλλα μεσαιωνικά κάστρα της Πελοποννήσου, είναι όμως μια πολύ ατμοσφαιρική τοποθεσία για να ξεκινήσεις την περιήγησή σου στην πόλη. Στο κάστρο θα βρεις επιγραφές από την περίοδο της ενετικής κατοχής (1685-1715), ενώ ανασκαφές έχουν φέρει στο φως μια μικρή εκκλησία χτισμένη (τον 6ο αιώνα π.Χ.) επάνω στο σημείο που βρισκόταν παλιότερα η αρχαία πόλη Φαραί. Η εκκλησία είναι αφιερωμένη στην Παναγία Καλομάτα, η οποία πήρε το όνομά της από εικόνα, στην οποία η Παναγία έχει όμορφα, μαύρα μάτια. Αν σκέφτεσαι να επισκεφθείς την Καλαμάτα, ψάξε και μάθε για το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού, το οποίο διοργανώνεται στο Κάστρο κάθε Ιούλιο.
Τα Μουσεία
Πολύ κοντά στο κάστρο υπάρχουν δύο μουσεία που αξίζουν την προσοχή σου. Το ένα είναι το Λαογραφικό Μουσείο της Καλαμάτας, το οποίο στεγάζεται στο διώροφο Αρχοντικό Κυριάκου και διαθέτει εκθέματα από την επανάσταση του 1821, και άλλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης (αγροτικά εργαλεία, εξοπλισμό τυπογραφείου/βιβλιοδεσίας και υφαντά). Το άλλο είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο της Μεσσηνίας, με εκθέματα από την Προϊστορική μέχρι τη Βυζαντινή εποχή. Αν βρεθείς εδώ, ψάξε να δεις το χρυσό σφραγιδόλιθο από τον 16ο αιώνα π.Χ., ο οποίος ανακαλύφθηκε σε τύμβο της περιοχής, μαζί με νομίσματα, αγγεία και άλλα χειροποίητα αντικείμενα.
Η Πλατεία 23ης Μαρτίου
Ονομάστηκε έτσι προς τιμή της απελευθέρωσης της πόλης από τους Τούρκους, το 1821. Η Πλατεία 23ης Μαρτίου δε συμπυκνώνει μόνο την ιστορία, αλλά όλη την ενέργεια της Καλαμάτας. Λέγεται πως στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, στο κέντρο της πλατείας, έγινε η διακήρυξη της επανάστασης, όπως επίσης ότι εδώ έγινε η πρώτη λειτουργία για τον εορτασμό της απελευθέρωσης. Περιμετρικά της πλατείας υπάρχουν εμπορικά καταστήματα, καφέ, μπαρ και ταβέρνες, με πιο ‘πολύβουες’ τις οδούς Αμφίας (καταλήγει στα Παπλωματάδικα, που είναι γνωστά για τη νυχτερινή ζωή) και Υπαπαντής (εδώ θα βρεις καταστήματα με τοπικά προϊόντα, όπως τα περίφημα καλαματιανά μαντήλια).
Πλατεία Βασιλέως Γεωργίου
Ακόμα ένα σημείο, που παίζει σημαντικό ρόλο στην καθημερινή ζωή των Καλαματιανών με τα κοσμοπολίτικα καφέ, τα μπαρ και τα καταστήματά του. Η πλατεία καταλήγει στην οδό Αριστομένους με τις γεμάτες ζωή στοές (Λόντος και Βαρβούτσης). Εδώ θα βρεις πολλά νεοκλασικά κτήρια για να θαυμάσεις, όπως αυτό που στεγάζεται η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας.
Άγιοι Απόστολοι
Σύμβολο της πόλης, καθώς συνδέεται με την έναρξη της Επανάστασης. Βρίσκεται στην πλατεία 23ης Μαρτίου 1821, η οποία πήρε το όνομά της από την ημερομηνία που απελευθερώθηκε η πόλη από τους Τούρκους. Ο αρχικός ναός κατασκευάστηκε τον 11ο-12ο αιώνα.
Μονή Καλογραιών
Ιδρύθηκε το 1796, είναι αφιερωμένη στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη και βρίσκεται κοντά στο Κάστρο και την Υπαπαντή. Η γυναικεία μονή αναδείχθηκε από νωρίς σε ονομαστό κέντρο παραγωγής μεταξωτών υφαντών, μεταξύ των οποίων και τα περίφημα Καλαματιανά μαντίλια.
Οδός Αριστομένους
Ήταν ο πρώτος δρόμος που κατασκευάστηκε (1871) για να συνδέσει την τότε πόλη με την Παραλία. Έκτοτε, παραμένει κεντρικός άξονας και σημείο αναφοράς στην Καλαμάτα. Κατά μήκος του υπάρχουν εμπορικά καταστήματα, η πλατεία Βασιλέως Γεωργίου Β΄, δημόσιες υπηρεσίες, τράπεζες και το Δημοτικό Πάρκο Σιδηροδρόμων.
Νεοκλασικά κτήρια
Καλαίσθητα κτήρια, που κατασκευάστηκαν την περίοδο μεγάλης ακμής της πόλης (1880-1920). Συγκεντρώνονται κυρίως στο βόρειο τμήμα της Αριστομένους και στο ανατολικό τμήμα της προκυμαίας (οδός Ναυαρίνου). Πολλά από αυτά αξιοποιούνται σήμερα από το Δήμο Καλαμάτας.
Παπλωματάδικα, πλατεία 23ης Μαρτίου
Το πιο ζωντανό τμήμα του Ιστορικού Κέντρου, επίκεντρο της διασκέδασης. Πλακόστρωτοι πεζόδρομοι, παραδοσιακά καταστήματα, ατμοσφαιρικά ουζερί, μπαρ και καφέ σε γραφικότατο συνδυασμό.
Το Πάρκο Σιδηροδρόμων
Βγαίνοντας από το ιστορικό κέντρο και κατηφορίζοντας την οδό Αριστομένους με κατεύθυνση το λιμάνι, θα συναντήσεις το Πάρκο Σιδηροδρόμων του Δήμου Καλαμάτας. Αν έχεις αδυναμία στους σιδηροδρόμους θα αγαπήσεις αυτό το πάρκο, το οποίο είναι φτιαγμένο μέσα στα 54 στρέμματα του παλιού σταθμού της πόλης με την ονομασία «Λιμήν». Η συλλογή του από ατμομηχανές και βαγόνια, που θα σε ταξιδέψει πίσω στο χρόνο.
Η Παραλία
Συνεχίζοντας νότια θα φτάσεις στη λεωφόρο Ναυαρίνου, τη διάσημη παραλία της Καλαμάτας. Εδώ χτυπά η καρδιά της πόλης κυρίως καλοκαιρινούς μήνες, είναι όμως θαυμάσια για περπάτημα και το χειμώνα. Υπάρχει κάτι αθεράπευτα ρομαντικό σε αυτή την πλατιά λεωφόρο με τους φοίνικες.
Ξεκίνα τη βόλτα σου από την μαρίνα, χαζεύοντας τα σκάφη, μετά συνέχισε κατά μήκος του Μεσσηνιακού Κόλπου με θέα τον Ταΰγετο. Όλη η παραλιακή διαδρομή έχει ποδηλατόδρομο, ενώ θα βρεις άπειρα καφέ, μπαρ, καταστήματα και ουζερί για να απολαύσεις από πρωινό μέχρι ουζάκι και κοκτέιλ.
Μέγαρο Χορού
Κατασκευάστηκε με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να στεγάσει τις εκδηλώσεις του Διεθνούς Κέντρου Χορού Καλαμάτας κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού (Ιούλιος) και πολιτιστικές εκδηλώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Λειτούργησε για πρώτη φορά τον Ιούλιο του 2013 και φιλοξενεί κάθε χρόνο τα σημαντικότερα ονόματα του χώρου.
Από το λιμάνι μπορεί κανείς να βρεθεί στο κέντρο της Καλαμάτας ακολουθώντας το κόκκινο πεζοδρόμιο της οδού Φαρών, το οποίο αποτελεί τμήμα ενός πεζόδρομου μήκους 5,5 χλμ. που διατρέχει την πόλη.
Κατατοπιστική σήμανση διευκολύνει τον πεζό να φτάσει στο κέντρο σε 20΄. Το πεζοδρόμιο διαθέτει ράμπες για άνετη μετακίνηση ΑΜΕΑ και παγκάκια που δίνουν τη δυνατότητα στον διαβάτη να ξεκουραστεί, απολαμβάνοντας τα όμορφα δεντρα και λουλούδια της Φαρών.
Στο κέντρο φτάνει κανείς, επίσης, διασχίζοντας το Δημοτικό Πάρκο Σιδηροδρόμων, στο οποίο θα βρεθεί αν από το λιμάνι ακολουθήσει τον ποδηλατόδρομο. Είτε μέσω της Φαρών και, στη συνέχεια, της Πλάτωνος, είτε μέσω του Δημοτικού Πάρκου Σιδηροδρόμων, ο επισκέπτης φτάνει στην οδό Αριστομένους, τον κεντρικό και πιο εμπορικό δρόμο της πόλης. Ακολουθώντας την, με κατεύθυνση προς το βορρά, θα φτάσει στο εμπορικό κέντρο, όπου δεκάδες καταστήματα προσφέρουν σε μεγάλη ποικιλία και καλές τιμές ενδύματα, υποδήματα, κοσμήματα, καλλυντικά, ποιοτικά τοπικά προϊόντα κ.ά. Υπάρχουν, επίσης, όμορφα καφέ, εστιατόρια και ουζερί-μεζεδοπωλεία.
Βόρεια του εμπορικού κέντρου βρίσκεται το Ιστορικό Κέντρο, γύρω από το Ναό των Αγίων Αποστόλων και νότια του Κάστρου. Η περιπλάνηση στα στενά δρομάκια μεταφέρει τον επισκέπτη σε μιαν άλλη εποχή και του δίνει την ευκαιρία να ανακαλύψει παλαιά κτήρια που άντεξαν στο πέρασμα του χρόνου, αρχοντικά,λιθόχτιστες εκκλησίες, μουσεία, καταστήματα με τοπικά προϊόντα, καφέ, μεζεδοπωλεία και εστιατόρια.
Στο πλαίσιο της βιώσιμης κινητικότητας δημιουργείται ένα δίκτυο ποδηλατοδρόμων-πεζοδρόμων 9.700 μέτρων στον αστικό ιστό και 4.500 μέτρων στον περιαστικό. Αποτελείται από την κεντρική διαδρομή που διασχίζει με δυο κλάδους της 2.900 μέτρων και 2.000 μέτρων τον κεντρικό αστικό ιστό από βόρεια προς νότια καταλήγοντας στο παράλιο τμήμα της και έναν κλάδο 4.350 μέτρων που διατρέχει την πόλη από δυτικά προς ανατολικά στο παράλιο μέτωπο.
Παράλληλα με το δίκτυο αυτό δημιουργούνται και πρόσθετες περιαστικές διαδρομές, στο παραθαλάσσιο δυτικό μέτωπο 1.100 μέτρων, στον κεντρικό λιμενοβραχίονα 1.200 μέτρων, παράλληλα στις γραμμές ΟΣΕ προς το νέο δημαρχείο 450 μέτρων αλλά και κατά μήκος της κοίτης του ποταμού Άρι 2.200 μέτρων (διαδρομή που οδηγεί στον σημαντικό αρχαιολογικό χώρο των Ακοβίτικων) , που αναδεικνύουν ξεχασμένες πλευρές της περιφέρειας της πόλης.
Ο επισκέπτης της Καλαμάτας μπορεί να απολαύσει το μπάνιο του, τους καλοκαιρινούς μήνες και όχι μόνο, κατά μήκος όλης της παραλιακής ζώνης της πόλης (λεωφόρος Ναυαρίνου), σε απόσταση λίγων μόλις λεπτών από το κέντρο. Η ακρογιαλιά συνδυάζει άμμο και ψιλό βότσαλο, ενώ τα νερά είναι κρυστάλλινα.
Τη δυνατότητα αυτή δίνει ο βιολογικός καθαρισμός λυμάτων της Καλαμάτας, ο οποίος κάνει πιο καθαρά τα νερά του Μεσσηνιακού κόλπου, αναβαθμίζει το περιβάλλον και βελτιώνει την ποιότητα ζωής. Το έργο βρίσκεται σε λειτουργία ήδη από το 1985. Με την αναβάθμιση και επέκτασή του, που ολοκληρώθηκε το 2015, εξυπηρετεί πλέον 120.000 κατοίκους σε προοπτική τριακονταετίας.
Μπορεί, επίσης, κανείς να κολυμπήσει στα ανατολικά της πόλης, όπου σε απόσταση το πολύ 20΄ βρίσκονται οι κολπίσκοι της Βέργας, του Αλμυρού, της Μικρής Μαντίνειας και των Κιτριών. Στις παραλίες αυτές αφθονούν τα μπιτς μπαρ και τα κλαμπ. Μπορεί, ακόμη, να επιδοθεί σε συναρπαστικές θαλάσσιες δραστηριότητες (θαλάσσιο σκι, windsurf κ.ά.).
Τι να πει κανείς για την κουζίνα της Καλαμάτας…; Δοκίμασε οπωσδήποτε γουρουνοπούλα σε κάθε εκδοχή της – εκτός από ψητή θα τη βρεις σε σουβλάκι, γύρο και μπέργκερ. Για πιο παραδοσιακές τοπικές λιχουδιές, σου προτείνουμε παστέλι, δίπλες, λαλάγγια (τραγανά, τηγανιτά λαδοκούλουρα) και φυσικά, το «αστέρι» της καλαματιανής γαστρονομίας, ελιές και ελαιόλαδο. Μεζεδάκια που ταιριάζουν άψογα με ούζο ή τσίπουρο, είναι και το τυρί σφέλα, αλλά και το σύγκλινο (καπνιστό χοιρινό). Αν πάλι θέλεις ένα πιο μαμαδίστικο φαγάκι, υπάρχει το απόλυτο πιάτο για σένα, ο κόκορας κρασάτος με χυλοπίτες.
Για να κλείσει η μέρα σου με τον καλύτερο τρόπο, σου προτείνουμε την Βέργα, λίγο έξω από την πόλη.
Εδώ θα βρεις εστιατόρια και μπαρ με καταπληκτική θέα, ενώ το σημείο είναι τέλειο για να απολαύσεις καφέ ή κοκτέιλ, ειδικά τη νύχτα που τα φώτα από την πόλη ή τις ψαρόβαρκες του όρμου λαμπυρίζουν από μακριά δημιουργώντας ένα φαντασμαγορικό σκηνικό.
Τι πρέπει να κάνεις, να δεις και να απολαύσεις την Καλαμάτα τον χειμώνα.
Να δοκιμάσεις τις περίφημες ελιές Καλαμών και το καλαματιανό ελαιόλαδο.
ΔΟΚΙΜΑΣΕ, ΓΕΥΣΟΥ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ (;)
ΠΑΡΕ ΜΑΖΙ ΣΟΥ.
Να περπατήσεις στην παραλιακή σε μήκος 2,5 χιλιομέτρων.
Γενικότερα μια βόλτα στην παραλία πάντα “επιβάλλεται”. Είναι γεγονός ότι η παραλία αποτελεί πόλο έλξης το Καλοκαίρι για μπάνιο, βόλτα, φαγητό, ποτό όλες τις ώρες της ημέρας. Αλλά και τον Χειμώνα η παραλία της Καλαμάτας έχει την τιμητική καθώς δεν είναι λίγες οι επιλογές που προσφέρει ακόμα και τους χειμερινούς αυτούς μήνες. Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές για καφέ, φαγητό, ακόμη και για ποτό!
Να επισκεφθείς το μοναδικό υπαίθριο πάρκο σιδηροδρόμων
οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας και ταξιδέψεις στην ιστορία του σιδηροδρόμου της Ελλάδας, μιας και αποτελεί το μοναδικό στο είδος του ανοιχτό μουσείο στη χώρα μας.
Να ποδηλατήσεις στο μεγάλο δίκτυο ποδηλατόδρομων της πόλης.
Ο ποδηλατόδρομος της Καλαμάτας, συνολικού μήκους περίπου 4 χιλιομέτρων, διασχίζει όλη την πόλη αρχίζοντας από τη μία άκρη της και καταλήγοντας στην άλλη, περνώντας από τα σημαντικότερα και ομορφότερα σημεία της. Μεταξύ αυτών είναι το κάστρο της Καλαμάτας, η κεντρική αγορά, το ιστορικό κέντρο, η κεντρική πλατεία, το δημοτικό θέατρο, η νομαρχία, το πάρκο του ΟΣΕ, το λιμάνι, ο μόλος και η παραλία.
Να αγοράσεις καλαματιανό μαντήλι.
Η τοπική τέχνη. Πολυτραγουδισμένα στην Ελλάδα, τα καλαματιανά μαντήλια συνεχίζουν να υφαίνονται στους αργαλειούς. Θα τα βρείτε στα μαγαζιά γύρω από τον ναό της Υπαπαντής. Και να ξέρετε: το γνήσιο καλαματιανό μαντήλι είναι μονόχρωμο.
Να πας για βόλτα στην κοσμοπολίτικη κεντρική πλατεία.
Ένα μέρος στο οποίο συγκεντρώνεται πλήθος κόσμου καθ΄όλη τη διάρκεια της ημέρας και όλες τις εποχές του χρόνου. Ένας ανοιχτός «χώρος» στον οποίο φιλοξενούνται διάφορες εκδηλώσεις και δρώμενα, ένας μέρος για μικρά και μεγάλα γεγονότα, ένα σημαντικό κοινωνικό και εμπορικό σημείο συνάντησης με ιστορική σημασία.
Να επισκεφθείς το σημείο από όπου ξεκίνησε η ελληνική επανάσταση.
Την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στο Ιστορικό Κέντρο της Καλαμάτας. Ένα από τα πιο γνωστά μνημεία που βρίσκεται στην πόλη της Καλαμάτας και είναι άμεσα συνδεδεμένο με την επανάσταση του 1821, είναι ο ιστορικός Ιερός Ναός των Αγίων Αποστόλων, στην Πλατεία «23ης Μαρτίου», η οποία έχει πάρει την ονομασία της από την ημερομηνία κατά την οποία απελευθερώθηκε η Καλαμάτα από τους Τούρκους κατακτητές της
Η Μασσαλία του Μωριά…
Στο τρίτο μέρος του Βίου του Oσίου Νίκωνος του «Μετανοείτε» (εκδόθηκε το 1142) η πόλη εμφανίζεται με το νέο της όνομα, Καλαμάτα. Εκεί παρέχονται τοπογραφικές πληροφορίες που ενισχύουν την προέλευση του ονόματος από τα καλάμια του Νέδοντα και της περιοχής, και πιο συγκεκριμένα από το λαϊκό τύπο «καλάματα». H άποψη αυτή ενισχύεται και από το γεγονός ότι υπάρχουν και άλλα τοπωνύμια που έχουν παραχθεί από το καλάμι (Καλάμι, Κάλαμος, Καλαμάκι). Άλλοι μελετητές υποστηρίζουν πως το όνομα προέρχεται από μια μονή αφιερωμένη στην Παναγία την Καλομάτα (η οποία, ωστόσο, δεν έχει ταυτοποιηθεί). Μια τρίτη εκδοχή θέλει το όνομα της πόλης να προέρχεται από κάποια γυναίκα με καλά μάτια ή με επίθετο Καλομάτα. Υπάρχουν, τέλος, απόψεις που θεωρούν ότι το όνομά της προέρχεται από το επίθετο Καλαμάτας, που σχηματίστηκε από το Καλομάτας.
Η Ιστορία της Καλαμάτας χάνεται στα βάθη των αιώνων
Ξεκινάει από τον Όμηρο, όπου αναφέρει τις Φαρρές, αρχαία πόλη χτισμένη περίπου εκεί που βρίσκεται σήμερα το φράγκικο κάστρο της πόλης. Η Καλαμάτα έχει περιορισμένη σημασία κατά την αρχαία περίοδο καθώς βρίσκεται κάτω από λακωνική κυριαρχία από τα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ. μέχρι τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ.
Αποκτά αίγλη μετά την τέταρτη σταυροφορία (1204 μ.Χ.), οπότε περνάει στα χέρια των φράγκων. Ο Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος χτίζει το κάστρο και ξεκινάει η οικονομική ακμή της πόλης. Το 1459 την καταλαμβάνουν οι Τούρκοι και εναλλάσσονται στην ηγεμονία της πόλης με τους Ενετούς μέχρι το 1715 οπότε την καταλαμβάνουν οριστικά, μέχρι το 1821 που απελευθερώθηκε.
Το σημαντικότερο γεγονός της μακρόχρονης ιστορίας της πόλης είναι η απελευθέρωσή της από τους Τούρκους στις 23 Μαρτίου του 1821. Την ημέρα εκείνη ο Κολοκοτρώνης, ο Νικηταράς, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο Παπαφλέσσας και άλλοι μπήκαν μέσα στην πόλη ως απελευθερωτές. Συμμετείχαν στην πανηγυρική δοξολογία που τελέστηκε στον Ιερό Ναό των Αγιών Αποστόλων (μικρή βυζαντινή εκκλησία του 10ου αιώνα που σώζεται μέχρι και σήμερα και αποτελεί σύμβολο της πόλης). Στους Αγίους Αποστόλους ευλογείται η επαναστατική σημαία και από εδώ ξεκινάει η Επανάσταση του 1821. Από την Καλαμάτα η Μεσσηνιακή Γερουσία συντάσσει δύο σπουδαία κείμενα την “Προειδοποίηση προς τας ευρωπαικάς αυλάς” και την “προκήρυξη” με αποδέκτες τους Αμερικανούς.
Στα τέλη του 19ου αιώνα χτίζεται το λιμάνι της Καλαμάτας, το οποίο λειτουργεί μέχρι και σήμερα, και η πόλη παρουσιάζει σημαντική ανάπτυξη και ακμή. Μασαλλία του Μωριά τη χαρακτήριζαν. Η πόλη έρχεται σε επαφή με τη δύση και την κουλτούρα της, δημιουργείται μια αστική τάξη που διαμορφώνει μια σημαντική πολιτιστική βάση και κληρονομιά. Από το 1920 και μετά όμως αρχίζει μια μακρά περίοδος οικονομικής ύφεσης. Το Σεπτέμβριο του 1986 η Καλαμάτα χτυπήθηκε από δύο ισχυρούς σεισμούς που προκάλεσαν εκτεταμένες ζημιές και δυστυχώς και θύματα. Παρ’ όλα αυτά η πόλη ανασυγκροτήθηκε γρήγορα από τη μεγάλη αυτή καταστροφή.
Σήμερα η Καλαμάτα είναι μια σύγχρονη πόλη με πληθυσμό 54.567 κατοίκους (απογραφή 2011) και είναι η δεύτερη μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη της Πελοποννήσου μετά την Πάτρα.
Ο Δήμος Καλαμάτας έχει πληθυσμό 69.849 κατοίκους (απογραφή 2011).
Η Καλαμάτα αποτελεί σημαντικό αστικό, οικονομικό και εμπορικό κέντρο της περιοχής, καθώς και διοικητικό κέντρο του νομού Μεσσηνίας.
Έχει έντονη νυχτερινή ζωή χειμώνα και καλοκαίρι, στο ιστορικό κέντρο, την παραλία και το προάστιο της πόλης την Βέργα χτισμένη στους πρόποδες του όρους Καλάθι όπου υπάρχουν υπέροχα μαγαζιά με καταπληκτική θέα στη θάλασσα και την πόλη της Καλαμάτας.
Στην Καλαμάτα εδρεύει ΤΕΙ καθώς και σχολές του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Η πόλη διαθέτει πλήρεις και σύγχρονες αθλητικές εγκαταστάσεις, όπου μπορεί καθένας να αθληθεί. Τέλος διαθέτει νέο, σύγχρονο νοσοκομείο, καθώς επίσης και διεθνές αεροδρόμιο.
Σπουδαίες εκδηλώσεις με πανελλήνια ακόμη και διεθνή εμβέλεια διοργανώνονται κάθε χρόνο στην πόλη. Από τις αθλητικές εκδηλώσεις ξεχωρίζουν τα Παπαφλέσσεια (στίβος) και το Κύπελλο Καλαμάτας (ρυθμική γυμναστική), ενώ από τις πολιτιστικές το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού. Από το 2012 διοργανώνεται τις Απόκριες το «Καλαματιανό Καρναβάλι».
Η πόλη εορτάζει στις 2 Φεβρουαρίου (Υπαπαντή του Σωτήρος), ενώ στις 23 Μαρτίου εορτάζεται η απελευθέρωση της Καλαμάτας από τους Τούρκους.
Ο νέος αυτοκινητόδρομος Κορίνθου-Τρίπολης-Καλαμάτας που μείωσε χρονικά το ταξίδι για την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, η λειτουργία της Costa Navarino που συνέβαλε ώστε η Μεσσηνία να αποκτήσει θέση στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη, η αναβάθμιση του αεροδρομίου με τη διεξαγωγή πτήσεων από και προς το εσωτερικό και το εξωτερικό και η κατασκευή σημαντικών έργων υποδομής στην πόλη και τις κοινότητες του Δήμου έχουν ως αποτέλεσμα η Καλαμάτα τα τελευταία χρόνια να βρίσκεται στο δρόμο της ανάπτυξης και της ευημερίας.
Μυθολογία
Σύμφωνα με το μύθο, ιδρυτής της πόλης θεωρείται ο Φάρις, γιος του Ερμή και της Φυλοδάμειας. Κόρη του Φάρι ήταν η Τηλεγόνη, η οποία παντρεύτηκε τον Αλφειό και γέννησε τον Ορτίλοχο. Στην Ιλιάδα, ο Ορτίλοχος χαρακτηρίζεται από τον Όμηρο «πολλών ανδρών άναξ».
Στις Φαρές, στο ανάκτορο του Ορτίλοχου, συναντήθηκαν ο Ίφιτος, περίφημος τοξότης από τη μεσσηνιακή Οιχαλία, και ο νεαρός τότε Οδυσσέας, για να λύσουν με ανταλλαγή δώρων τις διαφορές τους. Η εχθρότητα είχε δημιουργηθεί όταν οι Μεσσήνιοι έκλεψαν από την Ιθάκη τριακόσια πρόβατα μαζί με τους βοσκούς τους (Οδύσσεια). Στη συνάντηση συμφιλίωσης που οργάνωσε ο Ορτίλοχος, ο Ίφιτος δώρισε στον Οδυσσέα το περίφημο τόξο του πατέρα του Εύρυτου, ενώ ο Οδυσσέας χάρισε στον Ίφιτο ένα ξίφος και ένα δόρυ. Με το τόξο που πήρε ο Οδυσσέας σκότωσε αργότερα τους μνηστήρες.
Γιος του Ορτίλοχου ήταν ο Διοκλής, που υπήρξε ηγεμόνας στις Φαρές και στην ανατολική Μεσσηνία, ενώ στη δυτική κυβερνούσε ο Νέστορας. Σύμφωνα με τον Όμηρο, οι Φαρές ήταν μία από τις επτά πόλεις που πρόσφερε στον Αχιλλέα ο Αγαμέμνονας για να κατευνάσει το θυμό του.
Ο Διοκλής είχε γιους τον Κρήθωνα και τον ομώνυμο με τον παππού του Ορτίλοχο, οι οποίοι συμμετείχαν σε εφηβική ηλικία στην Τρωική Εκστρατεία και βρήκαν το θάνατο στην Τροία. Στο μέγαρο του Διοκλή φιλοξενήθηκαν ο γιος του Οδυσσέα Τηλέμαχος και ο γιος του Νέστορα Πεισίστρατος, κατά τη μετάβασή τους από την Πύλο στη Σπάρτη και κατά την επιστροφή τους.
Η κόρη του Διοκλή Αντίκλεια παντρεύτηκε το γιο του Ασκληπιού Μαχάονα, ενώ οι γιοι της Νικόμαχος και Γόργασος, επίσης φημισμένοι θεραπευτές, διαδέχτηκαν τον Διοκλή.
Η επανάσταση του 1821
Η περιοχή της Καλαμάτας και της Μάνης διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο τόσο κατά την προετοιμασία όσο και στα πρώτα βήματα της Επανάστασης. Εξάλλου, αρκετοί τοπικοί παράγοντες της Καλαμάτας είχαν μυηθεί από νωρίς στη Φιλική Εταιρεία.
Μετά την απελευθέρωση της πόλης, στο ναό των Αγίων Αποστόλων (κρατούσα άποψη) θα τελεστεί δοξολογία, στην οποία 24 ιερείς και ιερομόναχοι ευλόγησαν τις σημαίες των αγωνιστών και τους όρκισαν για τον απελευθερωτικό τους αγώνα. Στην εικόνα αναπαράσταση της δοξολογίας, σε πίνακα του Ε. Δράκου, που βρίσκεται στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο της πόλης.
Τον Ιανουάριο έφτασε στην Καρδαμύλη ο Θ. Κολοκοτρώνης, ενώ το Φεβρουάριο του 1821 οι Τούρκοι – αντιλαμβανόμενοι τον επαναστατικό αναβρασμό που δυνάμωνε – φυλάκισαν στην Τρίπολη αρκετούς προεστούς και αρχιερείς της ευρύτερης περιοχής. Εξανάγκασαν, μάλιστα, τους δεύτερους να συντάξουν και να υπογράψουν κείμενο που αφόριζε την όποια μελλοντική εξέγερση.
Το γεγονός αυτό δεν έκαμψε το επαναστατικό φρόνημα των Ελλήνων. Επιπλέον, στα μέσα Μαρτίου κατέπλευσε στον Αλμυρό πλοίο με πολεμοφόδια που είχαν στείλει οι Φιλικοί της Σμύρνης, ενώ ο πολυμήχανος και φλογερός Παπαφλέσσας συνέβαλε ώστε να καμφθούν οι δισταγμοί του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.
Την 23η Μαρτίου επαναστατικές δυνάμεις των Μανιατών του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, άλλοι Μανιάτες καπεταναίοι και ο Θ. Κολοκοτρώνης φτάνουν έξω από την Καλαμάτα.
Από τους βορειοανατολικούς λόφους προσεγγίζουν την πόλη, ξεκινώντας από το μοναστήρι της Βελανιδιάς, κι άλλες δυνάμεις, με επικεφαλής τους Παπαφλέσσα και Αναγνωσταρά.
Ήδη από την προηγουμένη, 22 Μαρτίου, βρισκόταν στην πόλη δύναμη 2.500 Μανιατών, με επικεφαλής το γιο του Πετρόμπεη Ηλία και τους αδερφούς του Αντώνη και Γιάννη, και με πρόσχημα την προστασία του βοεβόδα της Καλαμάτας Σουλεϊμάν αγά Αρναούτογλου.
Ο Αρναούτογλου, ανήμπορος πλέον να αντιδράσει, αναγκάζεται να παραδοθεί αμαχητί και με όρο τη διασφάλιση της ζωής των Τούρκων.
Το μεσημέρι της 23ης Μαρτίου 1821, οι δυνάμεις των εξεγερμένων Ελλήνων, με ηγέτες τους Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, Παπαφλέσσα, Νικηταρά, Αναγνωσταρά, Μητροπέτροβα και πολλούς άλλους οπλαρχηγούς της ευρύτερης περιοχής της νοτιοδυτικής Πελοποννήσου, θα συγκεντρωθούν σε παρόχθιο του Νέδοντα ναό [των Αγίων Αποστόλων (κρατούσα άποψη) ή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, (νεότερη και στηριζόμενη σε σημαντικά δεδομένα)], όπου θα τελεστεί δοξολογία.
Στην Καλαμάτα τον Αύγουστο του 1821, κυκλοφόρησαν τρία φύλλα της εφημερίδας “Σάλπιγξ Ελληνική”, της πρώτης εφημερίδας που τυπώθηκε και κυκλοφόρησε στην ελεύθερη Ελλάδα. Ο Δημ. Υψηλάντης είχε ορίσει ως “επιστάτη και εκδότη” της τον Θεόκλητο Φαρμακίδη.
Μετά την απελευθέρωση της πόλης, τμήματα των επαναστατημένων Ελλήνων κατευθύνθηκαν προς τη Σκάλα Μεσσηνίας και την Καρύταινα (με επικεφαλής τον Θ. Κολοκοτρώνη), προς την Τριπολιτσά (με τους Παπαφλέσσα, Αναγνωσταρά και Κυριακούλη Μαυρομιχάλη) και προς τις Κορώνη και Μεθώνη.
Στην πόλη παρέμειναν Μανιάτες οπλαρχηγοί και ντόπιοι δημογέροντες, οι οποίοι συγκρότησαν την πρώτη επαναστατική κυβέρνηση της απελευθερωμένης Ελλάδας, τη «Μεσσηνιακή Σύγκλητο» (ή Γερουσία).
Η πόλη κινδύνευσε στις 23 Αυγούστου, όταν πλησίασαν 10 τουρκικά πλοία, ωστόσο η παρουσία μικρής δύναμης Μανιατών και των πρώτων τμημάτων του νεοσύστατου τακτικού ελληνικού στρατού απέτρεψαν την τουρκική απόβαση.
Οι εμφύλιες έριδες έπληξαν το στρατόπεδο των εξεγερμένων, κι έτσι, όταν αποβιβάστηκε ο Ιμπραήμ στη Μεθώνη, το Φεβρουάριο του 1825, δεν υπήρξε αντίσταση. Ο Ιμπραήμ πέρασε νικηφόρα από τα Κρεμμύδια (7 Απριλίου) και από το Μανιάκι (20 Μαΐου), και κατέλαβε την Καλαμάτα στις 28 Μαΐου.
Ένα χρόνο αργότερα (22 Ιουνίου 1826), ο Ιμπραήμ θα υποχρεωθεί από τους Μανιάτες σε ταπεινωτική ήττα στη μάχη της Βέργας.
Ακολούθησε η ήττα του στο Ναβαρίνο (20 Οκτωβρίου 1827), η αποβίβαση του Γάλλου στρατηγού Ν. Μαιζόν με εκστρατευτικό σώμα και η αποχώρηση του Ιμπραήμ από το λιμάνι της Μεθώνης (28 Σεπτεμβρίου 1828).
“Προειδοποίησις εις τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς”
Δύο μέρες μετά την απελευθέρωση της Καλαμάτας, στις 25 Μαρτίου, η Μεσσηνιακή Σύγκλητος θα στείλει την από τις 23 Μαρτίου εγκεκριμένη «Προειδοποίησιν εις τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς», εκ μέρους του Πέτρου Μαυρομιχάλη και της Συγκλήτου, στην οποία εξηγούνται οι σκοποί της Επανάστασης. Με ένα δεύτερο έγγραφό της (Μάιος), υπογραμμένο από τον Πετρόμπεη, η Σύγκλητος ζητούσε βοήθεια από τον αμερικανικό λαό και την κυβέρνηση του προέδρου Τζέιμς Μονρό. Το κείμενο παραδόθηκε στον Αμερικανό καθηγητή του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και γερουσιαστή Εντ. Έβερετ από τον Αδαμάντιο Κοραή.
Νεότεροι χρόνοι
Η Απελευθέρωση βρήκε την Καλαμάτα πυρπολημένη και κατεστραμμένη, με τα ελαιόδεντρά της καμένα και την κτηνοτροφία ουσιαστικά ανύπαρκτη. Ως τότε, ήταν μεσόγεια οχυρή πολίχνη, με διοικητικό κατά βάση ρόλο στα πλαίσια της τουρκικής επαρχίας. Σε ακμαίο παραθαλάσσιο αστικό κέντρο, με σημαντική εμπορική δραστηριότητα, μετατράπηκε μετά την Απελευθέρωση και ως τα τέλη του 19ου αι.
Το 1831 η Καλαμάτα έζησε την εξέγερση των Μαυρομιχαλαίων, οι οποίοι επαναστάτησαν κατά του Καποδίστρια, κατέλαβαν την πόλη και εκδίωξαν τις καποδιστριακές υπηρεσίες και αρχές.
Νέες δοκιμασίες για την πόλη ήταν η μεγάλη πλημμύρα του 1839, ο καταστρεπτικός σεισμός της δεκαετίας του 1840 και η εξέγερση του 1848, κατά τη διάρκεια της οποίας ο Γ. Περρωτής, επικεφαλής 700 ανδρών, θα καταλάβει την πόλη, συνδέοντας την ενέργεια αυτή με τις δημοκρατικές επαναστάσεις της Ευρώπης. Η εξέγερση θα κατασταλεί και οι πρωταγωνιστές της θα διωχθούν από τα στρατεύματα του καθεστώτος.
Ήδη το 1833 είχε συσταθεί η επαρχία Καλαμών, με πρωτεύουσα την Καλαμάτα (Καλάμαι). Το 1835 οι Βαυαροί του Όθωνα είχαν ανακηρύξει την πόλη πρωτεύουσα του νομού (αντί της Κυπαρισσίας), ενώ το ίδιο έτος συνεστήθη και ο Δήμος Καλαμάτας (Καλαμών).
Βασικός παράγοντας στη μεταεπαναστατική αναπτυξιακή πορεία της πόλης ήταν το εμπόριο των αγροτικών και βιοτεχνικών προϊόντων της μεσσηνιακής γης και των κοντινών περιοχών της νότιας Πελοποννήσου. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται τα σύκα (το πιο σταθερό εξαγώγιμο προϊόν, ως τη δεκαετία του 1950), το λάδι, οι γνωστές ελιές Καλαμών, το μετάξι και η σταφίδα.
Η ελαιοκαλλιέργεια θα αναπτυχθεί στα τέλη του 19ου αι., ενώ τα πρώτα ελαιοτριβεία θα ιδρυθούν μετά το 1875, ως προσθήκες σε προϋπάρχουσες μονάδες (μεταξουργεία και αλευροποιεία).
Το μετάξι αποτελούσε συνηθισμένη ασχολία των Καλαματιανών ήδη από την Τουρκοκρατία και βασικό εξαγώγιμο προϊόν ως τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μάλιστα, στα μέσα της δεκαετίας του 1870, η Καλαμάτα είχε αναδειχτεί στο πρώτο μεταξοπαραγωγικό κέντρο του νεοελληνικού κράτους και τα φημισμένα και πολυβραβευμένα μεταξωτά μαντίλια και υφάσματά της κυκλοφορούσαν παντού.
Στο μετάξι, επίσης, οφείλει η πόλη την πρώτη βιομηχανική της εμπειρία, ήδη από τη δεκαετία του 1850. Είναι ενδεικτικό ότι στο μεταίχμιο του 19ου και του 20ού αι. υπήρχαν 500 αργαλειοί, που δούλευαν για βιοτεχνίες ή ιδιώτες. Το 1933, όταν διέκοψε τη λειτουργία του το εργοστάσιο Στασινόπουλου, ο κύκλος αυτός έκλεισε.
Στη μεταξοϋφαντική δραστηριότητα, αποφασιστική ήταν η συμβολή του περίφημου εργαστηρίου της μονής Καλογραιών, στην οποία το σύστημα μαθητείας αποτέλεσε φυτώριο της τοπικής οικοτεχνίας.
Το 1860 στην Καλαμάτα δραστηριοποιούνταν 108 μικροεμπόροι, 8 μεγάλοι έμποροι, 225 κτηματίες και 800 «βιομήχανοι» (τεχνίτες και βιοτέχνες).
Ανάλογη ήταν και η πληθυσμιακή και πνευματική εξέλιξη της πόλης: οι 7.069 κάτοικοι του 1879 έγιναν 10.696 το 1889 και στα τέλη του αιώνα άγγιξαν τους 15.000. Το 1856 θα κυκλοφορήσει Η Μεσσηνία, η πρώτη εβδομαδιαία εφημερίδα της πόλης. Αρκετά νωρίτερα είχαν λειτουργήσει δημοτικά σχολεία αρρένων και θηλέων, το «Ελληνικό Σχολείο» ή Σχολαρχείο (1835) και, αργότερα (1861) το πρώτο γυμνάσιο της πόλης και του νομού. Παράλληλα αναπτύχθηκε και η ιδιωτική εκπαίδευση. Ήδη από τα τέλη του 1860 είχε ιδρυθεί το πρώτο ιδιωτικό σχολείο στοιχειώδους εκπαίδευσης, για να ακολουθήσουν το 1871 άλλα δύο και στη συνέχεια η Σχολή Απόρων Παίδων, τα Παρθεναγωγεία και τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αι. το Αρσάκειο Αστικό Σχολείο.
Σημαντική εξέλιξη για την πόλη αποτέλεσε η κατασκευή του λιμανιού της, που θεμελιώθηκε το 1882 και ολοκληρώθηκε το 1901. Ως τότε, η εμπορική κίνηση εξυπηρετούνταν – προβληματικά βέβαια – από τον όρμο του Αλμυρού (7 χλμ. νοτιοανατολικά) και από τις υποτυπώδεις εγκαταστάσεις της παραλίας ή τις μαούνες, που προσφέρονταν μόνο για το καλοκαίρι. Εξίσου σημαντικά γεγονότα ήταν η ίδρυση της συνοικίας Νέαι Καλάμαι (1860), στο ανατολικό τμήμα της παραλίας, η κατασκευή των οδικών αξόνων κάστρου-παραλίας και της σιδηροδρομικής γραμμής Καλαμών-Αθηνών, καθώς και ο ηλεκτροφωτισμός.
Έτσι, στο μεταίχμιο του 19ου και του 20ού αι. η πόλη είχε αλλάξει ριζικά πρόσωπο. Στις αρχές του 20ού αι. συνεχίζει να ακμάζει και να αναπτύσσεται. Μάλιστα, την περίοδο 1900-20 το λιμάνι είχε φτάσει στο απόγειό του, είχε ενωθεί πολεοδομικά με την πόλη και μια νέα αγορά είχε αναπτυχθεί στην προκυμαία. Όλα αυτά είχαν προσδώσει στην Καλαμάτα το προσωνύμιο «Μασσαλία του Μοριά».
Το 1914 θα φτάσουν στην Καλαμάτα οι πρώτοι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, ωστόσο το μεγάλο προσφυγικό κύμα θα εκδηλωθεί το 1922. Οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στις παρυφές της πόλης, κυρίως στη δυτική και ανατολική παραλία (Ανάληψη, Κορδίας, Αν. Παραλία), καθώς και στην Αγία Τριάδα, στον Άγιο Κωνσταντίνο κ.α.
Στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. θα ιδρυθούν και θα γνωρίσουν μέρες ακμής μια σειρά από βιομηχανίες, όπως μεταξοϋφαντήρια, ποτοποιεία, σαπωνοποιεία, παγοποιεία, βυρσοδεψεία κ.ά. Η πλημμύρα του Νέδοντα (1924) ήταν μια δοκιμασία για την πόλη, που συνέχισε όμως να αναπτύσσεται. Συνδεδεμένη με αυτή την πορεία ήταν και η ανάπτυξη του εργατικού στοιχείου, που δήλωσε δυναμικά παρόν με την εξέγερση των λιμενεργατών (Μάιος 1934). Την εξέγερση κατέστειλε ο στρατός, με απολογισμό 6 νεκρούς και 13 τραυματίες λιμενεργάτες.
Τον Απρίλιο του 1941 η πόλη θα καταληφθεί από τα γερμανικά στρατεύματα. Είχαν προηγηθεί σφοδροί βομβαρδισμοί και σκληρή μάχη των εισβολέων με τα τμήματα του Βρετανικού Εκστρατευτικού Σώματος που αποχωρούσαν.
Το Φεβρουάριο του 1944, ο Γερμανικός Στρατός θα προβεί σε ομαδική εκτέλεση 149 πατριωτών, ως αντίποινα για ενέδρα ανταρτών. Το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, όμως, η πόλη απελευθερώνεται. Μετά τον πόλεμο θα αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για τις βιομηχανικές μονάδες της πόλης, μια τάση που θα ενταθεί ιδιαίτερα μετά το 1960, οπότε και η πορεία της θα κινηθεί σε φθίνουσα κατεύθυνση.
Το τελευταίο σημαντικό πλήγμα για την Καλαμάτα, που το 1959 μετονομάστηκε από Καλάμαι σε Καλαμάτα, ήταν ο σεισμός στις 13, 15 Σεπτεμβρίου 1986. Μετά από αυτό, η πόλη κατέβαλε μια μεγάλη προσπάθεια αποκατάστασης των καταστροφών, η οποία διαμόρφωσε το σημερινό της πρόσωπο.
